«Μπολόνια 2023, η πρώτη φορά» της Παναγιώτας Πλησή

Όσο κι αν ακούγεται υπερβολικό, η Διεθνής Έκθεση Παιδικού Βιβλίου της Μπολόνια είναι ένας προορισμός, στον οποίο οφείλει να φτάσει όποιος ασχολείται κυρίως με την παιδική-εφηβική λογοτεχνία. Στη Διεθνή Έκθεση της Μπολόνια θα γνωρίσουμε και θα καταλάβουμε, αν έχουμε τα μάτια και τ’ αυτιά μας ανοιχτά, τι μέρος είμαστε αυτού του τεράστιου κόσμου των βιβλίων για παιδιά και εφήβους.

Για μένα, ήταν η πρώτη φορά που βρέθηκα εκεί σαν επισκέπτρια και οι τέσσερις μέρες –στην ουσία τρεις– της Έκθεσης αποδείχτηκαν λίγες. Ειδικά, αν πηγαίνεις για πρώτη φορά και δεν έχει τύχει να πας σε μεγάλες

Η Έκθεση δεν είναι πανηγύρι. Είναι και πανηγύρι. Τη «φασαρία» την κάνουν οι μεγάλοι, γιατί ελάχιστα παιδιά θα δεις. Εκδότες, ατζέντηδες, συγγραφείς, μεταφραστές, εικονογράφοι, κριτικοί, λάτρεις του παιδικού βιβλίου και άλλοι παρατρεχάμενοι.

Για να περπατήσεις όλη την Έκθεση, θέλεις περίπου μία μέρα. Για να την περπατήσεις κάνοντας στάση σε κάθε περίπτερο, σταματώντας σε ομιλίες, υπογραφές βιβλίων και κοκτέιλ κεράσματα, θέλεις πάνω από τρεις μέρες. Εγώ δεν έκανα τίποτα απ’ όλα αυτά, γιατί όταν μπαίνεις σε έναν τέτοιο κόσμο για πρώτη φορά, κάνεις ό,τι μπορείς για να «χάσεις» τον χρόνο σου!

Η Έκθεση είχε τμήματα και «γωνιές». Αν, για παράδειγμα, σε ενδιαφέρει να δεις τι βιβλία εκδίδονται στη Σλοβενία, επισκέπτεσαι το περίπτερό της και χάνεσαι στο καλαίσθητο περιβάλλον του που θύμιζε κάτι από τα δάση της χώρας. Αν είσαι εικονογράφος, έχεις περισσότερες επιλογές. Υπάρχει το καφέ των εικονογράφων, όπου γίνονται συναντήσεις-συζητήσεις, τεράστιοι τοίχοι με πίνακες, εικόνες, εικονίτσες και επαγγελματικές κάρτες εικονογράφων, η έκθεση silent books –τα λεγόμενα βουβά βιβλία– μια τάση της παιδικής λογοτεχνίας που τελευταία κερδίζει έδαφος, εκθέσεις βραβευμένων βιβλίων για την εικονογράφηση κ.ά.

{jb_quote}Ένας προορισμός, στον οποίο οφείλει να φτάσει όποιος ασχολείται κυρίως με την παιδική-εφηβική λογοτεχνία.{/jb_quote}

Εκτός των περιπτέρων των χωρών, όπου παρουσιάζουν συνήθως επιλεγμένα βιβλία της πρόσφατης παραγωγής τους ή και βιβλία που έχουν μια, εκτός συνόρων της χώρας, επιτυχία, υπάρχουν και περίπτερα μεμονωμένα για κάθε εκδοτικό οίκο, που έχει δηλώσει το ενδιαφέρον και διαθέτει και τα χρήματα, φυσικά, για να καλύψει το κόστος της ενοικίασης ενός περιπτέρου στην Έκθεση. Γι’ αυτό θα δούμε αρκετούς ιταλικούς εκδοτικούς οίκους, υποθέτω ότι η διαφορά είναι τα μεταφορικά που πληρώνει ένας Ιταλός εκδότης, και μεγάλους εκδότες παιδικής λογοτεχνίας άλλων χωρών.

