Η Ευρώπη «έσωσε» το ΝΑΤΟ – Και τώρα τι

Σύντομη, αλλά κομβική, αποδείχθηκε η Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Χάγη, εν μέσω γεωστρατηγικών ανακατατάξεων. Στο επίκεντρο βρέθηκαν οι απαιτήσεις του Ντόναλντ Τραμπ, με τους ηγέτες των χωρών της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας να εγκρίνουν την αύξηση των εθνικών αμυντικών δαπανών στο 5% έως το 2035. Παράλληλα, επαναβεβαιώθηκε η δέσμευσή των Συμμάχων στο άρθρο 5, που προβλέπει ότι «μια επίθεση εναντίον ενός, είναι επίθεση εναντίον όλων». Υπέρ της ενίσχυσης των αμυντικών δυνατοτήτων της Ευρώπης, τάχθηκε εκ νέου ο Έλληνας πρωθυπουργός

Κυριάκος Μητσοτάκης. Η συμφωνία σχεδιάστηκε για να δείξει ενότητα και να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του Τραμπ, με τη διακήρυξη της συνόδου να επαναβεβαιώνει τη «σιδερένια δέσμευση» του ΝΑΤΟ στη συλλογική άμυνα. Ορισμένες χώρες, όπως η Ισπανία, εξέφρασαν επιφυλάξεις για την επίτευξη του στόχου, αλλά επετεύχθη διπλωματικός συμβιβασμός για να διατηρηθεί η ενότητα της Συμμαχίας.

Τώρα οι Ευρωπαίοι ηγέτες αντιμετωπίζουν μια πιο δύσκολη δοκιμασία – να πείσουν για τεράστιες αυξήσεις στις αμυντικές δαπάνες στο εσωτερικό των χωρών τους και να προετοιμαστούν για πιθανή μείωση των αμερικανικών στρατευμάτων, αποτρέποντας ταυτόχρονα μια επεκτατική Ρωσία.

“Τα χρήματα από μόνα τους δεν θα λύσουν τα προβλήματά μας”, δήλωσε ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς στους δημοσιογράφους μετά τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στις 24-25 Ιουνίου στη Χάγη.

“Το ποσοστό έχει οριστεί, αλλά είναι [αποτελεσματικό] μόνο αν καταφέρουμε να το μετατρέψουμε σε πραγματικές δυνατότητες”, επανέλαβε ο Νορβηγός πρωθυπουργός.

Οι Ευρωπαίοι ήλπιζαν ότι η υπόσχεση για αμυντικές δαπάνες 5%  θα ενίσχυε την κατά καιρούς αμφιταλαντευόμενη δέσμευση του Τραμπ στην αμυντική ρήτρα του ΝΑΤΟ – ένα άρρητο αντάλλαγμα γνωστό ως “5 για 5” στους διαδρόμους του ΝΑΤΟ.

Μετά από ένα ανησυχητικό ξεκίνημα, ο Τραμπ εμφανίστηκε ικανοποημένος στο τέλος της συνόδου κορυφής, λέγοντας ότι η συμμαχία “δεν είναι μια αρπαχτή” και υπογραμμίζοντας πόσο πολύ οι συμμαχικές χώρες χρειάζονται τις ΗΠΑ για την άμυνά τους.

Τώρα που εξασφάλισαν το μέλλον της συμμαχίας – τουλάχιστον προς το παρόν – οι ηγέτες της ΕΕ αντιμετωπίζουν σκληρά ερωτήματα σχετικά με το πώς θα υποστηρίξουν τις υποσχέσεις τους για τις δαπάνες.

Οι περισσότεροι κατευθύνονται από τη Χάγη στις Βρυξέλλες για μια άλλη σύνοδο κορυφής σήμερα Πέμπτη, όπου το βασικό ερώτημα θα είναι πώς θα αυξηθούν οι αμυντικές δαπάνες του μπλοκ και πώς θα ανοικοδομηθεί το στρατιωτικό βιομηχανικό σύμπλεγμα μετά από δεκαετίες παραμέλησης μετά τον Ψυχρό Πόλεμο.

Ο στόχος του 5% πρέπει να επιτευχθεί έως το 2035, με επανεξέταση το 2029 για την αξιολόγηση της προόδου και την προσαρμογή στις εξελισσόμενες απειλές, ιδίως από τη Ρωσία.

Τα κράτη-μέλη θα χρειαστεί να ανακατανείμουν εθνικούς πόρους, πιθανώς μεταφέροντας κονδύλια από τομείς όπως η υγεία και η παιδεία για να καλύψουν τις νέες αμυντικές υποχρεώσεις.

Η αύξηση των δαπανών αναμένεται να ανεβάσει τις τιμές στρατιωτικού εξοπλισμού και υπηρεσιών, όπως ήδη παρατηρείται με τα πυρομαχικά και τα άρματα μάχης.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συμβάλλει με το νέο της πρόγραμμα δανείων για όπλα ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ, το οποίο ονομάζεται SAFE, και με το σχεδιαζόμενο μικρότερο ευρωπαϊκό πρόγραμμα αμυντικής βιομηχανίας ύψους 1,5 δισεκατομμυρίων ευρώ. Ο επόμενος πολυετής προϋπολογισμός της ΕΕ αναμένεται να διαθέσει περισσότερα χρήματα για την άμυνα – αλλά αυτό θα ξεκινήσει μόλις το 2027.

