Συλλογικό έργο: «Βιβλιοθηκονομία και οργανισμοί πληροφόρησης στον 21ο αιώνα»

To βιβλίο των Δάφνης Κυριάκη-Μάνεση, Κωνσταντίνου Κυπριανού, Αλεξάνδρας Τράντα και Αλέξανδρου Κουλούρη με τίτλο Βιβλιοθηκονομία και Οργανισμοί Πληροφόρησης στον 21ο Αιώνα των έγκριτων Εκδόσεων Κριτική έρχεται να καλύψει ένα σημαντικό κενό στη βιβλιογραφία της επιστήμης της πληροφόρησης στην Ελλάδα. Με κέντρο τους πληροφοριακούς οργανισμούς, δηλαδή τις βιβλιοθήκες, τα αρχεία και τα μουσεία σήμερα, το βιβλίο

ξεκινά από τις βασικές έννοιες της πληροφορίας, της γνώσης, της οργάνωσης της γνώσης και των τεκμηρίων στα αρχεία, στις βιβλιοθήκες και στα μουσεία, ενώ μετά περνά στις συλλογές, αρχείων, βιβλιοθηκών και μουσείων, με έμφαση στις ψηφιακές συλλογές που οπωσδήποτε παίζουν κεντρικό ρόλο στην επιστήμη της πληροφόρησης σήμερα. Παραθέτοντας με ευκρινή και κατανοητό τρόπο τις ομοιότητες και τις διαφορές ανάμεσα στο υλικό των αρχείων, βιβλιοθηκών και μουσείων, αλλά και των συλλογών σε καθέναν από αυτούς τους πληροφοριακούς οργανισμούς, το βιβλίο δίνει μια εξαιρετική βάση γνώσης στο πρώτο αυτό κεφάλαιο, ώστε να προχωρήσει ο αναγνώστης μετά στα επιμέρους χαρακτηριστικά των βιβλιοθηκών, αρχείων και μουσείων, στο δεύτερο κεφάλαιο.

