Η Δύση ζαλισμένη από τη συμφωνία Τραμπ - Πούτιν: «Δώρο στη Ρωσία», «προσγείωση στην πραγματικότητα» λέει το Carnegie

Φωνές και αντιδράσεις από ευρωπαϊκές χώρες και πρώην Αμερικανούς αξιωματούχους για τη στροφή Τραμπ στο Ουκρανικό.

Η πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών απέναντι στον πόλεμο στην Ουκρανία φαίνεται να εισέρχεται σε μια νέα φάση, καθώς ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ δεσμεύεται για την εξεύρεση μιας ταχείας λύσης στη σύγκρουση.

Ωστόσο, οι πρώτες κινήσεις της κυβέρνησής του προκαλούν ανησυχία σε συμμάχους και αναλυτές, καθώς υποδηλώνουν πιθανές υποχωρήσεις προς τη Ρωσία

πριν καν ξεκινήσουν οι επίσημες διαπραγματεύσεις.

Μέσα σε αυτό το κλίμα, η συνάντηση του Τραμπ με τον Βλαντιμίρ Πούτιν αλλά και οι οικονομικές διαπραγματεύσεις της Ουάσινγκτον με το Κίεβο αναδεικνύουν ένα νέο σκηνικό στην παγκόσμια γεωπολιτική σκακιέρα.

Σε άρθρο-ανάλυση το Reuters αναφέρει: «Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ έχει υποσχεθεί έναν γρήγορο τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, αλλά ενώ οι συνομιλίες πρόκειται να ξεκινήσουν, ο συγγραφέας του βιβλίου «The Art of the Deal» ενδέχεται να έχει ήδη περιπλέξει τη θέση του, χάνοντας διαπραγματευτική ισχύ.

Ο Τραμπ, ο οποίος ανέλαβε τα καθήκοντά του στις 20 Ιανουαρίου, συζήτησε ξεχωριστά τον πόλεμο την Τετάρτη με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν και τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι και είπε στους Αμερικανούς αξιωματούχους να ξεκινήσουν συνομιλίες για τον τερματισμό του σχεδόν τριετούς πολέμου.

Τα τηλεφωνήματα έγιναν λίγο αφότου ο υπουργός Άμυνας Πιτ Χέγκσετ δήλωσε στους στρατιωτικούς συμμάχους της Ουκρανίας στις Βρυξέλλες ότι η επιστροφή στα σύνορα της Ουκρανίας πριν από το 2014 - πριν η Ρωσία προσαρτήσει την Κριμαία - είναι μη ρεαλιστική και ότι οι ΗΠΑ δεν βλέπουν την ένταξη του Κιέβου στο ΝΑΤΟ ως μέρος μιας λύσης.

Είπε ότι τα αμερικανικά στρατεύματα δεν θα είναι μέρος οποιασδήποτε παρουσίας ασφαλείας στην Ουκρανία.

Ο Μίχαελ Μακφόλ, πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στη Ρωσία υπό την κυβέρνηση του προέδρου Μπαράκ Ομπάμα από το 2012 έως το 2014, αμφισβήτησε τη στρατηγική της κυβέρνησης Τραμπ έναντι της Ρωσίας και της Ουκρανίας ενόψει των επικείμενων διαπραγματεύσεων.

«Γιατί η κυβέρνηση Τραμπ δίνει δώρα στον Πούτιν - ουκρανική γη και μη ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ - πριν καν αρχίσουν οι διαπραγματεύσεις;» ρώτησε ο Μακφόλ στο X. «Έχω διαπραγματευτεί με τους Ρώσους. Ποτέ δεν τους δίνεις τίποτα δωρεάν».

Η Ρωσία κατέχει περίπου το ένα πέμπτο της Ουκρανίας και έχει απαιτήσει από το Κίεβο να παραχωρήσει εδάφη και να γίνει μόνιμα ουδέτερο στο πλαίσιο οποιασδήποτε ειρηνευτικής συμφωνίας. Η Ουκρανία απαιτεί η Ρωσία να αποσυρθεί από τα κατεχόμενα εδάφη και θέλει την ένταξη στο ΝΑΤΟ ή ισοδύναμες εγγυήσεις ασφαλείας για να αποτρέψει τη Μόσχα από το να επιτεθεί ξανά.

