Δέσποινα Ζαμάνη – Σωτήρης Κόλλιας: «Χαριτωμένα θεολογήματα»

Ίσως να είναι το πρώτο βιβλίο στη σύγχρονη ελληνική θεολογική βιβλιογραφία, που τολμά να κάνει χιούμορ, θα έλεγα καλύτερα να αυτοσαρκαστεί, με τα πάμπολλα περιστατικά της εκκλησιαστικής ζωής και των ανθρώπων της, γεμάτα αντιφάσεις και ακατηχησία, δεισιδαιμονίες και προλήψεις, ευτράπελα αλλά και στενόχωρα, θέλοντας όμως να υπογραμμίσει με τον τρόπο αυτό την ουσία που χάνεται και την επιπολαιότητα που κυριαρχεί.

Λέω να «αυτοσαρκαστεί», γιατί με τον τρόπο που ο όρος αυτός δηλώνει υπερβαίνεται από τους συγγραφείς το ναρκοπέδιο της γκρίνιας ή της μομφής. Να γίνει δηλαδή το κείμενο καταγγελτικό

και επικριτικό και ο αναγνώστης να αισθάνεται ενοχλημένος από τον εγωισμό και την έπαρση που αυτό κομίζει. Πολύ εύστοχα οι συγγραφείς το επισημαίνουν στο προλογικό τους σημείωμα: «Σε καμία περίπτωση δεν είμαστε κατήγοροι ανθρώπων –πώς αλλιώς άλλωστε, αφού πολλά από τα γραφόμενα είναι αυτοβιογραφικά– αλλά συμπεριφορών, που κεντρίζουν τη θεολογική μας γνώση και την πνευματική μας πορεία» (σ. 15). Στη συνέχεια, τα κείμενα και το ύφος τους τους δικαιώνουν.

{loadmodule mod_adsence-inarticle-makri} {loadposition adsence-inarticle-makri}

Ορισμένα από τα κείμενα του βιβλίου είχαν πρωτοδημοσιευτεί στο περιοδικό Αρχαγγέλων Λόγος της ενορίας των Παμμεγίστων Ταξιαρχών Μοσχάτου, της οποίας ενεργά μέλη τυγχάνουν και οι συγγραφείς. Εκτός αυτού, όμως, οι συγγραφείς είναι θεολόγοι με αξιοζήλευτες σπουδές στην Ελλάδα και το εξωτερικό, εκδαπανώμενοι καθημερινά και στον απαιτητικό και ευαίσθητο χώρο του σχολείου. Το σχολείο και η ενορία, ο συγχρωτισμός σε περιβάλλοντα εκκλησιαστικά και θεολογικά είναι τα πεδία από τα οποία αντλείται το σπαρταριστό περιεχόμενο του βιβλίου.

Ομολογώ, πως κάθε φορά που έπαιρνα στα χέρια μου το περιοδικό Αρχαγγέλων Λόγος, το πρώτο άρθρο που, σχεδόν ενστικτωδώς, άνοιγα για να διαβάσω ήταν εκείνο της Δέσποινας Ζαμάνη. Και τούτο διότι δεν συναντάς συχνά τη διάσωση της ευαισθησίας και του διακριτικού χιούμορ κάτω από τη συσσώρευση ενός όγκου επιστημονικής γνώσης. Πόσους ανθρώπους, ειλικρινά, γνωρίζουμε από τον ακαδημαϊκό και ευρύτερα θεολογικό χώρο που να λένε πρωτοπόρα και ουσιαστικά πράγματα και να μη σ’ τα προσφέρουν μέσα σε μια ξύλινη κάσα ρητορείας;

Πρέπει να ανατρέξεις πολύ πίσω, στα ανυπέρβλητα Παπαδιαμαντικά κείμενα, για να συναντήσεις εκείνη τη μοναδική ικανότητα και λογοτεχνική ευφυΐα, να γίνεσαι σκωπτικός με την εκκλησιαστική πραγματικότητα αλλ’ όχι απαξιωτικός. Ενώ χρησιμοποιείς το χιούμορ και τη σατιρική περιγραφή, εν τούτοις τα γραφόμενά σου να αποπνέουν σεβασμό και ιερότητα. Δεν θέλω σε καμία περίπτωση να συγκρίνω, πόσο μάλλον να ταυτίσω, τα κείμενα του βιβλίου της Δέσποινας Ζαμάνη και του Σωτήρη Κόλλια με εκείνα του μεγάλου Σκιαθίτη διηγηματογράφου (άπαγε της αφροσύνης!), απλώς να επισημάνω το πόσο πολύ μας έχει λείψει ένα παρόμοιο είδος γραφής, αλλά και μια ανάλογη ματιά στην καθημερινή μας πραγματικότητα.

{jb_quote}Το σχολείο και η ενορία, ο συγχρωτισμός σε περιβάλλοντα εκκλησιαστικά και θεολογικά είναι τα πεδία από τα οποία αντλείται το σπαρταριστό περιεχόμενο του βιβλίου.{/jb_quote}

Τα κείμενα του βιβλίου διαμορφώνουν μία άλλη άποψη από εκείνη του τυφλού μοναχού Χόρχε, στο Όνομα του Ρόδου του Ουμπέρτο Έκο, που λέει πως ο Χριστός δεν γελούσε, πράγμα που σημαίνει πως και οι χριστιανοί δεν πρέπει να γελούν. Άποψη που ανοίγει διάπλατα την πόρτα ενός ύπουλου και άκρως αντιεκκλησιαστικού μονοφυσιτισμού. Τα κείμενα της Δέσποινας Ζαμάνη και του Σωτήρη Κόλλια είναι εξαιρετικά επίκαιρα, όχι μόνο γι’ αυτόν καθαυτόν τον σχολιασμό της εκκλησιαστικής πραγματικότητας, αλλά και γιατί μας δίνουν το μέτρο και την ισορροπία ενός ποιοτικού χιούμορ και μιας ευαισθητοποιημένης σάτιρας, στο κέντρο μιας εποχής που κατακλύζεται από «σατιρικές» εκπομπές και θεάματα, στα οποία κυριαρχεί ο διασυρμός ανθρώπων και η χλεύη, των οποίων το επίπεδο του χιούμορ βρίσκεται στο όριο της ανίας.

Εξίσου χαριτωμένο και το εξώφυλλο του βιβλίου και με έναν εμπνευσμένο πρόλογο του αγαπητού αδελφού π. Χριστόδουλου Μπίθα ως ούριο άνεμο, ανοίγει τα πανιά του, εύπλοο και ανάλαφρο, στα αναγνωστικά πελάγη. Καλοτάξιδο!

[O π. Βασίλειος Χριστοδούλου είναι θεολόγος και συγγραφέας.]

Χαριτωμένα θεολογήματα
Εύθυμα κείμενα για το ήθος και τη θρησκευτικότητα που ξεγελούν τον εαυτό τους
Δέσποινα Ζαμάνη – Σωτήρης Κόλλιας
Προλεγόμενα: π. Χριστόδουλος Μπίθας
Εν πλω
208 σελ.
ISBN 978-960-619-090-2
Τιμή €13,00