Christiana Figueres – Tom Rivett-Carnac: «Το μέλλον που επιλέγουμε»

Η 26η Διάσκεψη του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή πραγματοποιήθηκε στη Γλασκώβη, το διάστημα 31/10 – 13/11 του 2021. Αν και τα αποτελέσματά της δεν ικανοποίησαν παρά μόνο τις κυβερνήσεις που υπέγραψαν το τελικό κείμενο κι όχι τις περιβαλλοντικές οργανώσεις και τα δισεκατομμύρια πολιτών, θεωρείται ότι στη Διάσκεψη έγινε ένα ακόμα βήμα προς τη σωτηρία του πλανήτη. Οι κυβερνήσεις όρισαν έναν δεσμευτικό στόχο για μηδενικούς ρύπους μέχρι το 2050 και κάποιους ενδιάμεσους, ώστε να επιτευχθεί απόλυτη ισορροπία μεταξύ της ποσότητας αερίων

ρύπων που παράγονται και αφαιρούνται από την ατμόσφαιρα και να περιοριστεί ο ρυθμός με τον οποίο αυξάνει η μέση θερμοκρασία της γης.

{loadmodule mod_adsence-inarticle-makri} {loadposition adsence-inarticle-makri}

Η Christiana Figueres και ο Tom Rivett-Carnac, συγγραφείς του βιβλίου Το μέλλον που επιλέγουμε, είναι ενεργά μέλη του περιβαλλοντικού κινήματος και συμμετείχαν στη διαμόρφωση των στόχων του ΟΗΕ στην εξίσου σημαντική Διάσκεψη του Οργανισμού στο Παρίσι το 2015. Θεωρούν ότι κάθε μέρα που περνάει έχουμε μια μέρα λιγότερη στη διάθεσή μας, προκειμένου να σταθεροποιήσουμε τον ολοένα και πιο ευάλωτο πλανήτη μας, που σιγά-σιγά αρχίζει να γίνεται μη κατοικήσιμος από ανθρώπους. Από τη στιγμή που θα ξεπεράσουμε κάποια κρίσιμα όρια, προειδοποιούν, το περιβάλλον άρα και το μέλλον μας σε τούτον τον πλανήτη θα έχουν υποστεί ανεπανόρθωτη ζημιά.

Η καταστροφή της ανθρωπότητας δεν αποτελεί όμως την αναπόφευκτη μοίρα της ανθρωπότητας, καθώς ήδη διαθέτουμε τη γνώση αλλά και τα εργαλεία για να αποτρέψουμε την υπερθέρμανση και για να εξισορροπήσουμε τις εκπομπές ρύπων. Αυτό που χρειάζεται, σύμφωνα με τους συγγραφείς, είναι η βούληση για να γίνει το βήμα προς τη σωτηρία.

Δύο σενάρια

Οι συγγραφείς περιγράφουν στα πρώτα κεφάλαια τα επικρατέστερα σενάρια για την ανθρωπότητα μέχρι το ορόσημο του 2050, έτσι όπως αυτά έχουν διαμορφωθεί από τους επιστήμονες κι έχουν γίνει αποδεκτά από τον ΟΗΕ. Στο πρώτο σενάριο, η ανθρωπότητα δεν πετυχαίνει να σταματήσει την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη, με αποτέλεσμα να εισέλθουμε σε δυστοπική εποχή. Αφόρητη ζέστη για πολλές μέρες τον χρόνο, ερημοποίηση μεγάλων τμημάτων του πλανήτη ακόμα και στην Ευρώπη, δραματική αύξηση της τιμής των βασικών τροφίμων, μαζικά μεταναστευτικά κύματα απελπισμένων ανθρώπων από τον νότο (Λατινική Αμερική, Αφρική, Ωκεανία) προς τον βορρά.

Στο δεύτερο σενάριο, η αύξηση της θερμοκρασίας είναι μικρή, κάτω από 2οC, ενώ ταυτόχρονα έχει μηδενιστεί το ισοζύγιο αερίων ρύπων. Το σενάριο αυτό προβλέπει μια κοινωνία με ισχυρούς κοινοτικούς δεσμούς· με κατοικίες όχι μόνο φιλικές προς το περιβάλλον, αλλά να είναι οι ίδιες παραγωγοί ενέργειας για τις ανάγκες των ενοίκων τους· έναν κόσμο όπου οι μέχρι πριν ανυπόφορες μεγαλουπόλεις εξανθρωπίζονται, η παραγωγή αγαθών γίνεται με συλλογικά κριτήρια, η παραγωγή, η διακίνηση και η κατανάλωση τροφίμων έχει κοινοτικό πρόσημο· έναν κόσμο όπου η ανθρωπότητα έχει εγκαταλείψει τους κινητήρες εσωτερικής καύσης ορυκτών, έχει πετύχει την ηλεκτροκίνηση και –ακόμα περισσότερο– έχει αντικαταστήσει την ατομική μετακίνηση με μαζικά συγκοινωνιακά μέσα.