{loadmodule mod_adsence-inarticle-makri} {loadposition adsence-inarticle-makri}

Τα αρχεία, οι βιβλιοθήκες και τα μουσεία αναλύονται χωριστά ως πάροχοι πληροφοριακών πόρων, ενώ πολύτιμη είναι η σαφής ένταξη των αντικειμένων που φιλοξενούνται στα μουσεία (και) ως πληροφοριακών πόρων (σ. 52). Η πληροφοριακή διάσταση των μουσειακών αντικειμένων (η οποία ασφαλώς δεν είναι η μόνη διάστασή τους) δεν έχει γίνει πάντοτε κατανοητή, συνάδει όμως με τη σύγχρονη θεωρία της πληροφορίας, με επίκεντρο τις αναλύσεις για τη δεοντολογία της πληροφορίας του έγκριτου φιλόσοφου της πληροφορίας Luciano Floridi, ο οποίος τονίζει πως κάθε αντικείμενο γύρω μας αποτελεί πληροφοριακό αντικείμενο (informational object) και αναφέρεται στην ινφοσφαίρα (βλ. Floridi L., Εισαγωγή στη φιλοσοφία της πληροφορικής, εκδ. Νήσος 2008). Άλλωστε, τα αρχεία, οι βιβλιοθήκες και τα μουσεία τοποθετούνται μαζί και σε πρόσφατες ρυθμιστικές παρεμβάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και όχι μόνο, όπως η Οδηγία για την πνευματική ιδιοκτησία στην ενιαία ψηφιακή αγορά (Digital Single Market Directive 2019). Η συνοπτική παράθεση των περιόδων που διήνυσαν οι τρεις πληροφοριακοί οργανισμοί (πρώιμη, μοντέρνα, μεταμοντέρνα) μας οδηγεί επιτυχημένα στην περιγραφή της κατάστασης που βλέπουμε σήμερα στα αρχεία, τις βιβλιοθήκες και τα μουσεία, δηλαδή στη μετατόπιση από το τεκμήριο στον χρήστη/επισκέπτη, στην προσβασιμότητα, στην προσέγγιση διαφορετικών ομάδων κοινού, όπως οι οικογένειες ή ακόμη και οι πρόσφυγες ή οι Ρομά κ.ά. Τονίζεται η εξωστρέφεια των σύγχρονων πληροφοριακών οργανισμών, μέσω και της ανάπτυξης της ψηφιακής τους παρουσίας, εξωστρέφεια που συχνά αποκτά κυριολεκτική έννοια, με τις κινητές βιβλιοθήκες αλλά και τις μουσειοσκευές (βαλίτσες με αντίγραφα εκθεμάτων του μουσείου), όπου για παράδειγμα το μουσείο ταξιδεύει σε μια φυλακή, μια προσφυγική δομή κ.λπ. Το κεφάλαιο θα κλείσει με μια συζήτηση για τα μουσεία και τον ρόλο τους στην κοινωνία. Tα σύγχρονα μουσεία αντιμετωπίζονται ως ανθρωποκεντρικά και, ως εκ τούτου, ως παράγοντες εκδημοκρατισμού: Τα μουσεία δεν απευθύνονται πλέον στους μορφωμένους αστούς, αλλά επιδιώκουν να στηρίξουν την παράλληλη συνύπαρξη των πολιτισμών, η οποία έχει αναδειχθεί ως πολιτισμική αξία. Ενδιαφέρει πλέον και η ενεργός συμμετοχή του ευρύτερου κοινού ή διαφορετικών ομάδων ερμηνευτών, καθώς οι μουσειακές συλλογές αποτελούν αντικείμενο ερμηνείας. Περιγράφοντας παραδείγματα συγκεκριμένων δράσεων στα μουσεία που αναδεικνύουν τον κοινωνικό τους ρόλο (όπως η δράση Keys to Memory του Μουσείου του Μάλμε στη Σουηδία, στο πλαίσιο της οποίας εκτέθηκαν όχι παραδοσιακά μουσειακά αντικείμενα, αλλά καθημερινά προσωπικά αντικείμενα των κατοίκων, σε συνδυασμό με την αφήγηση για αυτά σε συνεντεύξεις των κατοίκων αυτών), παρουσιάζεται με σαφήνεια το νέο τοπίο της μουσειολογίας. Έτσι, στον διδακτικό πίνακα της σ. 72, βλέπουμε τα χαρακτηριστικά του μοντέρνου μουσείου, του μεταμοντέρνου μουσείου και της νέας μουσειολογίας, στην οποία γίνεται λόγος για την ενεργό συμμετοχή της κοινότητας, της ηθικής δεοντολογίας της συντήρησης, της αποδοχής άλλων πολιτισμών κ.λπ. Η εικόνα της μετάβασης αυτής στο βιβλίο προς τη νέα μουσειολογία παρατίθεται συνοπτικά, απλά και κατανοητά, δίνοντας τις απαραίτητες βάσεις στον αναγνώστη να προχωρήσει στις δικές του σχετικές έρευνες.

Το τρίτο κεφάλαιο είναι αφιερωμένο στην περιγραφή των επιστημών της πληροφορίας και συγκεκριμένα τη βιβλιοθηκονομία/τεκμηρίωση, αρχειονομία και μουσειολογία, και περνά από τον εντοπισμό τεκμηρίων στην οργάνωσή τους, την παροχή πληροφοριών και τη σύγκλιση των επιστημών της πληροφορίας. Ο πίνακας της σ. 87 παρουσιάζει με ευκρίνεια τις κοινές προσεγγίσεις των κλάδων της επιστήμης της πληροφορίας, ενώ το κεφάλαιο συνεχίζει τη συνολική παράθεση σε σχέση με τους κλάδους αυτούς της προσέγγισης στον εντοπισμό τεκμηρίων, στην οργάνωση τεκμηρίων, την παροχή πληροφοριών και την απόδοση των τεκμηρίων. Το κεφάλαιο κλείνει με μια ανάλυση της ιστορίας της σύγκλισης ανάμεσα στις βιβλιοθήκες, τα αρχεία και τα μουσεία, και της σημερινής συμβίωσης, συνεργασίας και ενιαίας αντιμετώπισης, που ξεκίνησαν ήδη από τον 16ο αιώνα.

