Εξωδικαστικός Μηχανισμός Ρύθμισης Οφειλών: Αναγκαίος αλλά όχι Επαρκής

Μετά από δέκα πέντε έτη οικονομικής κρίσης στη χώρα, είναι απολύτως γνωστό ότι οι οφειλές και τα κόκκινα δάνεια εκτοξεύτηκαν σε δυσθεώρητα ύψη.

Γράφει η Μαρία Μοσχοπούλου

Ιδίως μετά την παύση προστασίας της πρώτης κατοικίας με την κατάργηση της αντίστοιχης δυνατότητας υπαγωγής στο Νόμο Κατσέλη (Ν. 3869/2010), οι ήδη υπάρχουσες οφειλές και όσες ακόμη κατά τη διάρκεια της πανδημίας κορονοϊού γεννήθηκαν, παραμένουν αγκάθι τόσο για τους επιχειρηματίες- κάθε οικονομικού μεγέθους – όσο και για τα νοικοκυριά.

Οι δυνατότητες ρύθμισης που υφίστανται αυτή τη στιγμή διαθέσιμες είναι περιορισμένες

ενώ σε πολλές περιπτώσεις η διάθεση των εταιρειών διαχείρισης (στις οποίες μεταβιβάστηκαν τα δάνεια από τις τράπεζες) να εξευρεθεί εξωδικαστική λύση, είναι περιορισμένη και πάντως σε γενικές γραμμές ανέλεγκτη.

Όσον αφορά τον Εξωδικαστικό Μηχανισμός Ρύθμισης Οφειλών (ν.4611/2019), ο οποίος αντικατέστησε την προγενέστερη διαδικασία του ν. 4469/2017, αποτελεί το βασικό εργαλείο που έχουν στη διάθεσή τους οι οφειλέτες για τη ρύθμιση οφειλών έναντι χρηματοδοτικών φορέων (τραπεζών και εταιρειών διαχείρισης) και δημόσιων φορέων (Δημόσιο, ΕΦΚΑ, ενώ πρόσφατα με τον ν. 5024/2023 εντάχθηκαν και οι οφειλές έναντι των Δήμων).

Τα βασικά προτερήματα του Εξωδικαστικού Μηχανισμού Ρύθμισης οφειλών από την πράξη έχουν αναδειχθεί τα εξής:

Εκτενέστερη προστασία στους λεγόμενους “ευάλωτους” δανειολήπτες.Ευρύ περιθώριο κουρέματος ιδίως στις περιπτώσεις μη επάρκειας υπέγγυας πειρουσίας.Αναστολή των μέτρων ατομικής και συλλογικής αναγκαστικής εκτέλεσης κατά του οφειλέτη εφόσον τηρείται η ρύθμιση.Έκδοση αποδεικτικού φορολογικής και ασφαλιστικής ενημερότητας.Δημιουργία ενός μακροχρόνιου πλάνου αποπληρωμής των οφειλών που φθάνουν έως τις 240 δόσεις για οφειλές προς το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης και έως 420 δόσεις προς χρηματοπιστωτικούς φορείς.Διατήρηση ρυθμισμένων οφειλών.

Ένα εξαιρετικά σημαντικό εργαλείο στα χέρια των δικηγόρων που χειριζόμαστε τέτοιες υποθέσεις, είναι η υποχρεωτική η παροχή προσωποποιημένης και αναλυτικής ενημέρωσης προς τους οφειλέτες από τους servicers, για το ακριβές ύψος και την αναλυτική προέλευση της οφειλής, το ιστορικό των πληρωμών, τις δόσεις, κλπ., υπό την απειλή  ποινών,  για όσους δεν συμμορφωθούν με το νέο πλαίσιο , περιλαμβανομένων προστίμων έως 500.000 ευρώ μέχρι και ανάκληση της άδειας λειτουργίας. Με αυτόν τον τρόπο είμαστε σε θέση να πιέσουμε τις εταιρείες διαχείρισης να παράσχουν εξατομικευμένες πληροφορίες σχετικά με το είδος και το ύψος εκάστης οφειλής, που σε πολλές περιπτώσεις, δικαστικώς αμφισβητούμε.

Τα βασικά προβλήματα που έχουν ανακύψει στην πράξη εκκινούν από την απόλυτη διακριτική ευχέρεια που έχει νομοθετικά παρασχεθεί στους πιστωτές, της οποίας (ενν. διακριτικής ευχέρειας) οι εταιρείες διαχείρισης κάνουν απόλυτη – ενίοτε και καταχρηστική – χρήση. Δεν είναι λίγες οι φορές που στο πλαίσιο αίτησης υπαγωγής στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό, οι εταιρείες διαχείρισης κωλυσιεργούν ή ακόμη παραλείπουν να ανταποκριθούν στην εμπρόθεσμη αναφορά των οφειλών και απαιτήσεων στο σύστημα. Ακόμη, ουδόλως υποχρεούνται να ανταποκριθούν στο σχέδιο ρύθμισης που προτείνει ο δανειολήπτης ούτε να προτείνουν αυτές κάποιο σχέδιο ρύθμισης, αφού σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 14 του ν. 4738/2020 προβλέπεται ότι μετά την οριστική υποβολή της αίτησης, οι συµµετέχοντες πιστωτές, που είναι χρηµατοδοτικοί φορείς, δύνανται (άρα δεν υποχρεούνται) να καταθέσουν πρόταση ρύθµισης προς τον οφειλέτη.

Κατόπιν των ανωτέρω, είναι απολύτως προφανές ότι ο Εξωδικαστικός Μηχανισμός Ρύθμισης οφειλών συνιστά μία αναγκαία αλλά όχι επαρκή συνθήκη για την εύρεση οριστικών και βιώσιμων λύσεων για τους δανειολήπτες. Οι δε επιχειρήσεις, που προσπαθούν να επιβιώσουν και να ρυθμίσουν τις οφειλές τους, οφείλουν με την κατάλληλη νομική συνδρομή να χαράσσουν μία μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη βιώσιμη στρατηγική διαχείρισης, με τον Εξωδικαστικό Μηχανιμσό να συνιστά ένα βασικό, αλλά όχι μοναδικό, εργαλείο.

*Η Μαρία Μοσχοπούλου είναι Δικηγόρος, εξειδικευμένη στο Αστικό Δίκαιο (LLM Αστικού Δικαίου Νομική ΕΚΠΑ)