{jb_quote}Μεταστροφή λοιπόν και μάλιστα άμεση· το μεγαλύτερο τμήμα του βιβλίου αφορά τρόπους για τη συνολική και, προπάντων, ουσιαστική μεταστροφή του ενεργού πληθυσμού.{/jb_quote}

Μεταστροφή της ζωής μας

Πώς θα επιτευχθεί το δεύτερο σενάριο; «Η τρέχουσα κρίση που αντιμετωπίζουμε προϋποθέτει πλήρη μεταστροφή του τρόπου σκέψης μας», υποστηρίζουν οι συγγραφείς. Αν και είναι πεπεισμένοι ότι η πλειοψηφία αντιλαμβάνεται τη σοβαρότητα της κατάστασης, ανησυχούν διαπιστώνοντας ότι η πλειοψηφία αυτή νιώθει ανήμπορη να δράσει αποτελεσματικά. «Αν θέλεις να συμβάλεις στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, πρέπει να μάθεις στον εαυτό σου να αντιδρά με διαφορετικό τρόπο», επισημαίνουν. Μεταστροφή λοιπόν και μάλιστα άμεση· το μεγαλύτερο τμήμα του βιβλίου αφορά τρόπους για τη συνολική και, προπάντων, ουσιαστική μεταστροφή του ενεργού πληθυσμού.

Οι Figueres και Rivett-Carnac αναλύουν τις απλές έννοιες οι οποίες, κατά τη γνώμη τους, παίζουν ρόλο στις προσπάθειες που καταβάλλει η ανθρωπότητα ενάντια στην κλιματική αλλαγή. Οι κομβικές αυτές έννοιες, που αποτελούν αντικείμενο ανάλυσης στην παρούσα έκδοση, είναι η αισιοδοξία (αναγκαία για την κινητοποίηση των πληθυσμών), ο ανταγωνισμός (δηλητηριώδης για τις ανθρώπινες σχέσεις και ειδικά για την προσπάθεια μεταστροφής του τρόπου ζωής μας), η εσφαλμένη ερμηνεία του όρου «ανεπάρκεια φυσικών πόρων» (που οδηγεί στη συνεχή υπερκατανάλωση ενός πόρου αγνοώντας τις δυνατότητες των άλλων), κ.ά.

Οι συγγραφείς θεωρούν αναγκαία τη μεταστροφή της ανθρωπότητας προς μια συνεργατική νοοτροπία, γιατί μόνο μέσω αυτής μπορεί ο ανταγωνισμός και η ανεπάρκεια των πόρων να αντιμετωπιστούν με επιτυχία. Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής από κάθε άτομο, πόλη, κράτος ή ήπειρο ξεχωριστά δεν έχει απολύτως κανένα περιθώριο επιτυχίας.

Αναγέννηση

Οι δύο συγγραφείς λανσάρουν στο δοκίμιό τους την έννοια της «αναγέννησης», μια φυσική διαδικασία η οποία, όπως είναι γνωστό, λειτουργεί ευεργετικά για κάθε έμβιο ον του πλανήτη: η αναγέννηση του καθενός μας, με ένα μικρό διάλειμμα ή/και αποχή από την ανταγωνιστική καθημερινότητα, από τη συνεχή κατανάλωση υλικών αγαθών, από το αέναο κυνήγι της αφθονίας. Αυτές είναι κάποιες από τις προτεινόμενες μορφές αναγέννησης που έχουμε απόλυτη ανάγκη τόσο εμείς όσο και ο πλανήτης στον οποίο ζούμε. Η αναγέννηση στην οποία αναφέρονται οι Figueres και Rivett-Carnac αποτελεί το δεύτερο και σημαντικότερο μέρος του βιβλίου, όπου οι συγγραφείς προτείνουν δράσεις για να κατευθύνουμε τον μετασχηματισμό της ανθρωπότητας προς έναν αναγεννητικό κόσμο.

Αν και μεταξύ των προτάσεών τους δεν περιλαμβάνεται κάποια που να αφορά το πολιτικοοικονομικό μοντέλο που πρέπει να ακολουθηθεί προκειμένου να διασφαλιστεί η επιτυχία μιας τέτοιας μεταστροφής, οι δύο συγγραφείς παρουσιάζουν κι αναλύουν γνωστές δράσεις που χαίρουν της εκτίμησης όλων των περιβαλλοντικών οργανώσεων, όπως η υπεύθυνη χρήση της τεχνολογίας, η επένδυση στην «καθαρή» οικονομία, η εξασφάλιση επισιτιστικής ασφάλειας, η αναδάσωση, η εγκατάλειψη των ορυκτών καυσίμων, η αλλαγή καταναλωτικής συμπεριφοράς κ.ά.

Η αναζήτηση ενός συναρπαστικού οράματος για το μέλλον του πλανήτη πρέπει να είναι προτεραιότητα για κάθε κάτοικο αυτού του πλανήτη, για κάθε πολιτικό που λαμβάνει αποφάσεις, για κάθε επιχειρηματία που παράγει, διανέμει και πουλάει αγαθά και υπηρεσίες. Ταυτόχρονα όμως οι συγγραφείς καλούν τους αναγνώστες τους σε «πολιτική αντίσταση», καθώς θεωρούν ότι η πίεση των μαζών μπορεί να φέρει πολύ πιο ουσιαστικά αποτελέσματα από τις προσπάθειες των πολιτικών ελίτ. Κι αυτή είναι ίσως η σημαντικότερη από τις δράσεις που μας καλούν να αναλάβουμε.

Το μέλλον που επιλέγουμε
Πώς θα επιβιώσουμε από την κλιματική κρίση
Christiana Figueres – Tom Rivett-Carnac
Μετάφραση: Νίκος Ρούσσος
Ίκαρος
σ. 272
ISBN: 978-960-572-426-9
Τιμή: 15,50€