Η Αντιόχεια ήταν ελληνική από την ίδρυσή της

Αλλοτε μια περιοχή στη μεγάλη αυτοκρατορία που δημιούργησε ο Μέγας Αλέξανδρος, ύστερα ελληνιστικό βασίλειο των Σελευκιδών, και μετά πόλη ακμάζουσα κατά τη ρωμαϊκή και βυζαντινή εποχή, η Αντιόχεια, (Αντάκια στην τουρκική γλώσσα) είναι διάσημη από την αρχαιότητα. Πότε στην οθωμανική αυτοκρατορία και πότε στη Συρία, και τώρα, πλέον, στην Τουρκία, κατοικήθηκε από πολλές φυλές. Ανάμεσά τους και Ελληνες, οι οποίοι κατοικούν ακόμα στην περιοχή.

Το ζευγάρι Ελλήνων που ζούσε στην Αντιόχεια δεν κατάφερε να επιβιώσει. Η ΕΜΑΚ

εντόπισε τον άνδρα και τη γυναίκα νεκρούς, προς μεγάλη θλίψη όλων, στα ερείπια της πολυκατοικίας τους. Γιατί, όμως ζουν ακόμα Ελληνες στην πόλη και στα γύρω χωριά και πόλεις, τουρκικά ή συριακά; Ας δούμε την Ιστορία τους.

Στην περιοχή, κατοικούσαν άνθρωποι ήδη από την 6η χιλιετία. Ωστόσο, μόλις το 300 π.Χ. ο  Σέλευκος Α’ Νικάτωρ, στρατηγός και επίγονος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ίδρυσε την πόλη της Αντιόχειας. Μία απ’ τις μεγαλύτερες πόλεις όχι μόνο στο Ελληνιστικό βασίλειο των Σελευκιδών αλλά και κατά τη Ρωμαϊκή και τη Βυζαντινή αυτοκρατορία, και  επίσης σημαντικό πρώιμο κέντρο του Χριστιανισμού.

Κατά την αρχαιότητα ονομαζόταν επίσης Αντιόχεια η επί Δάφνη ή επί Ορόντου ή Αντιόχεια η Μεγάλη. Ο ποταμός Ορόντης είναι στην ανατολική πλευρά της και το βουνό Σίλπιο πολύ κοντά. Ο Σέλευκος Α την ίδρυσε στα τέλη του 4ου αι. π.Χ. , προς τιμή και μνήμη του πατρός του Αντιόχου, μετά τη νίκη του στη Μάχη της Ιψού.

Υπήρξε το λίκνο του ελληνικού πολιτισμού στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, μια πόλη που αποτέλεσε το σταυροδρόμι των μεγάλων φιλοσοφικών ρευμάτων, με μεγάλη ανάπτυξη των γραμμάτων και των επιστημών. Υπήρξε η πόλη των εθνικών, φιλοσοφικών και θρησκευτικών αντιθέσεων, αλλά και των θεαμάτων, της πολυπολιτισμικότητας και των ακραίων εκφραστικών εκδηλώσεων. Πέρασε σταδιακά όμως στην παρακμή λόγω των σφοδρών επιδρομών των κατακτητών, στις οποίες προαναφερθήκαμε,  καθώς και της αλλαγής των εμπορικών δρόμων προς τη Δύση.

Οι πρώτοι κάτοικοι  ήταν Έλληνες, από την κοντινή Αντιγόνεια. Ο Βυζαντινός χρονογράφος Ιωάννης Μαλάλας διηγείται με αρκετή ακρίβεια ότι ο Σέλευκος μετοίκησε από την Αντιγόνεια 3.500 Αθηναίους και Μακεδόνες, καθώς και Κρήτες, Κύπριους και άλλους Έλληνες από τα περίχωρα. Σε λίγο χρόνο προσήλθαν και άλλοι σύμμεικτοι κατά φυλή κάτοικοι από τη Συρία και περιοχές της ελληνικής ανατολής. Λόγω του μεγάλου αριθμού των αθηναϊκής καταγωγής κατοίκων της πόλης, καθώς και της έντονης πνευματικής κίνησης, η πόλη αποκαλούνταν «Συριάδες Αθήναι».

