Πώς ξέρουμε ότι όλοι βλέπουμε τα ίδια χρώματα; Και αν λέμε μπλε αλλά εσύ βλέπεις αυτό που βλέπω εγώ πράσινο;

20:43 15/5/2025 - Πηγή: Sportime

Ο εγκέφαλος δεν βλέπει το φως. Δεν βλέπει τα χρώματα. Δέχεται ηλεκτρικά σήματα από τα μάτια και απλώς τα ερμηνεύει. Η λέξη “μπλε” περιγράφει ένα μήκος κύματος, αλλά κανείς δεν μπορεί να επιβεβαιώσει ότι ο τρόπος που το βλέπει ο ένας είναι ίδιος με αυτόν του άλλου. Κι όμως, όλη η ανθρώπινη εμπειρία βασίζεται στην κοινή αυτή υπόθεση.

Οι επιστήμονες το λένε «χρωματική ιδιωτικότητα». Όπως δεν μπορούμε να μπούμε στον νου του άλλου, έτσι δεν μπορούμε να ξέρουμε αν το κόκκινο για σένα είναι το μπλε

για μένα. Οι περισσότεροι άνθρωποι συμφωνούν στο “ποιο χρώμα λέγεται μπλε” γιατί μάθαμε έτσι. Αλλά κανείς δεν μπορεί να επιβεβαιώσει τι πραγματικά βλέπει ο άλλος.

Η μόνη μας ελπίδα είναι η φυσιολογία. Ξέρουμε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν τρία είδη κωνίων στο μάτι, για το κόκκινο, το πράσινο και το μπλε. Και οι αντιδράσεις μας στο φως είναι όμοιες. Αλλά αυτό αφορά τη βιολογία, όχι την υποκειμενική εμπειρία. Δεν είναι το ίδιο να λες «είδα κόκκινο» με το να νιώθεις το κόκκινο όπως το νιώθει κάποιος άλλος.

Υπάρχουν άνθρωποι που βλέπουν λιγότερα ή περισσότερα χρώματα. Οι τετραχρωματικοί, κυρίως γυναίκες, έχουν τέσσερις τύπους υποδοχέων και βλέπουν αποχρώσεις που εμείς δεν μπορούμε καν να φανταστούμε. Σκεφτείτε το αυτό: για αυτούς, η παλέτα του κόσμου είναι πολλαπλάσια από ό,τι για τον μέσο άνθρωπο.

Το ερώτημα φτάνει στα όρια της φιλοσοφίας. Κάθε εγκέφαλος ζει μέσα στο δικό του κρανίο. Αντιλαμβάνεται τον κόσμο με βάση τις δικές του νευρωνικές συνδέσεις. Άρα, ο κόσμος των χρωμάτων δεν είναι κοινός, αλλά προσωπικός. Η μόνη μας «γέφυρα» είναι η γλώσσα: συμφωνούμε να λέμε το ίδιο όνομα, για αυτό που κανείς μας δεν ξέρει αν είναι ίδιο.

Ίσως γι’ αυτό η τέχνη, η φωτογραφία, η ζωγραφική και το design μας συγκινούν. Γιατί είναι μια προσπάθεια συμφωνίας μέσα στην ασυμφωνία. Ένα μπλε που συγκινεί δύο ανθρώπους, χωρίς ποτέ να μάθουν αν ήταν το ίδιο μπλε.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.

Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο >>

Keywords