Τα νομίσματα του Πόντου που ενόχλησαν τη Ρώμη και μάγεψαν την Ελλάδα

00:30 4/5/2025 - Πηγή: Sportime

Από το βασίλειο του Πόντου δεν έμειναν μόνο οι πολέμοι του Μιθριδάτη. Έμειναν και τα νομίσματά του. Όχι τυπικά, όχι απλώς ελληνιστικά. Ρεαλιστικά, αυστηρά, με λεπτομέρειες προσώπων που δεν ήθελαν να ωραιοποιηθούν αλλά να δηλώσουν εξουσία, καταγωγή και ιδεολογία.

Το βασίλειο είχε γεννηθεί από Πέρσες και εξελληνιστεί με το αίμα του Αλέξανδρου. Το νόμισμα του Φαρνάκη είχε το πρόσωπο του βασιλιά όπως ήταν: ηλικιωμένο, γενειοφόρο, χωρίς εξιδανίκευση. Οι αντίπαλοί του, όμως, στη Ρώμη, δεν μπορούσαν να αγνοήσουν τη δύναμη της εικόνας. Η μορφή του Μιθριδάτη ΣΤ΄ στο νόμισμα θυμίζει Αλέξανδρο. Τυχαίο; Ποτέ.

Τα πρώτα νομίσματα του Πόντου μιμούνταν τον Αλέξανδρο. Στη συνέχεια όμως, όσο το βασίλειο αποκτούσε εμπιστοσύνη, χάραζε δικά του πρόσωπα, δικά του σύμβολα: πήγασος, λαγοί, ήλιοι, φύλλα. Ακόμα και η αλλαγή από τον πήγασο στον λαγό έγινε με πολιτικό συμβολισμό: ο πήγασος παρέπεμπε στην Περσία, η νέα τάση έδειχνε κάτι πιο ελληνικό, πιο δυτικό.

Τα νομισματοκοπεία πολλαπλασιάστηκαν. Η Αμισός, η Τραπεζούντα, η Σινώπη, αλλά και πιο μικρές πόλεις, άρχισαν να κόβουν δικά τους νομίσματα υπό την αιγίδα του Μιθριδάτη. Δεν ήταν μια οικονομική πράξη μόνο. Ήταν μια δήλωση παρουσίας, αυτονομίας, πολιτιστικής ταυτότητας.

Τα μπρούτζινα νομίσματα του Πόντου ήταν από τα πρώτα του αρχαίου κόσμου. Οι Ρωμαίοι θα τα αντιγράψουν δεκαετίες αργότερα. Ήταν ελαφριά, εντυπωσιακά, προσιτά στο λαό, και η τεχνολογία τους προηγούνταν της εποχής.

Η χρήση καθαρού χαλκού, κράματος ορείχαλκου, και η τεχνική του υψηλού ρεαλισμού σε προσωπογραφίες, έκαναν τα νομίσματα του Πόντου αναγνωρίσιμα. Όχι μόνο στην Ανατολή, αλλά σε όλη τη Μεσόγειο. Βρέθηκαν θησαυροί με ποντιακά νομίσματα μέχρι και στην Αίγυπτο.

Ο Μιθριδάτης Ε΄ και ο γιος του, ο θρυλικός ΣΤ΄, χρησιμοποιούσαν το νόμισμα ως μέσο προπαγάνδας. Όχι μόνο ως εικόνα ισχύος, αλλά και ως συνδετικό κρίκο της Περσικής τους καταγωγής με την ελληνική ταυτότητα. Ένας Περσέας, ένας Δίας, ένας βασιλιάς. Όλα σε λίγα γραμμάρια μετάλλου.

Μετά τους Μιθριδατικούς πολέμους, τα νομισματοκοπεία σίγησαν. Τα χαλκά και μπρούτζινα νομίσματα εξακολουθούσαν να κυκλοφορούν. Η Ρώμη είχε κερδίσει τον πόλεμο, αλλά όχι την εντύπωση. Το βασίλειο είχε τελειώσει, αλλά οι μορφές του συνέχισαν να περνούν από χέρι σε χέρι για αιώνες.

Ακόμη και σήμερα, η μελέτη των ποντιακών νομισμάτων θεωρείται από τις πιο δύσκολες στην ελληνιστική νομισματική. Όχι επειδή δεν υπάρχουν δείγματα, αλλά γιατί κάθε νόμισμα του Πόντου είναι και μια απόφαση. Μια στιγμή εξουσίας. Μια πρόκληση προς τη Δύση. Μια εικόνα που δεν προσπαθεί να σε γοητεύσει — σε προστάζει να υπακούσεις.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.

Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο >>

Keywords