Vlastimil Vondruška: «Η Ζντισλάβα και το χαμένο λείψανο»

Η ατμόσφαιρα της Τσεχίας κατά το δεύτερο μισό του 13ου αιώνα αποτελεί το πλαίσιο των ιστοριών του Βλαστιμίλ Βοντρούσκα με κεντρικό ήρωα τον βασιλικό προκουράτορα Όλντριχ, έναν νεαρό που προασπίζεται το δίκαιο με τρόπο που θα έπρεπε ν’ ακολουθούν όλοι όσοι υπηρετούν τη δικαιοσύνη, χωρίς να βλέπει μπροστά του πλούσιους και φτωχούς, ισχυρούς και αδύναμους, αλλά μόνο ένοχους και αθώους.

Στο δεύτερο βιβλίο της σειράς, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Historical Quest, Η Ζντισλάβα και το χαμένο λείψανο, δεν είναι

ξεκαθαρισμένο από την αρχή εάν υπάρχει εγκληματική πράξη ή όχι που πρέπει να ξεδιαλύνει ο βασιλικός λειτουργός. Περίεργα περιστατικά συμβαίνουν, αλλά δεν είναι εύκολο να συνδεθούν μεταξύ τους, να βρεθεί αν υπάρχει σχέδιο και σκοπός πίσω από αυτά. Μια άμαξα χαλασμένη, μερικοί μεθυσμένοι έξω από ένα καπηλειό που καβγαδίζουν, μια νεκρή γάτα, ένας ταχυδακτυλουργός, ένας χρυσοχόος που παραδίδει μια εξαιρετική θήκη για ένα ξεχωριστό λείψανο, το αγκάθι του Χριστού – το αγκάθι από το στεφάνι που φόραγε στον σταυρό, το οποίο ήρθε στην κατοχή ενός πάμπλουτου άρχοντα, του Χάβελ του Λεμπέρκ, που έχει αποφασίσει να το παρουσιάσει στον βασιλιά σε μια μεγαλειώδη γιορτή με καλεσμένους άρχοντες από όλο το βασίλειο. Κι ενώ ο άρχοντας του Λεμπέρκ επιθυμεί να καλέσει κάποιον έμπειρο ιεροεξεταστή για να λύσει τα μυστήρια που πυκνώνουν και αποδεικνύουν ότι ο διάβολος οργιάζει τριγύρω, ο Όλντριχ επιστρατεύει για ακόμα μια φορά τη λογική.

Όλα δείχνουν πως στα μέρη μας εγκαταστάθηκαν σκοτεινές δυνάμεις... Εδώ θα γίνει ο καθαγιασμός μιας εκπληκτικής λειψανοθήκης. Αυτό το γεγονός είναι από μόνο του λόγος για τον διάβολο να μας δοκιμάσει και να μας βασανίσει. Μάλιστα, ο ίδιος ο Θεός προειδοποίησε τη σύζυγό μου. Της αποκάλυψε ένα όραμα.

Το βιβλίο ξεκινάει εξάλλου με αυτούς που έχουν κάνει ήδη συμμαχία με τον διάβολο, με μέλη της Σκοτεινής Αδελφότητας. Με αυτούς που ψάχνουν το Κλειδί, όπως το αποκαλούν, για μια τελετή: «Εάν δεν αποκτήσουμε το Κλειδί έως την επίμαχη ημέρα, τότε ο διάβολος δεν θα έρθει».

Η αφήγηση συνεπαίρνει τον αναγνώστη, καθώς παρακολουθεί τα βήματα των ηρώων σε μια εποχή και μια χώρα γεμάτη δεισιδαιμονίες. Πιστοί ακόλουθοι του Όλντριχ, ο Ντιβίς, ο οποίος βρήκε τον έρωτα στο πρώτο βιβλίο της σειράς, ενώ ο Όττο θα βρει έναν απρόσμενο έρωτα ενώ ψάχνει να λύσει τον γρίφο του χαμένου λειψάνου. Ο Όττο, «ένας εύσωμος νεαρός με ξανθά, κατσαρά μαλλιά που θα ταίριαζαν περισσότερο σε χερουβείμ. Ο ιπποκόμος όμως δεν ήταν άγγελος. Αφηνόταν στην αποπλάνηση, αν και ως βοηθός ανακρίσεων ήταν ανεκτίμητος».

Ερωτευμένος και ο Όλντριχ με την έγκυο σύζυγό του, η οποία επιμένει να τον συνοδεύσει στο ταξίδι αυτό, παρότι όπως του συστήνει ο Όττο, δεν είναι πολύ συνετό να την πάρουν μαζί τους, καθώς: «Όπου υπάρχει βασιλιάς, υπάρχουν προβλήματα. Είναι η αριστοκρατία που τσακώνεται, μοναχοί που ζητιανεύουν, απατεώνες παίκτες, πόρνες, πορτοφολάδες».

Αυτό είναι λοιπόν το κλίμα στην Τσεχία. Γι’ αυτό και ο υπότιτλος του βιβλίου: Οι αμαρτωλοί άνθρωποι του βασιλείου της Τσεχίας.

