Economist: Ερντογάν και Νετανιάχου γίνονται θανάσιμοι εχθροί στη Συρία

Τουρκία και Ισραήλ γίνονται θανάσιμοι αντίπαλοι στη Συρία γράφει σε ανάλυσή του ο Economist.

Όπως σημειώνει, η εντεινόμενη στρατιωτική δραστηριότητα της Τουρκίας στο έδαφος της Συρίας και τα σχέδιά της για την εγκατάσταση βάσεων και την ανάληψη ελέγχου σε καίριες στρατιωτικές υποδομές, πυροδοτούν νέες εντάσεις με το Ισραήλ και μετατρέπουν τη Συρία σε σκηνή γεωπολιτικής αντιπαράθεσης ανάμεσα σε Άγκυρα και Τελ Αβίβ.

Σύμφωνα με την ίδια ανάλυση του Economist,

επί εβδομάδες Τούρκοι στρατιωτικοί αξιωματούχοι περιόδευαν σε συριακές αεροπορικές βάσεις, καταστρώνοντας σχέδια για την εγκατάσταση αντιαεροπορικών συστημάτων και οπλισμένων drones σε τουλάχιστον κάποιες εξ αυτών. Μεταξύ άλλων, φέρεται ότι βρισκόταν σε εξέλιξη η προετοιμασία για την ανάληψη ελέγχου της στρατηγικής βάσης Τ4 κοντά στην Παλμύρα, από την Άγκυρα.

Στις αρχές Απριλίου, η Ισραηλινή Πολεμική Αεροπορία εξαπέλυσε συντονισμένα πλήγματα κατά στρατιωτικών βάσεων εντός της Συρίας, συμπεριλαμβανομένης της T4, σηματοδοτώντας έτσι την αποφασιστικότητα του Ισραήλ να αποτρέψει οποιαδήποτε τουρκική διείσδυση.

Στην καρδιά της σύγκρουσης βρίσκεται η φιλοδοξία του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να αναδείξει την Άγκυρα ως ρυθμιστή των εξελίξεων στη Συρία, και να επεκτείνει την επιρροή της μέσω στήριξης στον μεταβατικό πρόεδρο Αχμέντ αλ-Σάραα. Ο Σάραα, από την πλευρά του, έχει δηλώσει ότι σκοπός του είναι η αποτροπή της μετατροπής της Συρίας σε βάση ξένων εξτρεμιστών.

Το Ισραήλ υπό τον Μπενιαμίν Νετανιάχου, ωστόσο, εκφράζει φόβους πως πρόκειται για μια βιτρίνα για την συγκάλυψη σχεδίων για φιλοξενία της Χαμάς και άλλων ριζοσπαστικών ομάδων.

Η διαφωνία επεκτείνεται και στο μοντέλο διακυβέρνησης: η Άγκυρα και ο Σάραα τάσσονται υπέρ μιας συγκεντρωτικής προεδρικής δομής εξουσίας, ενώ το Ισραήλ προκρίνει μια ομοσπονδιακή λύση, με ενισχυμένη αυτονομία για μειονότητες όπως οι Κούρδοι και οι Αλαουίτες.

Το κουρδικό ζήτημα βρίσκεται στον πυρήνα της έντασης, λειτουργώντας ως πυροκροτητής στην κλιμάκωση των σχέσεων Άγκυρας και Τελ Αβίβ. Η Τουρκία κατηγορεί το Ισραήλ ότι προσφέρει στήριξη στις κουρδικές δυνάμεις (SDF), τις οποίες θεωρεί προέκταση του PKK – μιας οργάνωσης που χαρακτηρίζει τρομοκρατική.

Η Άγκυρα ανησυχεί ότι το Ισραήλ επιδιώκει τη δημιουργία ενός κουρδικού θύλακα με φιλοϊσραηλινό προσανατολισμό κατά μήκος των νότιων τουρκικών συνόρων.

Ο φόβος ενός «κουρδικού προτεκτοράτου» προκάλεσε την έναρξη μυστικών συνομιλιών μεταξύ Άγκυρας και του φυλακισμένου ηγέτη του PKK, Αμπντουλάχ Οτσαλάν, με αποτέλεσμα την κήρυξη προσωρινής κατάπαυσης πυρός τον περασμένο Μάρτιο. Οι Ισραηλινοί, από την άλλη, θεωρούν ότι η Άγκυρα μπορεί να χρησιμοποιήσει τη Συρία ως «γεωπολιτικό πολιορκητικό κριό» εναντίον του εβραϊκού κράτους.