{jb_quote} Τα μουσεία δεν απευθύνονται πλέον στους μορφωμένους αστούς, αλλά επιδιώκουν να στηρίξουν την παράλληλη συνύπαρξη των πολιτισμών, η οποία έχει αναδειχθεί ως πολιτισμική αξία. {/jb_quote}

Το δεύτερο μέρος του βιβλίου αφιερώνεται στη βιβλιοθηκονομία τον 21ο αιώνα και περιλαμβάνει μια γενική ανάλυση των βιβλιοθηκών ως οργανισμών μνήμης, ως ιδεών, ως κοινωφελών οργανισμών κ.λπ. Μετά την περιγραφή των διαφόρων τύπων βιβλιοθηκών (εθνικές, λαϊκές, σχολικές κ.λπ.) με ειδικότερες παρατηρήσεις στην ανάπτυξη των συλλογών κάθε τύπου, ακολουθούν οι ψηφιακές υπηρεσίες των βιβλιοθηκών. Στο κεφάλαιο οκτώ, περιγράφονται αναλυτικά οι υπηρεσίες ανά τον κόσμο των βιβλιοθηκών προς τα άτομα με αναπηρία, με κατάληξη στη Συνθήκη του Μαρακές και την εφαρμογή της. Τα κεφάλαια 9, 10 και 11 συμπληρώνουν και ολοκληρώνουν το βιβλίο, με τη διαπραγμάτευση θεμάτων για τις βιβλιοθήκες σήμερα (σε σχέση με την κοινωνία, την έρευνα, τα ψηφιακό χάσμα, τα συνεργατικά δίκτυα) αλλά και τη διαχείριση ποιότητας στις βιβλιοθήκες (μοντέλα διαχείρισης ολικής ποιότητας, αρχές διαχείρισης ποιότητας, αναφορές στα αρχεία κ.λπ.). Τέλος, παρατίθενται οι πιο βασικοί διεθνείς, ευρωπαϊκοί και εθνικοί οργανισμοί πληροφόρησης με συνοπτικό αλλά περιεκτικό τρόπο, δίδοντας στον αναγνώστη μια συνολική εικόνα της διεθνούς, ευρωπαϊκής και εθνικής οργάνωσης στα ζητήματα που πραγματεύεται το βιβλίο.

Το βιβλίο Βιβλιοθηκονομία και οργανισμοί πληροφόρησης στον 21ο αιώνα είναι βέβαιο ότι θα αποτελέσει ένα πολύτιμο διδακτικό εγχειρίδιο για τους κάθε βαθμίδας σπουδών φοιτητές αρχειονομίας, βιβλιοθηκονομίας και μουσειολογίας. Πέραν αυτού, όμως, θα χρησιμεύσει ως μια εξαιρετική πρόσθεση στη βιβλιοθήκη κάθε ερευνητή που πραγματεύεται ζητήματα για τη γνώση και την πληροφορία σήμερα, στο επίκεντρο των επιστημών της πληροφόρησης, δηλ. της αρχειονομίας, της βιβλιοθηκονομίας και της μουσειολογίας.

Βιβλιοθηκονομία και οργανισμοί πληροφόρησης στον 21ο αιώνα
Δάφνη Κυριάκη-Μάνεση, Κωνσταντίνος Κυπριανός, Αλεξάνδρα Τράντα, Αλέξανδρος Κουλούρης
Εκδόσεις Κριτική
σ. 560
ISBN: 978-960-586-354-8
Τιμή: 37,00€