FT: Η Βόρεια Κορέα δοκιμάζει τα όρια ενός «τρελού» κόσμου

Αν υπάρχει κάποια πνευματική κατάσταση που θα μπορούσε να αψηφήσει τη λογική της πυρηνικής αποτροπής, αυτή είναι του Κιμ Γιονγκ-Ουν, σχολιάζει ο Gideon Rachman.

Το θέμα με το MAD είναι ότι απαιτεί και οι δύο πλευρές να είναι λογικές. Από την έναρξη της πυρηνικής εποχής, το δόγμα της αμοιβαίως εξασφαλισμένης καταστροφής, ή MAD, διατήρησε την ειρήνη. Ο υπολογισμός ότι, τελικά, καμία λογική πολιτική ηγεσία δεν θα ρίσκαρε τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων στο ίδιο της το κράτος, έχει κάνει

τον κόσμο να ξεπεράσει ορισμένες επικίνδυνες στιγμές – από την κρίση των πυραύλων της Κούβας ως την πτώση του Τείχους του Βερολίνου.

Η πιο ανησυχητική πτυχή της σημερινής κρίσης με τα πυρηνικά όπλα της Βόρειας Κορέας είναι ότι το καθεστώς θα μπορούσε να είναι μία από αυτές τις σπάνιες ανωμαλίες, στις οποίες η κανονική λογική της πυρηνικής αποτροπής δεν ισχύει.

Ανά διαστήματα, κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου, υπήρξε ένα υπονοούμενο ότι κάποιος πολιτικός ηγέτης θα μπορούσε να σκεφτεί το δήθεν αδιανόητο. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950, ο Μάο Τσε Τουνγκ σόκαρε ακόμη και τους σκληρούς πρώην σταλινικούς της Σοβιετικής Ένωσης, όταν, σε ένα ταξίδι στη Μόσχα, άφησε να εννοηθεί ότι ο πυρηνικός πόλεμος μπορεί να μην είναι τόσο κακός τελικά, λέγοντας στους τρομαγμένους οικοδεσπότες του: «Αν γινόταν το χειρότερο και η μισή ανθρωπότητα έχανε τη ζωή της, η άλλη μισή θα παρέμενε. Ο ιμπεριαλισμός θα καταστρεφόταν και ολόκληρος ο κόσμος θα γινόταν σοσιαλιστικός».

Από πολλές απόψεις, η Βόρεια Κορέα έχει αναπαράγει μερικά από τα χειρότερα χαρακτηριστικά της μαοϊκής Κίνας: απομόνωση από τον έξω κόσμο, στρατόπεδα εργασίας, προσωπολατρία και προθυμία να αποδεχτεί μαζική λιμοκτονία στο εσωτερικό της. Το τελευταίο είναι ιδιαίτερα τρομακτικό, αν θυμηθεί κανείς ότι η πυρηνική αποτροπή υποτίθεται ότι βασίζεται στην απροθυμία αποδοχής θανάτου εκατομμυρίων συμπατριωτών της.

Υπάρχει ακόμα μια ατυχής τάση στη Δύση, να αντιμετωπίζει τη Βόρεια Κορέα ως ένα αστείο. Το διαδίκτυο είναι γεμάτο από ξεκαρδιστικές φωτογραφίες με Photoshop του κοντόχονδρου, νέου ηγέτη της Βόρειας Κορέας, Κιμ Γιονγκ-Ουν. Στην πραγματικότητα, το καθεστώς της Πιονγκγιάνγκ δεν θα μπορούσε να είναι λιγότερο αστείο. Πρόκειται για ένα ολοκληρωτικό εφιάλτη που έχει καταστρέψει τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων – και που τώρα απειλεί ανοιχτά τον έξω κόσμο με πυρηνικά όπλα.

Το να προσπαθείς να μαντέψεις τι σκέφτονται πραγματικά οι Βορειοκορεάτες είναι δύσκολο, αλλά ζωτικής σημασίας. Κατά καιρούς, έχουν υπάρξει υπονοούμενα ότι η ηγεσία μπορεί να κατανοήσει τον έξω κόσμο καλύτερα από ό,τι υποτίθεται ότι τον κατανοεί μερικές φορές. Κάποτε ρώτησα έναν ανώτερο κινέζο διπλωμάτη ο οποίος είχε συχνές επαφές με τον Κιμ Γιονγκ-Ιλ, πατέρα του σημερινού ηγέτη, αν ο δικτάτορας της Βόρειας Κορέας είχε καμία πραγματική γνώση για τη Δύση. «Φυσικά», απάντησε. «Περνά όλη τη νύχτα στο διαδίκτυο». Υπήρχε κάποια ελπίδα ότι ο γιος του θα ανοίξει ένα ακόμη ευρύτερο παράθυρο στον έξω κόσμο. Σίγουρα ο χρόνος του σε ελβετικό σχολείο κάποια επίδραση θα είχε…

Προς το παρόν, όμως, ο νεώτερος Κιμ καθιστά την πυρηνική στάση της Βόρειας Κορέας σε νέα και ακόμα πιο επικίνδυνα επίπεδα. Τις τελευταίες ημέρες, η κυβέρνησή του έχει πει ότι είναι πλέον σε κατάσταση πολέμου με τη Νότια Κορέα και έχει μιλήσει για την έναρξη πυρηνικών χτυπημάτων στις ΗΠΑ.