Ωστόσο, η ανάλυση σημειώνει ότι παρά την διαφαινόμενη εχθρότητα, θεωρείται απίθανη μία άμεση πολεμική σύγκρουση μεταξύ των δύο χωρών. Ο Ερντογάν επιθυμεί αποκατάσταση των σχέσεων με τις ΗΠΑ – ιδίως την επανενεργοποίηση της συμφωνίας για τα F-35 – και σταδιακή ομαλοποίηση των σχέσεων με την Ε.Ε. μέσω συνεργασίας για την Ουκρανία και περιφερειακή σταθερότητα. Μία ενδεχόμενη μετωπική σύγκρουση με το Ισραήλ θα υπονόμευε αυτές τις προοπτικές και θα τίναζε στον αέρα κάθε σχέδιο για σταθεροποίηση.

Ταυτόχρονα, Τουρκία και Ισραήλ έχουν κοινό στόχο: την αποτροπή της επανεμφάνισης του Ιράν στη Συρία, γεγονός που μπορεί να λειτουργήσει ως στοιχειώδης βάση συνεργασίας.

Με τις γεωπολιτικές ισορροπίες να παραμένουν εύθραυστες, η Συρία εξελίσσεται όχι μόνο σε πεδίο μεταπολεμικής ανασυγκρότησης, αλλά και σε θέατρο στρατηγικών ανταγωνισμών, όπου Άγκυρα και Τελ Αβίβ κινούνται πλέον ως αντίπαλοι με σαφώς αντικρουόμενες επιδιώξεις και Ερντογάν και Νετανιάχου να γίνονται θανάσιμοι εχθροί.

Γιατί η στρατιωτική βάση Τ4 θεωρείται μείζονος σημασίας
Βρίσκεται κοντά στην Παλμύρα, στην επαρχία Χομς, και η αεροπορική βάση Τίγιας (T4) αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες και πιο πολυδιάστατες στρατιωτικές εγκαταστάσεις της Συρίας.

Κατά τη διάρκεια μεγάλου μέρους του εμφυλίου πολέμου στη χώρα, η βάση λειτουργούσε από κοινού από τη Συριακή Αραβική Αεροπορία και τη Ρωσία, αποτελώντας βασικό κόμβο για την παροχή εναέριας υποστήριξης και την οργάνωση εφοδιαστικής αλυσίδας στα κεντρικά και ανατολικά μέτωπα. Η γεωγραφική της θέση – ανάμεσα στη Χομς, τη Ντέιρ αλ-Ζουρ και την ανατολική έρημο – την καθιστά ιδανική για τον διακηρυγμένο στόχο της Τουρκίας να εντείνει τις επιχειρήσεις της κατά του Ισλαμικού Κράτους.

Σύμφωνα με τον Μπαρίν Καϊάογλου, ανεξάρτητο αναλυτή και συνεργάτη του Middle East Institute, η αναφερόμενη πρόθεση της Τουρκίας να αναλάβει τον έλεγχο της Τ4 δεν θα πρέπει να ερμηνεύεται ως άμεση απειλή προς το Ισραήλ. Αντιθέτως, εντάσσεται στον ευρύτερο στόχο της Άγκυρας να συμβάλει στη σταθεροποίηση της κεντρικής εξουσίας στη Συρία μετά την κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ.

«Για την Τουρκία», δήλωσε ο Καϊάογλου στο The New Arab, «ο έλεγχος της βάσης εξυπηρετεί πολλαπλούς σκοπούς: την αποτροπή της ανασυγκρότησης του ISIS στην κεντρική συριακή έρημο, την πρόληψη της δημιουργίας αυτόνομης κουρδικής περιοχής κοντά στα νότια σύνορά της και τη δημιουργία συνθηκών για την ασφαλή επιστροφή εκατομμυρίων Σύρων προσφύγων που διαμένουν σήμερα στην Τουρκία.

Από αυτή την οπτική, η αμυντική στάση της Άγκυρας – όσο επιθετική κι αν μοιάζει – αφορά πρωτίστως την εσωτερική και περιφερειακή σταθερότητα και όχι την αντιπαράθεση.