ΣτΕ: Συνταγματικός ο νόμος Πιερρακάκη για τα μη κρατικά πανεπιστήμια

Το πράσινο φως έδωσε η μείζονα Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας για την εγκατάσταση και λειτουργία των ιδιωτικών Πανεπιστημίων στην Ελλάδα, όπως προβλέπεται από τον νόμο 5094/24, που φέρει την υπογραφή του Κυριάκου Πιερρακάκη.

Ειδικότερα, η μείζονα Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας σε διάσκεψη κεκλεισμένων των θυρών, έκρινε κατά πλειοψηφία ότι στο πλαίσιο του άρθρου 16 του Συντάγματος είναι συνταγματικά ανεκτή η εγκατάσταση

Παράλληλα, σύμφωνα με πληροφορίες η Ολομέλεια του ΣτΕ έκρινε, κατά πλειοψηφία, συνταγματικό το νόμο 5094/2024, που επέτρεψε την αδειοδότηση εγκατάστασης και λειτουργίας στην Ελλάδα παραρτημάτων αλλοδαπών ΑΕΙ, όπως και τις σχετικές υπουργικές αποφάσεις.

Παράλληλα, κρίθηκε ότι «δεν αποκλείεται κατά το Σύνταγμα η ίδρυση και λειτουργία παραρτημάτων αλλοδαπών πανεπιστημίων προερχομένων από την Ευρωπαϊκή Ένωση ή από χώρα συμβεβλημένη στην GATS, κατά τους όρους ειδικού νόμου, με τον οποίον διασφαλίζεται υψηλό επίπεδο σπουδών και προστατεύεται η ακαδημαϊκή ελευθερία».

Όπως είχε προαναγγείλει από έδρας ο πρόεδρος του ΣτΕ Μιχάλης Πικραμένος κατά την ημέρα συζήτησης των αιτήσεων ακυρώσεως στο ακροατήριο (11.4.2025), η Ολομέλεια, έκανε μια εξελικτική και διασταλτική ερμηνεία του άρθρου 16 του Συντάγματος που αφορά την λειτουργία των Πανεπιστημίων στην χώρα μας.

Σύμφωνα με ανακοίνωση του προέδρου του ΣτΕ Μιχάλη Πικραμένου, «Στις 2.6.2025 και 13.6.2025 η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας συνήλθε σε διασκέψεις υποθέσεων σχετικών με την εγκατάσταση και λειτουργία στην Ελλάδα Παραρτημάτων – Νομικών Προσώπων Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης (ΝΠΠΕ). Οι υποθέσεις αυτές συζητήθηκαν κατά τη δικάσιμο της 11.4.2025, προκειμένου να επιλυθούν τα ζητήματα συνταγματικότητας και συμβατότητας με το ενωσιακό δίκαιο των διατάξεων του ν. 5094/2024.

Το Δικαστήριο έκρινε τα εξής:

Α. Οι διατάξεις των παρ. 5 και 8 του άρθρου 16 του Συντάγματος, ενόψει και του σκοπού τους, που συνίσταται στην παροχή υψηλού επιπέδου ανώτατης εκπαίδευσης, σε συνδυασμό με την παρ. 1 του άρθρου 16, η οποία κατοχυρώνει την ελευθερία της εκπαίδευσης και την ακαδημαϊκή ελευθερία, ερμηνεύονται – σύμφωνα και με την ερμηνευτική δήλωση του άρθρου 28 του Συντάγματος αλλά και επί τη βάσει των αρχών της αμοιβαίας εμπιστοσύνης και της καλόπιστης συνεργασίας των κρατών μελών (αρ. 2 και 4 παρ.3 ΣΕΕ) – σε αρμονία με το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ειδικότερα, οι ως άνω συνταγματικές διατάξεις ερμηνεύονται ενόψει των νεότερων νομοθετικών και νομολογιακών δεδομένων του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα οποία αφορούν την παροχή ανώτατης εκπαίδευσης (αρ. 165 ΣΛΕΕ), την ελευθερία εγκατάστασης (αρ. 49 ΣΛΕΕ), καθώς και το θεμελιώδες δικαίωμα ίδρυσης εκπαιδευτικών ιδρυμάτων με σεβασμό των δημοκρατικών αρχών (αρ. 14 παρ. 3 του Χάρτη). Επί τη βάσει των ανωτέρω, δεν αποκλείεται κατά το Σύνταγμα η ίδρυση και λειτουργία παραρτημάτων αλλοδαπών πανεπιστημίων προερχομένων από την Ευρωπαϊκή Ένωση ή από χώρα συμβεβλημένη στην GATS, κατά τους όρους ειδικού νόμου, με τον οποίον διασφαλίζεται υψηλό επίπεδο σπουδών και προστατεύεται η ακαδημαϊκή ελευθερία.

Κατόπιν τούτων, απορρίπτονται, κατά πλειοψηφία, τρεις αιτήσεις ακυρώσεως που έχουν ασκηθεί από Καθηγητές Α.Ε.Ι. και την ΠΟΣΔΕΠ.

Β. Το σύστημα του ως άνω νόμου, ως προς τους όρους αδειοδότησης και λειτουργίας, δεν εισάγει υπέρμετρους περιορισμούς στην ελευθερία εγκατάστασης (άρθρο 49 ΣΛΕΕ).

Κατόπιν τούτου, απορρίπτεται, κατά πλειοψηφία, αίτηση ακυρώσεως των κολλεγίων».

Αναλυτικότερα, στην Ολομέλεια του ΣτΕ με πρόεδρο τον Μιχάλη Πικραμένο και με εισηγήτριες τις συμβούλους Επικρατείας Κωνσταντίνα Κονιδιτσιώτου-Κόλλια και Χριστίνα Μπολόφη, είχαν συζητηθεί 11.4.25 τέσσερις αιτήσεις ακύρωσης, που ήταν της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συλλόγων Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού ΑΕΙ (ΠΟΣΔΕΠ), καθηγητών των ΑΕΙ και Κολεγιών, που στρέφονται κατά της υπουργικής απόφασης που εκδόθηκε στο πλαίσιο των διατάξεων του νόμου 5094/2024, για την εγκατάσταση ιδιωτικών Πανεπιστημίων στην Ελλάδα.

Υπενθυμίζεται ότι με το νόμο 5094/2024, ρυθμίσθηκαν επιμέρους ζητήματα σχετικά με την αδειοδότηση της εγκατάστασης και λειτουργίας στην Ελλάδα παραρτημάτων αλλοδαπών, κρατικών ή ιδιωτικών Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (μητρικά ιδρύματα), τα οποία λειτουργούν με τη Μορφή Νομικών Προσώπων Ειδικού Σκοπού και καλούνται Νομικά Πρόσωπα Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης (ΝΠΠΕ) και οι φοιτητές καταβάλλουν τα σχετικά δίδακτρα.

Οι προσφεύγοντες ζητούσαν να μπλοκάρει το ΣτΕ την ίδρυση και λειτουργία των ιδιωτικών Πανεπιστημίων στην Ελλάδα (Αθήνα και Θεσσαλονίκη), καθώς αυτό αντιβαίνει στο Σύνταγμα, όπως ζητούσαν να ακυρωθούν δυο υπουργικές αποφάσεις που εκδόθηκαν κατ΄ εξουσιοδότηση του νόμου αυτού.