Ο Πούτιν έχει δηλώσει επανειλημμένα ότι η Ρωσία είναι ανοικτή σε συνομιλίες για τον τερματισμό του πολέμου, αλλά ότι θα επιτύχει ωστόσο τους στόχους της στην Ουκρανία, δηλαδή να εξασφαλίσει η Μόσχα την «αποστρατιωτικοποίηση» και την ουδετερότητα της χώρας.

Ενώ αξιωματούχοι της κυβέρνησης Τραμπ είχαν επισημάνει εδώ και αρκετό καιρό ότι δεν θα υποστήριζαν όλους τους στόχους της Ουκρανίας, τα σχόλια του Χέγκσετ και του Τραμπ ταρακούνησαν τους Ευρωπαίους συμμάχους.

«Χωρίς ένταξη στο ΝΑΤΟ, χωρίς μπότες στο έδαφος; Ακούγεται σαν εγκατάλειψη της Ουκρανίας», έγραψε στο Χ ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Λιθουανίας Γκαμπριέλιους Λαντσμπέργκις ως απάντηση στα σχόλια του Χέγκσετ, τα οποία έρχονται ενόψει της Διάσκεψης του Μονάχου για την Ασφάλεια για πολιτικούς και στρατιωτικούς ηγέτες μέσα σε αυτή την εβδομάδα. «Οι αντιπρόσωποι πετούν στο Μόναχο όχι για να διαπραγματευτούν, αλλά για να μεταφέρουν στον Ζελένσκι τα άσχημα νέα».

Όταν ρωτήθηκε αργότερα την Τετάρτη αν οι παρατηρήσεις του Χέγκσετ είχαν αφαιρέσει οποιοδήποτε πλεονέκτημα των ΗΠΑ, ο Τραμπ δήλωσε στους δημοσιογράφους: «Υποστηρίζω την Ουκρανία».

Ο Στίφεν Βερτέιμ, ανώτερος συνεργάτης στο Carnegie Endowment, χαρακτήρισε τα σχόλια του Χέγκσετ ως «προσγείωση στην πραγματικότητα».

«Το σχόλιο του Χέγκσετ δεν υπονοεί οποιαδήποτε προθυμία των ΗΠΑ να αναγνωρίσουν τα κατεχόμενα ουκρανικά εδάφη ως νομικά ρωσικά», είπε, προσθέτοντας ότι αποκλείοντας την ένταξη στο ΝΑΤΟ «σηματοδοτεί στη Ρωσία ότι μια ρεαλιστική διευθέτηση μπορεί να είναι εφικτή»

Από την έναρξη του πολέμου τον Φεβρουάριο του 2022, ο προκάτοχος του Τραμπ πρόεδρος Τζο Μπάιντεν -μαζί με τους Ευρωπαίους συμμάχους- στάθηκε σταθερός στην απαίτηση να αποχωρήσει η Ρωσία και διατύπωσε την πιθανότητα ενδεχόμενης ένταξης στο ΝΑΤΟ. Οι ΗΠΑ και η Ευρώπη έχουν δώσει στην Ουκρανία δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια σε στρατιωτική βοήθεια.

Η Ρωσία έχει επίσης απομονωθεί διπλωματικά στα Ηνωμένα Έθνη, όπου τα τρία τέταρτα της Γενικής Συνέλευσης των 193 μελών ψήφισαν επανειλημμένα υπέρ της καταδίκης της εισβολής της Μόσχας στην Ουκρανία και της απαίτησης να αποσύρει τα στρατεύματά της.

Το Κρεμλίνο δήλωσε την Τετάρτη ότι ο Πούτιν και ο Τραμπ συμφώνησαν να συναντηθούν και ο Πούτιν προσκάλεσε τον Τραμπ να επισκεφθεί τη Μόσχα. Ένα τέτοιο ταξίδι θα αποτελούσε σημαντική ώθηση για τον Ρώσο πρόεδρο, ο οποίος αντιμετωπίζει ένταλμα σύλληψης του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου για τις ενέργειές του στην Ουκρανία.

Ο Μπρετ Μπρούεν, πρώην σύμβουλος εξωτερικής πολιτικής στην κυβέρνηση Ομπάμα, παρομοίασε τη συμφωνία του Τραμπ να συναντηθεί με τον Πούτιν με την παραχώρηση δύο συνόδων κορυφής υψηλού επιπέδου κατά την πρώτη θητεία του στον ηγέτη της Βόρειας Κορέας Κιμ Γιονγκ Ουν για να προσπαθήσει να περιορίσει το πυρηνικό πρόγραμμα της Πιονγκγιάνγκ. Ο Κιμ προχώρησε ούτως ή άλλως στην ανάπτυξη πυρηνικών όπλων.

