R.I.P. Chris Marker (1921-2012)

Απεβίωσε την Δευτέρα που μας πέρασε στο Παρίσι ο σπουδαίος πρωτοπόρος Γάλλος σκηνοθέτης Chris Marker (1921-2012). Oι ταινίες του Marker αποτελούν κινηματογραφικά δοκίμια παρά ταινίες γραμμικής αφήγησης ενώ υπήρξε ένας multimedia artist avant la lettre πριν καν δηλαδή διαμορφωθεί η ιδέα του πολυμεσικού καλλιτέχνη στους σχετικούς κύκλους. Πρόκειται, χωρίς υπερβολή, ένα σημαντικό κεφάλαιο της ιστορίας του παγκοσμίου σινεμα.

Γεννήθηκε το 1921 αλλά όντας ιδιαίτερα μυστικοπαθής οι πληροφορίες για τη ζωή του είναι ιδιαίτερα

αντιφατικές. Σίγουρη είναι η γνωριμία του με τον μεγάλο κριτικό και θεωρητικό του σινεμά Andre Bazin και η συμμετοχή του στο θρυλικό κινηματογραφικό περιοδικό Cahiers du Cinema που ίδρυσε ο Bazin και εδραίωσε την ιδέα του σινεμά του δημιουργού (auteur cinema).

Tην ίδια περίοδο εργάζεται ως δημοσιογράφος και φωτογράφος. Οι ενασχολήσεις του αυτές δεν είναι άσχετες φυσικά με τη μετέπειτα πορεία του στο σινεμά που επικεντρώνεται κυρίως στο φιλμ τεκμηρίωσης (ντοκιμαντέρ) ενώ οι η επιρροή της φωτογραφίας είναι κάτι παραπάνω από εμφανής, αφού χρησιμοποιεί φωτογραφικά stills στις ταινίες του.

Υπήρξε ένας ξεκάθαρα πολιτικοποιημένος σκηνοθέτης προσκείμενος ειδικά στην αρχή της σταδιοδρομίας του στον πιο πολιτικοποιημένο και πειραματικό πυρήνα της παρισινής rive gauche (αριστερής όχθης) και μάλιστα συνεργάστηκε με τον Alain Resnais και ως βοηθός σκηνοθέτη στο Night and The Fog. H πολιτικοποίηση του δημιουργού είναι εμφανής ήδη από τα πρώιμα έργα του όπως το αντιαποικιοκρατικό Statuses Also Die του οποίου η προβολή απαγορέυτηκε ενώ το ¡Cuba Sí! (1961) υμνεί τον Fidel Castro και γελοιοποιεί τις Η.Π.Α. με αφορμή το φιάσκο του Κόλπου των Χοίρων.

Το διαχρονικό ενδιαφέρον για το χρόνο και τη μνήμη κορυφώνεται στο πιο γνωστό του έργο, το La Jetée (1962), που αποτελείται (με εξαίρεση ένα πλάνο) σχεδόν αποκλειστικά από μια σειρά κινηματογραφημένων φωτογραφιών. Μια ταινία πολύ σπουδαία τόσο σαν αυτόνομο έργο όσο και λόγω της μετέπειτα επίδρασης της στο χώρο του δυστοπικού/φουτουριστικού κινηματογράφου. Μετά από αυτό, από το 1967 μέχρι το 1974 ο Μarker αφιερώθηκε στην ιδέα μια κινηματογραφικής κολεκτίβας, ειδικά μετά τα γεγονότα του Μάη του 1968, αλλά σταδιακά ένιωσε τις ιδέες και ελπίδες του να διαψεύδονται.

Το επόμενο πολύ γνωστό του έργο είναι το Sans Soleil του (1982) ένα ακόμη δοκίμιο πάνω στη μνήμη και το χρόνο που έχει επηρεαστεί απ τον Tarkovsky αλλά και από το Vertigo του Hitchcok και το οποίο δίνει νέες διαστάσεις στον ορισμό και τα όρια του ντοκιμαντέρ. Στο χώρο της σύγχρονης μουσικής, μεταξύ άλλων, ο Kode9 και ο Panda Bear έχουν εμπνευστεί από το φιλμ La Jetée ενώ μέχρι και οι Kasabian έχουν χρησιμποποιήσει ένα ηχητικό απόσπασμα από το Sans Soleil.

Ο Chris Marker συνέχισε να είναι δραστήριος μέχρι πρόσφατα σε πολλά πεδία, μεταξύ άλλων με αναθέσεις έργων από το Centre Pompidou στο Παρίσι και το ΜoMA. Πέθανε μια ημέρα μετά τα 91α γενέθλιά του. Mπορείτε να δείτε στους παρακάτω συνδέσμους τα κείμενα για το D