Τι ακριβώς είναι οι ισημερίες και τα ηλιοστάσια;

09:55 21/3/2025 - Πηγή: Sportime

Κάθε χρόνο, χωρίς να το καταλαβαίνουμε συνειδητά, ο ήλιος ακολουθεί ένα μοτίβο που ρυθμίζει τις εποχές, τη γεωργία, την ψυχολογία μας και ακόμα και τα πιο αρχαία ημερολόγια. Οι στιγμές που σηματοδοτούν αυτή τη φυσική αρμονία είναι οι ισημερίες και τα ηλιοστάσια. Δεν είναι απλώς σημεία σε έναν αστρονομικό χάρτη, αλλά ορόσημα στον αιώνιο κύκλο του φωτός και του σκότους. Για να καταλάβουμε τι ακριβώς είναι, πρέπει να ακολουθήσουμε την κίνηση της Γης γύρω από τον Ήλιο, όχι με τα μάτια ενός σύγχρονου ανθρώπου, αλλά με το βλέμμα εκείνου που παρατηρούσε τον ουρανό για να φυτέψει, να θερίσει ή να προσευχηθεί.

Οι

ισημερίες συμβαίνουν δύο φορές τον χρόνο, τον Μάρτιο και τον Σεπτέμβριο. Είναι οι μοναδικές στιγμές που η ημέρα και η νύχτα έχουν σχεδόν ίση διάρκεια. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ο Ήλιος βρίσκεται κάθετα στον ισημερινό της Γης. Στην εαρινή ισημερία, γύρω στις 20 Μαρτίου, ο Ήλιος κινείται από το νότιο στο βόρειο ημισφαίριο, σηματοδοτώντας την έναρξη της άνοιξης. Στην φθινοπωρινή ισημερία, γύρω στις 22 Σεπτεμβρίου, κάνει την αντίθετη πορεία, φέρνοντας το φθινόπωρο. Αυτές οι μεταβάσεις είναι σταθερές, πανάρχαιες και σχεδόν μυστηριακές. Όλοι οι αρχαίοι πολιτισμοί τις παρατηρούσαν και τις συνδύαζαν με τελετές, πανηγύρια ή και προφητείες.

Τα ηλιοστάσια είναι ακόμα πιο θεαματικά. Το θερινό ηλιοστάσιο, γύρω στις 21 Ιουνίου, είναι η μεγαλύτερη ημέρα του χρόνου. Τότε ο Ήλιος φτάνει στο υψηλότερο σημείο του ουρανού, ανήκει στο βόρειο ημισφαίριο και φέρνει το απόγειο του καλοκαιριού. Αντίθετα, το χειμερινό ηλιοστάσιο, γύρω στις 21 Δεκεμβρίου, είναι η μικρότερη ημέρα του έτους. Ο ήλιος βρίσκεται χαμηλά στον ουρανό, η νύχτα κυριαρχεί και αρχίζει ο χειμώνας. Αυτές οι δύο ημερομηνίες είναι γεμάτες σημασία όχι μόνο αστρονομικά αλλά και συμβολικά. Σηματοδοτούν τον θρίαμβο του φωτός ή του σκότους, τη μάχη μεταξύ ζωής και στασιμότητας, το όριο ανάμεσα σε εποχές και συναισθήματα.

Οι ισημερίες και τα ηλιοστάσια δεν είναι τυχαίες στιγμές στο ημερολόγιο. Είναι τα σημεία-κλειδιά της τροχιάς της Γης γύρω από τον Ήλιο. Η γωνία κλίσης του άξονα της Γης, περίπου 23,5 μοίρες, είναι αυτή που προκαλεί τις εποχές. Αν ο άξονας ήταν κάθετος, δεν θα υπήρχαν ισημερίες ή ηλιοστάσια. Ο ήλιος θα ανέτειλε και θα έδυε σχεδόν πάντα από το ίδιο σημείο. Η κλίση αυτή, όμως, δημιουργεί το ετήσιο ταξίδι του φωτός στον ουρανό, που εμείς αντιλαμβανόμαστε μέσα από τη διάρκεια της ημέρας και τις μεταβολές στη θερμοκρασία. Είναι σαν ένα κοσμικό ρολόι, που χωρίς να το καταλαβαίνουμε, καθορίζει την καθημερινότητά μας.

Από τα αρχαία χρόνια, οι άνθρωποι έχτιζαν ναούς και παρατηρητήρια για να εντοπίζουν τις ημέρες αυτές. Το Στόουνχεντζ στην Αγγλία, οι πυραμίδες των Μάγια στην Κεντρική Αμερική, ακόμα και τα ερείπια της αρχαίας Δωδώνης στην Ελλάδα έχουν σημεία προσανατολισμένα στα ηλιοστάσια. Οι πολιτισμοί δεν ήξεραν απαραίτητα την επιστημονική εξήγηση, αλλά καταλάβαιναν ότι υπήρχε μια βαθύτερη τάξη στον κόσμο. Κάθε τέτοια ημέρα ήταν μια πύλη: προς το φως, τη σπορά, τη συγκομιδή ή τον χειμερινό ύπνο.

Η σύγχρονη τεχνολογία μάς επιτρέπει να γνωρίζουμε με ακρίβεια τη στιγμή που συμβαίνουν οι ισημερίες και τα ηλιοστάσια. Ωστόσο, η μαγεία τους παραμένει ίδια. Οι πρώτοι άνθρωποι τα ανακάλυψαν παρατηρώντας τη σκιά τους, το σχήμα του ήλιου στο έδαφος, τις αλλαγές στη φύση. Εμείς σήμερα τα ανακοινώνουμε με δελτία τύπου, αλλά ο ήλιος συνεχίζει το ίδιο αθόρυβο ταξίδι του, όπως εδώ και χιλιάδες χρόνια. Μια αιώνια περιστροφή που χωρίζει το φως από το σκοτάδι, την ημέρα από τη νύχτα, το καλοκαίρι από τον χειμώνα.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.

Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο >>

Keywords