«Αυτό είναι το είδος των πραγμάτων για τα οποία πρέπει να παίρνεις παραχωρήσεις», δήλωσε. «Απαιτείτε από το Κρεμλίνο όχι μόνο να απελευθερώσει περισσότερους Αμερικανούς αλλά και να παραχωρήσει εδάφη στην Ουκρανία».

Ορυκτά για την Ασφάλεια

Τα τηλεφωνήματα του Τραμπ και οι παρατηρήσεις του Χέγκσετ συνέπεσαν με την επίσκεψη στο Κίεβο του υπουργού Οικονομικών των ΗΠΑ Σκοτ Μπέσεντ, ο οποίος δήλωσε ότι μια συμφωνία για τα ορυκτά μεταξύ Κιέβου και Ουάσινγκτον θα παράσχει στην Ουκρανία μια μεταπολεμική «ασπίδα ασφαλείας».

Ο Ζελένσκι δήλωσε ότι είναι έτοιμος να κάνει μια συμφωνία για να ανοίξει τους ορυκτούς πόρους στις αμερικανικές επενδύσεις.

Ο Τραμπ την Τετάρτη σηματοδότησε ότι μια συμφωνία για τα ορυκτά θα παρείχε ασφάλεια για την αμερικανική χρηματοδότηση προς την Ουκρανία, λέγοντας: «Είπα στον Μπάιντεν: "Θα έπρεπε να ζητάτε είτε ένα δάνειο είτε κάποιο είδος ασφάλειας, όπως το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο τους ή κάτι άλλο για τα χρήματα"».

Ο Τζον Χερμπστ, πρέσβης των ΗΠΑ στην Ουκρανία μεταξύ 2003-2006 υπό την κυβέρνηση του προέδρου Τζορτζ Γ. Μπους, δήλωσε ότι οι ΗΠΑ είχαν παραχωρήσει κάποια διαπραγματευτική ισχύ στη Ρωσία, αλλά ότι η επίσκεψη του Μπέσεντ στο Κίεβο ήταν ένα θετικό μήνυμα.

«Ο Τραμπ μιλάει για ανταλλαγή αμερικανικών όπλων με τα ορυκτά των Ουκρανών. Έτσι, αυτό είναι ένα όχημα σύμφωνα με τη λογική του Τραμπ για την αποστολή όπλων στην Ουκρανία», δήλωσε ο Χερμπστ. «Αυτό είναι μεγάλη υπόθεση και πολύ θετικό».

Παρόλα αυτά, μια γρήγορη συμφωνία με άνισους όρους θα αποτελούσε επικίνδυνο προηγούμενο.

Ο Βρετανός νομοθέτης και πρώην υπουργός Εξωτερικών Τζέιμς Κλίβερλι δήλωσε ότι η έναρξη μιας διαπραγμάτευσης με τον καθορισμό του τι πρέπει να εγκαταλείψει η μία πλευρά δεν είναι «μια ισχυρή κίνηση».

«Το να δίνεις την εντύπωση ότι η εισβολή ανταμείβεται δεν είναι μια ισχυρή κίνηση. Ας στείλουμε το μήνυμα ότι η βία και η επιθετικότητα δεν κερδίζουν. Στέκομαι στο πλευρό της Ουκρανίας», έγραψε στο Χ.»

Οι αντιδράσεις της Κάγια Κάλλας και της ΕΕ και η απάντηση Μεντβέντεφ

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ρωσία και η Ουκρανία εξετάζουν τρόπους επίτευξης ειρήνης, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση παρακολουθεί αμέτοχη. Ο αποκλεισμός του δεύτερου σημαντικότερου συμμάχου του Κιέβου στη σύγκρουση από τις συνομιλίες προκαλεί εδώ και μέρες νευρικότητα και ανησυχία στις ευρωπαϊκές καγκελαρίες.

Την Τετάρτη, οι υπουργοί Εξωτερικών της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Ισπανίας έστειλαν το μήνυμά τους: «Δεν μπορεί να υπάρξει συμφωνία για την ειρήνη στην Ουκρανία χωρίς τη συμμετοχή του Κιέβου και της Ευρώπης».

