Μιντιακό θέατρο σκιών

Δείτε τη φωτογραφία από το κουκουέδικο τσίρκο και ύστερα διαβάστε την παραβολή του σπηλαίου του Πλάτωνα*

Από τον Παναγιώτη Λιάκο

O Σωκράτης, όπως σώζει τις σκέψεις του ο Πλάτων, θα μας είχε μάθει να μην καταπίνουμε αμάσητη την τηλεοπτική προπαγάνδα – αρκεί να ανοίγαμε κάνα βιβλίο. Στην «Πολιτεία» του Πλάτωνα (514a–517a) υπάρχει ένας από τους διδακτικότερους μύθους όλων των εποχών: η παραβολή του σπηλαίου. Εκεί, σ’ ένα ανήλιαγο σπηλαιώδες σημείο, βρίσκονται αλυσοδεμένοι δεσμώτες που δεν γνωρίζουν ότι είναι δεσμώτες και εκλαμβάνουν ως απόλυτη πραγματικότητα τις σκιές που ρίχνουν παίζοντας

κουκλοθέατρο πίσω από την πλάτη τους άγνωστοι χειριστές ειδώλων. Οι περισσότεροι εκ των εγκλείστων όταν τους δίδεται η επιλογή της απελευθέρωσης την απορρίπτουν.

Γράφει ο θείος Πλάτων: «Υστερ’ απ’ αυτά παράστησε τώρα την ανθρώπινη φύση, σχετικά με την παιδεία και την απαιδευσία, με την ακόλουθη εικόνα που θα σου ειπώ: Φαντάσου σαν μέσα σ’ ένα σπήλαιο κάτω από τη γη, που να έχη την είσοδό του ανοιγμένη προς το φως σ’ όλο το μάκρος της· ανθρώπους που από παιδιά να βρίσκουνται εκεί μέσα αλυσοδεμένοι από τα πόδια και τον τράχηλο, σε τρόπο που να μένουν πάντα στην ίδια θέση και μόνο εμπρός των να βλέπουν, χωρίς να μπορούν να στρέψουν γύρω την κεφαλή τους εξ αιτίας τα δεσμά τους· και από πίσω σε αρκετή απόσταση και υψηλότερά τους να υπάρχη αναμμένη φωτιά, που το φως της να έρχεται ως αυτούς και ανάμεσα στη φωτιά και τους δεσμώτες ένας δρόμος προς τα επάνω· και πλάι στον δρόμο φαντάσου ακόμα παράλληλά του χτισμένο ένα μακρύ τοιχαράκι σαν εκείνα τα διαφράγματα που έχουν βαλμένα οι θαυματοποιοί εμπρός από τους ανθρώπους και τους δείχνουν πάνω από εκεί τις ταχυδακτυλουργίες των.

[…] Φαντάσου τώρα ανθρώπους να περνούν κατά μήκος αυτού του τοίχου φορτωμένοι κάθε λογής αντικείμενα, καθώς και αγάλματα ανθρώπων και ζώων κατασκευασμένα από ξύλο ή πέτρα ή ό,τι άλλο, που να ξεπερνούν όλ’ αυτά πιο ψηλά από το τοιχαράκι, κι αυτοί που τα σηκώνουν, όπως είναι φυσικό, άλλοι να μιλούν καθώς περνούν μεταξύ τους κι άλλοι να σωπαίνουν».

* Η απόδοση στα νέα ελληνικά είναι του Ι.Ν. Γρυπάρη