Ένα νέο Λαϊκό Μέτωπο και η ανάγκη για ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο

Οι Περσινές Ευρωεκλογές έστειλαν ένα πολύ ηχηρό μήνυμα στο σύνολο των προοδευτικών δυνάμενων, οι οποίες ακόμη και σήμερα προσπαθούν να βρουν τον εαυτό τους, επιχειρούν να δώσουν σαφείς, πειστικές ξεκάθαρες απαντήσεις στα διάφορα ανεξήγητα και αναιτιολόγητα «γιατί» που οδήγησαν στην ολέθρια ήττα τους και δεν κατάφεραν τελικά να αποτελέσουν ένα ηχηρό και απειλητικό μέτωπο απέναντι στην Κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας.

Μέσα σε μια θλιβερή και σκοτεινή πραγματικότητα, οι δυνάμεις δεν κατάφεραν να συγκροτήσουν ένανισχυρό Αντιπολιτευτικό πόλο.

Η αποχή που υπήρξε, ειδικά από εκείνους που

θα μπορούσαν να στηρίξουν μια προοδευτική στροφή, δεν ήταν αδιαφορία. Ήταν μήνυμα. Μια σιωπηλή ψήφος δυσπιστίας απέναντι στην αδυναμία του χώρου να προτείνει ένα συνεκτικό και ριζοσπαστικό δημοκρατικό σχέδιο ανασυγκρότησης της κοινωνίας· ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο που θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες των πολλών και όχι στα συμφέροντα των λίγων.

Όπως έχει επισημάνει ο Thomas Piketty, η ανισότητα δεν είναι μόνο αποτέλεσμα της λειτουργίας των αγορών, αλλά κυρίως προϊόν πολιτικών επιλογών — του τρόπου με τον οποίο διαμορφώνουμε τους φορολογικούς μηχανισμούς, την πρόσβαση στην εκπαίδευση και την αναδιανομή των ευκαιριών. Μια προοδευτική πρόταση δεν μπορεί παρά να αναμετρηθεί με το ζήτημα της αναδιανομής του πλούτου και της εξουσίας. Όχι απολογητικά, αλλά με στρατηγική και αυτοπεποίθηση.

Δεν φτάνει πια η καταγγελία. Δεν αρκεί η διαχείριση της ήττας με ευφημισμούς. Το πολιτικό και ιδεολογικό κενό δεν καλύπτεται με γενικόλογες εκκλήσεις για «ενότητα» ή «επανεκκίνηση». Χρειάζεται τομή. Χρειάζεται μια τολμηρή σύγκρουση. Σύγκρουση όχι μόνο με το «αντίπαλο δέος» της συντήρησης, αλλά και με τον εσωστρεφή και αυτάρεσκο εαυτό του χώρου.

Όπως τονίζει η πολιτική επιστήμονας Sheri Berman, η ιστορική πρόοδος της δημοκρατίας στηρίχθηκε στην ικανότητα των σοσιαλδημοκρατικών δυνάμεων να μετασχηματίσουν τον κοινωνικό κατακερματισμό σε συλλογική ταυτότητα και δράση. Η ανασύσταση του προοδευτικού χώρου, επομένως, και η οικοδόμηση ενός συνεκτικού κοινωνικού μετώπου δεν είναι απλώς οργανωτικό ζητούμενο.

Είναι ζήτημα πολιτικό, βαθιά κοινωνικό και ηθικό. Οφείλει να απαντήσει στις πραγματικές αγωνίες των πολιτών, να μιλήσει ξανά τη γλώσσα της Δικαιοσύνης, της Ισότητας, της Δημοκρατίας. Να ριζώσει εκεί που σήμερα επικρατούν η σιωπή, ο θυμός και η απογοήτευση.

Η τεχνοκρατική διαχείριση και ο «ελιτισμός της αριστείας», όπως τον περιγράφει ο Michael Sandel, έχουν πλήξει καίρια τη σχέση εμπιστοσύνης ανάμεσα στην πολιτική και τους μη προνομιούχους. Όταν η αξιοκρατία μετατρέπεται σε αλαζονεία των “αρίστων”, τότε οι πολίτες νιώθουν ότι το σύστημα δεν είναι φτιαγμένο για εκείνους. Αν θέλουμε ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο, αυτό δεν μπορεί να περιορίζεται σε οικονομικά μέτρα· οφείλει να θεμελιώνεται στην αξιοπρέπεια της εργασίας, στον αμοιβαίο σεβασμό, στην πολιτική συμμετοχή όσων για δεκαετίες έμειναν εκτός ή στο περιθώριο.

Ένας χρόνος είναι αρκετός για να δούμε καθαρά. Αρκεί να το θελήσουμε. Και κυρίως, αρκεί να σταματήσουμε να μιλάμε μεταξύ μας και να αρχίσουμε να ακούμε την κοινωνία.

Αν όχι τώρα, πότε;

Γράφει ο Μπάμπης Καραγεωργίου, Δημοσιογράφος