Η νέα πόλη άρχισε να αναπτύσσεται με ταχύτατο ρυθμό, με τη δημιουργία τεσσάρων μεγάλων συνοικιών, αποκαλούμενη έτσι και Αντιόχεια η Τετράπολη. Οι 4 αυτές συνοικίες ήταν τόσο μεγάλες, που κάθε μία περιβαλλόταν από δικό της τείχος. Από την εποχή του Αντίοχου Δ του Επιφανή, το σύνολο της Αντιόχειας περιέβαλε μεγάλο περίβολο τείχος. Για να εκτελέσει κανείς τη διαδρομή της περιφέρειας της Αντιόχειας απαιτείτο χρόνος πέντε ωρών, από το οποίο συνάγεται ότι ήταν μικρότερη μόνο από τη Ρώμη

Διαγώνια του κέντρου της πόλης, από τη βορειοανατολική πύλη προς τη νοτιοδυτική, περνούσε μεγαλοπρεπής οδός κοσμημένη με τέσσερις σειρές κιόνων («στοά τετράστιχος») μήκους 3 χλμ. Εγκάρσια αυτής, μια άλλη οδός, από την πλαγιά του όρους προς τη νησίδα, χώριζε τη πόλη στις τέσσερις μεγάλες συνοικίες. Και οι δύο αυτοί οδοί που κτίσθηκαν από τον διάδοχο του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Αυγούστου τον Τιβέριο, ήταν «υπόφοροι» (στεγασμένοι) και «πανευπρεπείς» με κατά διαστήματα «τετράπυλα», διακοσμημένα με έργα χάλκινα και αγάλματα.

Πολλά και ποικίλα μνημεία ανήγειραν σχεδόν όλοι οι ηγεμόνες των Σελευκιδών, πολλοί Ρωμαίοι, ακόμη και Βυζαντινοί Αυτοκράτορες που έδρευαν στη πόλη αυτή.

Στην παγκόσμια φήμη της Αντιόχειας συνετέλεσαν και τα ωραία προάστιά της, μεταξύ δε αυτών ο Πλαταμών ( ή Πλάτανος – άσχετος με εκείνον προς τη Λαοδίκεια), στην προς Κιλικία οδό. Πλησίον του προαστίου αυτού ο Ιουστινιανός ανακαίνισε παλαιά οδό σε μεγάλη αμαξήλατη κάνοντας εκβραχισμούς ορέων, – «και άπαντα νενικηκώς τα αμήχανα» (Προκόπιος – Περί κτισμάτων).

Ο πληθυσμός της άγγιξε από νωρίς τις 500.000 κατοίκους Πολλοί Ιουδαίοι εγκαταστάθηκαν ήδη από τον Σέλευκο Α’ που τους έδωσε ίσα δικαιώματα με τους Έλληνες. Και έτσι εξηγείται η ταχεία διάδοση του Χριστιανισμού. Το κυρίαρχο όμως στοιχείο και στη διοίκηση και στο κοινωνικό βίο ήταν οι Έλληνες.

Σημαντική υπήρξε η μετά το «θρίαμβο της Εκκλησίας» περίοδος, όπου μια ανάμειξη Ελληνισμού, Χριστιανισμού και Ανατολής δημιουργούν νέα μορφή τέχνης όπου η Α. πρωτοστατεί και δεν είναι άλλη από αυτή που αργότερα ονομάστηκε βυζαντινή. Η Ελληνο-συριακή αρχιτεκτονική και μικροτεχνία δεσπόζουν. Κατά το Δ’ και Ε’ αι. η τέχνη αυτή συναρπάζει ακόμη και τους Αυτοκράτορες από τον Μέγα Κωνσταντίνο μέχρι τον Θεοδόσιο, που διαμένουν και εδρεύουν στη πόλη αυτή κτίζοντας πολυπληθή και μεγαλοπρεπή οικοδομήματα. Μεταξύ άλλων η περίφημη οκτάγωνη Εκκλησία, η «χρυσή εκκλησία» που έκτισε ο Κωνσταντίνος Α ο Μέγας το 333, μοναδική στον κόσμο για το μέγεθος και το κάλλος της (κατά Ευσέβιο) με ευρείς στοές, υψηλούς ορόφους και επένδυση χρυσών πλακών. Εύλογος λοιπόν ο χαρακτηρισμός «Θεούπολις» και ως η πρώτη χριστιανική μητρόπολη.

«Βασίλισσα της Ανατολής» (κατά τον Mgr Duchesne) η Αντιόχεια υπήρξε σπουδαία πνευματική και καλλιτεχνική πηγή της οποίας το νάμα διέρρευσε στη Κωνσταντινούπολη, παραμένουσα ηγεμονική μητρόπολη στη μόρφωση του μεσαιωνικού ελληνισμού.

Μέχρι το 1084, η πόλη είχε περάσει στον έλεγχο των Σελτζούκων, ενώ το 1097 οι Σταυροφόροι την πολιόρκησαν και την κατέλαβαν πρόσκαιρα. Υστερα από επιθέσεις Αιγυπτίων και Μογγόλων, δεν ανέκτησε ποτέ την εξέχουσα θέση της ως μεγάλης πόλης, ειδικά όταν η κοντινή πόλη της Αλεξανδρέτας (σημερινό Iskenderun) ανέλαβε το ρόλο της. Τελικά, το 1516, ο Οθωμανός Σουλτάνος Σελίμ Α΄ πήρε τον έλεγχο.