Όσο για τη χώρα μας, η Ελλάδα φέτος είχε την τιμητική της. Ένας νέος θεσμός ξεκίνησε για πρώτη χρονιά στην Έκθεση της Μπολόνια –η οποία, παρεμπιπτόντως, έκλεισε φέτος τα 60 της–, που ονομάζεται Market of Honor, δηλαδή «τιμώμενη αγορά». Σκοπός του θεσμού, το λέει άλλωστε και ο τίτλος, η προώθηση της λογοτεχνίας, για παιδιά και ενήλικες, καθώς και η προώθηση εικονογράφων της εκάστοτε χώρας, στο εξωτερικό.

Ειπώθηκαν πολλά για την παρουσία της Ελλάδας, κυρίως από εμάς που βρεθήκαμε εκεί, αλλά δεν θεωρώ τον εαυτό μου αρμόδιο για να ασκήσω κριτική. Θα ήθελα όμως να αναφέρω δυο-τρία πράγματα που παρατήρησα, έχοντας πάντα υπόψη μας ότι έχουμε να κάνουμε με την πρώτη εμφάνιση ενός νέου θεσμού. Πρώτα απ’ όλα, το σημείο που είχε δοθεί στην τιμώμενη αγορά για εκδηλώσεις-παρουσιάσεις και έκθεση των βιβλίων της ήταν μακριά από τα πολύβουα σημεία, δηλαδή τα σημεία της Έκθεσης που είχαν περισσότερη επισκεψιμότητα. Σε αυτό συνηγορεί –τουλάχιστον σε έναν βαθμό– και το γεγονός ότι αρκετές από τις εκδηλώσεις που οργανώθηκαν, είχαν ολιγάριθμο κοινό. Η έκθεση επιλεγμένων βιβλίων Ελλήνων εκδοτών είχε μια μη βολική τοποθέτηση, πιθανόν εξαιτίας του σχεδιασμού των ραφιών, για τον επισκέπτη που επιθυμούσε να δει και να ξεφυλλίσει τα βιβλία. Η αλήθεια είναι ότι το σημείο αυτό ερχόταν σε αντιδιαστολή με τον δίπλα μεγάλο κυκλικό κενό χώρο, που τον στόλιζαν λόγια και στίχοι σε μαύρο φόντο των Σοφοκλή, Καβάφη και άλλων κλασικών και παγκοσμίως γνωστών Ελλήνων δημιουργών.

Κλείνοντας, αξίζει να αναφέρω τα ονόματα των Ελλήνων δημιουργών που εκπροσώπησαν τη χώρα μας ως τιμώμενη αγορά: Δημήτρης Αναστασίου, Αγγελική Δαρλάση, Βαγγέλης Ηλιόπουλος, Στέργια Κάββαλου, Πέτρος Μάρκαρης, Κέλλυ Ματαθία-Κόβο, Χρήστος Οικονόμου, Αχιλλέας Ραζής, Soloúp, Φωτεινή Στεφανίδη, Δημήτρης Σωτάκης, Έρση Σωτηροπούλου, Θωμάς Τσαλαπάτης, Ούρσουλα Φωσκόλου. Ελπίζω, ο αντίκτυπος αυτού του γεγονότος να έχει θετικά και ελπιδοφόρα αποτελέσματα. Όπως ελπιδοφόρα είναι –απ’ ό,τι μάθαμε– τα δεδομένα σχετικά με τον αριθμό των επισκεπτών της φετινής Έκθεσης. Το μόνο που μπορώ να πω αναφορικά με το τελευταίο είναι ότι: Ήμουν κι εγώ εκεί!

[Η Παναγιώτα Πλησή είναι συγγραφέας.]