{jb_quote}Ένα συναρπαστικό μυθιστόρημα, όπου μέσα από μια αστυνομική ιστορία με απαγωγές, ληστείες, έρωτες, φόνους, εξαφανίσεις, προδοσίες και ψευδείς κατηγορίες, αναδεικνύονται όλα τα πάθη του ανθρώπου.{/jb_quote}

Κάθε γιορτή θέλει και μια παράσταση, έτσι στην περιοχή φτάνει και ο θίασος του Βρούτου με ακροβάτες, ζογκλέρ, μουσικούς, γελωτοποιούς, εμπλουτίζοντας με χαρακτήρες την ιστορία. Τα στοιχεία για τη λύση του μυστηρίου βρίσκονται εκεί, το θέμα είναι πώς θα τα ερμηνεύσει ο καθένας. Και ο έξυπνος συνδυασμός των στοιχείων γινόταν ακόμα και σε εποχές όπου όλα τα απέδιδαν στο Θείο θέλημα ή στους υπηρέτες του διαβόλου. Όμως, «επειδή στη ζωή του είχε γνωρίσει πολλούς κακούς ανθρώπους, δεν πολυπίστευε στα έργα του διαβόλου».

Ο συγγραφέας παρουσιάζει τα έθιμα της εποχής και της χώρας πλαισιώνοντας τους χαρακτήρες και αναδεικνύοντας τις κοινωνικές διαφορές. «Γιατί πιστεύεις πως οι άνθρωποι πληρώνουν για τα λουτρά; Για χάρη του νερού; Τη στιγμή που υπάρχει παντού άφθονο και μάλιστα δωρεάν; Όχι, αγαπητέ μου! Όλοι θέλουν να δουν γυμνό κορμί, κατάλαβες;» Ο Όττο θα βρεθεί στα λουτρά με τον Ντιβίς, όπου μια όμορφη κοπέλα θα θελήσει να τους περιποιηθεί. «Αρκετές φορές πήγα στα λουτρά, αλλά εκεί οι υπηρέτριες φορούσαν συνήθως πολύ περισσότερα ρούχα από αυτήν εδώ». Η απάντηση όμως σε αυτή την παρατήρηση είναι μία: «Επειδή πήγαινες σε λουτρά για φτωχούς». Το χιούμορ εισχωρεί στη γραφή του Βοντρούσκα, παρότι μιλάει για φόνους, και ο τρόπος του ντυσίματος είναι άλλο ένα ενδεικτικό της εποχής και της κοινωνικής θέσης:

Έπρεπε να είχατε δει το εκκεντρικό του ντύσιμο. Πρέπει να κόστιζε αρκετό ασήμι. […] Σίγουρα δεν τον σκότωσαν για το εκκεντρικό του ντύσιμο. Αν και είναι αλήθεια πως μερικοί νέοι ντύνονται στις μέρες μας τόσο τρομακτικά, που θα μπορούσε κανείς να δικαιολογήσει και φόνο.

Ο συγγραφέας αναδεικνύει και τις συνήθειες του φαγητού, όπου η μπίρα ζεσταίνεται πριν προσφερθεί, η σούπα στα καπηλειά σερβίρεται σε άπλυτες ξύλινες γαβάθες και οι ευγενείς σκουπίζονται από τα λίπη του φαγητού με τα μανίκια της πουκαμίσας τους.

Σε μια ιστορία όπου πρωταγωνιστεί το αγκάθι από το στεφάνι του Χριστού, δεν μπορεί βέβαια να λείπει ο κλήρος, εξάλλου: «Κανείς δεν είναι τέτοιος ειδήμονας στις ίντριγκες όσο είναι οι ιερωμένοι της Ρώμης». Ο Όλντριχ κατά την εξιχνίαση του μυστηρίου θα βρει τους ενόχους και για άλλες εγκληματικές πράξεις κι εκεί προκύπτει και ο προβληματισμός αν όλοι οι ένοχοι αξίζουν την τιμωρία. Ο συγγραφέας καταδεικνύει αδικίες της εποχής, αλλά και διαχρονικές: «Αυτή η κοπέλα κατέληξε στην κρεμάλα και ο αδελφός σου; Για εκείνον ούτε λέξη» και η απάντηση αποστομωτική: «Ο αδελφός μου ήταν καλός χριστιανός. Εξομολογήθηκε επαρκώς και λυπήθηκε πολύ γι’ αυτή την αμαρτία του».

Και όπως σε όλες τις εποχές, τα γλέντια των πλουσίων τα πληρώνουν οι φτωχοί. «Οι υπήκοοι του φέουδου έπρεπε να αποδώσουν στους άρχοντες έναν κατ’ εξαίρεση μισθό σε ποσότητες από αβγά, βούτυρο και τυρί».

Σε μια εποχή όπου η δικαιοσύνη αναμένεται από τον Θεό και υπάρχουν άνθρωποι που θεωρούν πως όλα τα γεγονότα αποτελούν τη φυσική ροή των πραγμάτων, την οποία ρυθμίζει ο Θεός, η δικαιοσύνη μπορεί να θριαμβεύσει εάν βρεθούν άνθρωποι να την υπηρετήσουν. Εξάλλου, πίσω από κάθε σχέδιο υπάρχει ένα ξεκάθαρο κίνητρο και το πιο καλά οργανωμένο εγκληματικό σχέδιο μπορεί να σκοντάψει σε μια αλληλουχία συμπτώσεων.

Ένα συναρπαστικό μυθιστόρημα, όπου μέσα από μια αστυνομική ιστορία με απαγωγές, ληστείες, έρωτες, φόνους, εξαφανίσεις, προδοσίες και ψευδείς κατηγορίες, αναδεικνύονται όλα τα πάθη του ανθρώπου, ένα έργο που τελειώνει με απανωτές ανατροπές.

Η Ζντισλάβα και το χαμένο λείψανο
Οι υποθέσεις του βασιλικού δικαστή Όλντριχ του Χλουμ. Οι αμαρτωλοί άνθρωποι του βασιλείου της Τσεχίας
Βλαστιμίλ Βοντρούσκα
Μετάφραση: Άννα Τσακαλίδου
HistoricalQuest
σ. 456
ISBN: 978-618-5088-76-7
Τιμή: 18,80€