Η Αντιόχεια ανήκε στη Συρία κατά το 1922- 23 και έτσι οι κάτοικοί της δεν περιλήφθηκαν στους υποχρεωτικά ανταλλάξιμους. Όταν το Χατάι προσαρτήθηκε από την Τουρκία το 1939, πολλοί μετανάστευσαν στη Συρία και τον Λίβανο. Οι σύγχρονοι Αντιοχείς είναι απόγονοι ενός μίγματος εξελληνισμένων Αραμαίων, Μακεδόνες  Έλληνες άποικοι από την αυτοκρατορία των Σελευκιδών, Έλληνες βυζαντινοί (Ρωμιοί), καθώς και ορισμένοι επιζώντες της Γενοκτονίας Ελλήνων της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Ο συνολικός πληθυσμός ελληνικής καταγωγής υπολογιζόταν το 1995 σε 10.000 ανθρώπους.

Η ιστορική ελληνορθόδοξη εκκλησία της Αντιόχειας καταστράφηκε από τον σεισμό και εκφράζονται φόβοι ότι θα χρειαστεί επισκευές μεγάλης έκτασης΄

Η πρόσοψη της ιστορικής εκκλησίας φαίνεται να έχει καταστραφεί ολοσχερώς. Αντιθέτως, δεν φαίνεται να έπαθε κάτι ο ναός που ανήκει στην Καθολική Εκκλησία. Καταστράφηκαν επίσης δύο μεγάλα τζαμιά, η προτεσταντική εκκλησία και η συναγωγή.

Το Ελληνορθόδοξο πατριαρχείο κάνει ό,τι μπορεί για την ανακούφιση των πληγέντων, συγκεντρώνοντας είδη πρώτης ανάγκης και χρήματα.

Το εμπάργκο στη Συρία

«Να αρθεί το εμπάργκο στους πολίτες της Συρίας» ζητούν με ανακοίνωσή τους οι τρεις θρησκευτικοί ηγέτες στη Συρία, ο Πατριάρχης Αντιοχείας κ.κ. Ιωάννης, ο Καθολικός Πατριάρχης Μελχιτών κ.κ. Ιωσήφ Ι, και ο Πατριάρχης Συροϊακωβιτών κ.κ. Ιγνάτιος.

Μέχρι στιγμής, μόνο η Ρωσία, η Αλγερία, το Ιράν, το Ιράκ, και ο Λίβανος έστειλαν βοήθεια, εξαιτίας του εμπάργκο που έχει επιβληθεί από το 2011 από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), τις Ηνωμένες Πολιτείες, τον Καναδά, την Αυστραλία, την Ελβετία και τον Αραβικό Σύνδεσμο, κυρίως λόγω της καταστολής των πολιτών από το καθεστώς Μπασάρ Αλ Άσαντ.

«Αυτή η φυσική καταστροφή αυξάνει τη δοκιμασία των ανθρώπων από τη Συρία οι οποίοι υποφέρουν από τον πόλεμο, τις αλλεπάλληλες κρίσεις, καταστροφές, επιδημίες και τις οικονομικές συνέπειες του πληθωρισμού, την έλλειψη υλικών αγαθών, φαρμάκων και όλων των καθημερινών αναγκαίων αγαθών για την επιβίωση.» αναφέρει η ανακοίνωση.

«Εμείς οι τρεις θρησκευτικοί ηγέτες της Συρίας, απαιτούμε από τα Ηνωμένα Έθνη και τις χώρες που έχουν επιβάλλει κυρώσεις στη Συρία, να άρουν το εμπάργκο και τις άδικες κυρώσεις στο Συριανό λαό, καθώς και να λάβουν κατ’ εξαίρεση μέτρα και άμεσες πρωτοβουλίες για την ασφαλή μεταφορά ανθρωπιστικής βοήθειας», αναφέρουν στην ανακοίνωσή τους οι τρεις θρησκευτικοί ηγέτες.

«Κάνουμε έκκληση στην κυβέρνηση, τους διεθνείς οργανισμούς, τις ΜΚΟ, τις φιλανθρωπικές ομάδες και τους υπερασπιστές της ειρήνης να επεκτείνουν την υποστήριξη των προσπαθειών ανακούφισης και διάσωσης ανεξαρτήτως πολιτικών πεποιθήσεων», καταλήγει η ανακοίνωση.

Αγγελική Κώττη

The post Η Αντιόχεια ήταν ελληνική από την ίδρυσή της appeared first on The President.