Κρίμα που το Κίεβο, όπως δείχνουν οι ικανοποιημένες δηλώσεις του Βολοντίμιρ Ζελένσκι μετά την τηλεφωνική του επικοινωνία με τον Ντόναλντ Τραμπ, φαίνεται να συμμετέχει πλήρως, σε αντίθεση με τις Βρυξέλλες.

Έτσι, την Πέμπτη ήταν ο Γερμανός καγκελάριος, Όλαφ Σολτς, που παρενέβη και πάλι στο θέμα: «Δεν είναι ακόμη σαφές υπό ποιες προϋποθέσεις η Ουκρανία θα είναι έτοιμη να αποδεχθεί μια ειρηνευτική συμφωνία που δεν μπορεί να επιβληθεί», δήλωσε μιλώντας στο Politico.

Η Ύπατη Εκπρόσωπος της ΕΕ για την Εξωτερική Πολιτική, Κάγια Κάλλας, επίσης δεν μετακινείται από τις θέσεις που έχει κρατήσει τους τελευταίους μήνες: «Σήμερα το πρωί συναντήθηκα με τον Ουκρανό υπουργό Άμυνας, Ράστεμ Ουμέροφ. Ο υπουργός Ράστεμ Ουμέροφ με διαβεβαίωσε ότι οι Ουκρανοί είναι σταθεροί και δεν πρόκειται να εγκαταλείψουν την ελευθερία τους και το έδαφός τους. Η Ευρώπη θα παραμείνει επίσης σταθερή και θα συνεχίσει να στηρίζει την Ουκρανία στον αγώνα της»

«Η ΕΕ δεν συμμετείχε επειδή ήταν αδύναμη και άχρηστη».

«Θα συνεχίσουμε τον αγώνα, είμαστε δυνατοί, αποφασισμένοι και θα πετύχουμε», δήλωσε αργότερα ο ίδιος ο Ουμέροφ. Ωστόσο, χρειάστηκε το γεράκι του Πούτιν, ο Ντμίτρι Μεντβέντεφ, για να απαντήσει: «Η ΕΕ δεν συμμετείχε επειδή ήταν αδύναμη και άχρηστη».

Κατά της Ευρώπης στρέφεται και πάλι ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν, απαντώντας στους ισχυρισμούς της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Ισπανίας: «Αυτή η δήλωση αποτελεί θλιβερή απόδειξη της κακής ηγεσίας των Βρυξελλών. Ενώ ο Τραμπ και ο Πούτιν διαπραγματεύονται για την ειρήνη, οι αξιωματούχοι της ΕΕ κάνουν άχρηστες δηλώσεις. Δεν μπορεί κανείς να ζητήσει μια θέση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Πρέπει να την κερδίσει κανείς! Με δύναμη, καλή ηγεσία και έξυπνη διπλωματία. Η στάση των Βρυξελλών, που στηρίζει τη συνέχιση των εχθροπραξιών για όσο χρειαστεί, είναι ηθικά και πολιτικά απαράδεκτη»

Η θέση της Κάλλας είναι διαφορετική: «Οποιαδήποτε γρήγορη λύση για την Ουκρανία είναι μια βρώμικη συμφωνία που έχουμε ξαναδεί, για παράδειγμα στο Μινσκ, και απλά δεν θα λειτουργήσει. Δεν θα σταματήσουν οι σκοτωμοί, ο πόλεμος θα συνεχιστεί. Αν κάνουμε μια σύγκριση, μπορούμε να κάνουμε έναν παραλληλισμό με το 1938. Δεν είναι καλή διαπραγματευτική τακτική αν τα δίνεις όλα πριν καν ξεκινήσουν οι συζητήσεις. Είναι κατευνασμός και δεν λειτουργεί».

Ο επικεφαλής της διπλωματίας της ΕΕ έθεσε στη συνέχεια το ζήτημα της ασφάλειας της Ουκρανίας, ένα κρίσιμο σημείο σε κάθε πιθανή διαπραγμάτευση: «Εάν λέμε ότι η Ουκρανία δεν θα είναι μέλος του ΝΑΤΟ, αλλά θα έχει κάποια άλλη εγγύηση ασφαλείας, τότε το ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί από όλους είναι ποιες είναι αυτές οι εγγυήσεις ασφαλείας. Μια συμφωνία που γίνεται πίσω από την πλάτη μας απλώς δεν θα λειτουργήσει, διότι για κάθε είδους συμφωνία πρέπει να εφαρμοστεί από τους Ευρωπαίους και τους Ουκρανούς».