Η απάντηση της Αμερικής και της Νότιας Κορέας έχει ληφθεί από το κλασικό εγχειρίδιο του MAD. Με την αποστολή πυρηνικών βομβαρδιστικών αεροπλάνων σε δοκιμαστική λειτουργία πάνω από τη Νότια Κορέα, οι Αμερικανοί απαντούν όπως θα συμβούλευαν οι θεωρητικοί της πυρηνικής αποτροπής: «Μην τρέμετε. Μην δείχνετε αδυναμία. Η άλλη πλευρά θα υποχωρήσει μπροστά στον κίνδυνο πυρηνικού αφανισμού». Η Σεούλ είπε επίσης ότι ο στρατός της θα πρέπει να ανταποκριθεί άμεσα σε οποιαδήποτε πρόκληση, χωρίς να λάβει υπόψη τις ευρύτερες πολιτικές συνέπειες.

Ο κίνδυνος είναι ότι τέτοιες πολιτικές προϋποθέτουν έναν ορθολογικό αντίπαλο. Πράγματι, οι σημαντικότεροι εμπειρογνώμονες της Αμερικής σχετικά με τη Βόρειο Κορέα, όπως ο πρώην πρέσβης Chris Hill, συνεχίζουν να υποστηρίζουν ότι η Βόρεια Κορέα δεν έχει πραγματική πρόθεση να προκαλέσει σύγκρουση με τις ΗΠΑ. Ο πραγματικός κίνδυνος, λένε, είναι αν η άπειρη ηγεσία στην Πιονγκγιάνγκ θα προκαλέσει μια σύγκρουση από ατύχημα. Ακόμα και τότε, η υπόθεση είναι ότι οποιαδήποτε ανταλλαγή πυρών είναι πιθανό να είναι σύντομη – και να σταματήσει πολύ πριν αρχίσουν τα πυρηνικά.

Αυτό είναι πιθανώς σωστό. Αλλά η ανησυχητική πραγματικότητα είναι ότι δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι. Αν υπάρχει ένα καθεστώς που θα μπορούσε οπουδήποτε να αψηφήσει την ορθή λογική της πυρηνικής αποτροπής, αυτό είναι η Βόρεια Κορέα. Αυτό υποδηλώνει ότι η τρέχουσα πολιτική της ΗΠΑ και της Νότιας Κορέας – βασισμένη στην σταθερότητα και την άρνηση να ενδώσουν στον «πυρηνικό εκβιασμό» – μπορεί να χρειαστεί να σταματήσει. Το πιο σημαντικό τώρα είναι να επικεντρωθούμε στο να ηρεμήσει η τρέχουσα κατάσταση. Κάτι τέτοιο μπορεί να απαιτεί λιγότερες -και όχι περισσότερες- στρατιωτικές ασκήσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της Νότιας Κορέας.

Σε μακροπρόθεσμη βάση, η καλύτερη ελπίδα για ειρήνη στην κορεατική χερσόνησο πρέπει να είναι η εσωτερική αλλαγή στο Βορρά. Επειδή, έμμεσα, η Βόρεια Κορέα αλλάζει. Υπάρχει πλέον πολύ περισσότερο εμπόριο με τον έξω κόσμο από ό,τι υπήρχε πριν από μία δεκαετία. Από το 2005, οι δύο Κορέες λειτουργούν μια κοινή βιομηχανική ζώνη στο εσωτερικό του Βορρά, που απασχολεί περισσότερους από 50.000 Βορειοκορεάτες, οι οποίοι εργάζονται για τις εταιρείες από το Νότο. Το μικρό εμπόριο στα κινεζικά σύνορα ανθεί και ο χώρος για προσωπική ελευθερία και πλούτο έχει επεκταθεί λίγο, καθώς αγαθά και ειδήσεις από τον έξω κόσμο έχουν διεισδύσει στη χώρα.

Με δεδομένες αυτές τις οικονομικές αλλαγές, η τρέχουσα έμφαση της Κίνας στην ανάγκη για εμπόριο και διάλογο με τη Βόρεια Κορέα μπορεί να είναι κάτι περισσότερο από μια αδύναμη φοροδιαφυγή, όπως παρουσιάζεται συχνά στη Δύση. Εάν η ηγεσία της Βόρειας Κορέας μπορεί να μιλήσει έξω από το πυρηνικό καταφύγιό της – και να ενθαρρυνθεί να συμμετάσχει στο εμπόριο με τον έξω κόσμο – οι προοπτικές για ειρηνική αλλαγή θα είναι εξαιρετικά αυξημένες.

ft