“Οι μόνες ευρωπαϊκές χώρες με δημόσια οικονομικά που τους επιτρέπουν να επιδιώξουν αυτόν τον στόχο [5%] είναι η Γερμανία, η Πολωνία και οι χώρες της Βαλτικής και της Σκανδιναβίας”, δήλωσε στο Politico ο Φρανσουα Χισμπουρ, ανώτερος σύμβουλος για την Ευρώπη στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών. “Όλοι γνωρίζουν ότι η Γαλλία, το Βέλγιο, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ισπανία και η Ιταλία δεν είναι απολύτως σε θέση να τηρήσουν αυτού του είδους τις δεσμεύσεις”.

Επιπλέον, όσο πιο μακριά από τη Ρωσία είναι μία χώρα, τόσο πιο δύσκολο είναι να γίνει αυτό αποδεκτό στο εσωτερικό – όπως αποδεικνύεται από την αντίθεση της Ισπανίας την τελευταία στιγμή στο νέο στόχο του ΝΑΤΟ.

Πιάνοντας τους στόχους

Παρά τις δυσκολίες αυτές, η ΕΕ θα δαπανήσει περισσότερα για την άμυνα από ό,τι πριν. Αυτό δημιουργεί ένα άλλο πρόβλημα: πώς θα τα ξοδέψει όλα αυτά, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων δεν θα πάει στους Αμερικανούς κατασκευαστές όπλων, σημειώνει το Politico.

Ο συντονισμός των προμηθειών και η διασφάλιση ότι οι χώρες δεν αλληλοεπικαλύπτονται ή διασταυρώνονται μεταξύ τους θα μπορούσε να είναι “εξίσου δύσκολη” με την επίτευξη της συμφωνίας του 5% εξ αρχής, δήλωσε αξιωματούχος του Ηνωμένου Βασιλείου.

Είναι ακόμη πιο δύσκολο, δεδομένου του κατακερματισμού των αμυντικών βιομηχανιών της Ευρώπης – ιδίως του τομέα των χερσαίων εξοπλισμών. Οι προηγούμενες πρωτοβουλίες για τη συγκέντρωση πόρων και την από κοινού επένδυση σε πανευρωπαϊκές ικανότητες έχουν αποτύχει, χωρίς να υπάρχει μέχρι στιγμής επιτυχία στον αμυντικό τομέα συγκρίσιμη με την κοινοπραξία Airbus, που ιδρύθηκε το 1970.

“Καμία ευρωπαϊκή χώρα δεν μπορεί να οικοδομήσει μόνη της την ικανότητα”, δήλωσε ο πρόεδρος της Τσεχίας Πετρ Παβελ στο δημόσιο φόρουμ του ΝΑΤΟ την Τρίτη. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Δανία, η οποία αναλαμβάνει την εκ περιτροπής προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ τον Ιούλιο, επιδιώκει να χρησιμοποιήσει την εξάμηνη θητεία της φιλοξενώντας συζητήσεις μεταξύ των πρωτευουσών για τον εντοπισμό έργων που θα μπορούσαν να ενδιαφέρουν όλα τα μέλη της ΕΕ.

Ένα από τα πιο επείγοντα καθήκοντα, λένε πολλοί Ευρωπαίοι αξιωματούχοι και αναλυτές, είναι να γίνουν πιο ανεξάρτητοι από τις ΗΠΑ σε μια σειρά όπλων, όπως εκείνα με δυνατότητες βαθιάς επίθεσης, καθώς και σε “στρατηγικούς καταλύτες”, όπως ο ανεφοδιασμός αέρος-αέρος, οι τακτικές μεταφορές και οι δορυφόροι.

Το ζήτημα των αμερικανικών στρατευμάτων

Ένα άλλο ερώτημα που τίθεται είναι τι θα συμβεί με τους Αμερικανούς στρατιώτες στην Ευρώπη, κάτι που ο πρεσβευτής της Ουάσινγκτον στο ΝΑΤΟ, Μάθιου Γουίτακερ, δήλωσε ότι θα εξεταστεί μετά τη σύνοδο κορυφής.

“Όσον αφορά το θέμα της απόσυρσης των αμερικανικών στρατευμάτων, η ειρωνεία είναι ότι τα πραγματικά ζητήματα αρχίζουν τώρα”, δήλωσε ο Γκραντ, πρώην αξιωματούχος του ΝΑΤΟ.

Ο επικεφαλής της πολιτικής του Πενταγώνου Έλμπριτζ Κόλμπι διεξάγει μια έκθεση για το θέμα του στρατού, που αναμένεται να ολοκληρωθεί στα τέλη του καλοκαιριού, η οποία πιθανότατα θα περιλαμβάνει την απόσυρση ορισμένων αμερικανικών στρατευμάτων στην Ευρώπη, σύμφωνα με πηγές.

Η αναθεώρηση εξετάζει την πιθανή απομάκρυνση των 20.000 στρατιωτών που η κυβέρνηση Μπάιντεν ανέπτυξε το 2022 μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, πολλοί από τους οποίους στάλθηκαν στην Ανατολική Ευρώπη.

Οι χώρες της πρώτης γραμμής εξακολουθούν να ελπίζουν ότι η Ουάσινγκτον δεν θα το κάνει αυτό. “Η στρατιωτική αξιολόγηση της κατάστασης είναι πολύ σαφής ότι τα στρατεύματα στην Ευρώπη αποτελούν σημαντικό μέρος της αποτροπής”, δήλωσε ο υπουργός Άμυνας της Λιθουανίας στη WELT.

Προς το παρόν, οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι βρίσκονται στο σκοτάδι σχετικά με το αποτέλεσμα.

Πηγή Politico