Τι έδειξαν οι ακτίνες Χ, οι υπέρυθρες και η φασματοσκοπία για τη Mona Lisa του Leonardo da Vinci

12:51 23/6/2025 - Πηγή: Sportime

Πίσω από το αινιγματικό χαμόγελο της Μόνα Λίζα, τα μάτια της δεν είναι τα μόνα που μας κοιτούν. Μας παρακολουθεί και η ίδια η τεχνογνωσία του Λεονάρντο ντα Βίντσι, στρώμα το στρώμα. Και για να τη δούμε, δεν αρκεί το ανθρώπινο μάτι. Χρειάζονται ακτίνες Χ, υπέρυθρες και φασματοσκοπικά “ξυράφια”. Μόνο τότε αποκαλύπτεται το απόλυτο μυστικό της τεχνικής του.

Οι ακτίνες Χ αποκάλυψαν ότι ο πίνακας δεν είναι αυτό που φαίνεται. Κάτω από το φινίρισμα υπάρχουν πολλαπλές επιστρώσεις χρώματος, κάποιες από τις οποίες δεν ανιχνεύονται καν στο φως.

Ο Λεονάρντο έχτισε το έργο του σαν γλύπτης που δουλεύει με φως και σκιά, όχι με γραμμές. Κάθε στρώση ήταν τόσο λεπτή που όλες μαζί δεν ξεπερνούν τα 40 μικρόμετρα, όσο δηλαδή μια τρίχα.

Η υπέρυθρη ανάλυση έδειξε ότι η Μόνα Λίζα είχε αρχικά διαφορετικά φρύδια, πιο έντονα, αλλά αυτά εξαφανίστηκαν με τον χρόνο ή τροποποιήθηκαν από τον ίδιο. Έδειξε επίσης αλλαγές στη θέση των δακτύλων της και στη γραμμή του πέπλου. Δηλαδή, το χαμόγελο που βλέπουμε δεν είναι αυτό που σχεδιάστηκε αρχικά. Είναι αποτέλεσμα αλλεπάλληλων διορθώσεων, μιας εσωτερικής πάλης τελειότητας.

Η φασματοσκοπία φθορισμού ακτίνων Χ (XRF) αποκάλυψε ότι ο Ντα Βίντσι χρησιμοποιούσε μολυβδούχα λευκά, μαγγάνιο, και εξαιρετικά σπάνιες γαιές που απορροφούν το φως με ιδιαίτερους τρόπους. Με αυτή την τεχνική αποδείχθηκε ότι το “sfumato”, το εφέ που σβήνει τα όρια ανάμεσα σε φως και σκιά, είναι προϊόν τριάντα διαφορετικών επιστρώσεων χρώματος – κάθε μία με ελαφρώς διαφορετική διαφάνεια.

Η υπέρυθρη φασματοσκοπία αποκάλυψε επίσης προπαρασκευαστικά σκίτσα. Φαίνεται πως ο Λεονάρντο έκανε υπολογισμούς, σχεδίασε χέρια, πέπλα, ακόμα και ένα πιο εμφανές φόντο. Ήταν σαν να βλέπουμε την κουζίνα της Αναγέννησης σε λειτουργία – όπου ο μάγειρας πειραματιζόταν πριν μας σερβίρει το “ιδανικό πιάτο”.

Και αυτό που μάθαμε, στο τέλος, είναι ίσως το πιο συγκλονιστικό: η Μόνα Λίζα δεν είναι ένα πρόσωπο. Είναι μια διαδικασία. Ένας τρόπος σκέψης. Ένα σύστημα που δεν ακολουθεί φόρμα αλλά εσωτερική λογική. Οι ακτίνες και τα φάσματα δεν μας έδειξαν μόνο πώς έγινε. Μας έδειξαν τι σημαίνει να σκέφτεσαι σαν τον Λεονάρντο.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.

Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο >>

Keywords