Πως ήξεραν οι Αρχαίοι Έλληνες τι καιρό θα κάνει;

22:39 30/4/2025 - Πηγή: Sportime

Δεν είχαν δελτίο καιρού. Δεν είχαν ραντάρ, δορυφόρους ή app στο κινητό. Και όμως ήξεραν. Ήξεραν πότε θα βρέξει, πότε θα φυσήξει βοριάς και πότε να μαζέψουν την ελιά πριν τους πνίξει το χαλάζι. Το μυστικό τους δεν ήταν καμία μαγική τέχνη. Ήταν ο ουρανός. Ήταν οι συννεφιές, τα άστρα, οι άνεμοι, το χρώμα του ήλιου το πρωί και της σελήνης το βράδυ.

Ο Αριστοτέλης είχε γράψει ολόκληρο βιβλίο για τον καιρό. Το Μετεωρολογικά. Εκεί μέσα έβαλε ό,τι ήξερε ο κόσμος για τις βροχές, τους κεραυνούς, το χιόνι, τους ανέμους, τους σεισμούς.

Ήξερε ότι η υγρασία ανεβαίνει από τη γη και γίνεται σύννεφο. Ότι αν η ανατολή είναι θαμπή, έρχεται κακοκαιρία. Ότι το βοριαδάκι στις Κυκλάδες φέρνει καθαρό ουρανό αλλά και παγωνιά. Ήταν ίσως ο πρώτος «μετεωρολόγος» της Ιστορίας.

Και δεν ήταν μόνος του. Ο Θεόφραστος, μαθητής του, έγραψε το Βιβλίον των Σημείων – ένα κανονικό εγχειρίδιο πρόγνωσης. Έλεγε: Αν οι γάτες γλείφουν το τρίχωμά τους κόντρα, έρχεται βροχή. Αν ο γάιδαρος γκαρίζει συνέχεια, έρχεται θύελλα. Αν οι σφήκες φτιάχνουν χαμηλά τις φωλιές τους, ο χειμώνας θα είναι βαρύς. Όλα ήταν σημάδια.

Στην πραγματικότητα, η πρόγνωση καιρού στην Αρχαία Ελλάδα δεν ήταν κάτι μαγικό. Ήταν εμπειρία. Οι ψαράδες, οι ναυτικοί, οι γεωργοί και οι βοσκοί ζούσαν με τα σημάδια. Ήξεραν ότι αν η σελήνη είναι ολόλαμπρη και καθαρή χωρίς θολούρα, ο καιρός θα είναι καλός. Αν όμως έχει στεφάνι γύρω της, έρχεται αλλαγή. «Σελήνη με κύκλο, νερό με το δίκοπο», έλεγαν.

Η πιο διάσημη παροιμία για τον καιρό πέρασε και στη Βίβλο: “Όταν γίνει κόκκινος ο ουρανός το βράδυ, αύριο θα έχει καλοκαιρία. Όταν γίνει κόκκινος το πρωί, έρχεται καταιγίδα.” Ήταν κοινή σοφία σε όλη τη Μεσόγειο. Και δεν ήταν λάθος.

Οι Αρχαίοι Έλληνες ήξεραν και τις εποχές των ανέμων. Το μελτέμι, που το έλεγαν «ετησία», ήταν ιερό για τους ναυτικούς. Το περίμεναν για να φύγουν από την Αλεξάνδρεια για Ρόδο, για Δήλο, για Αθήνα. Αν ερχόταν ξαφνικά νότιος άνεμος, έλεγαν πως θα φέρει βροχή.

Στις πόλεις, υπήρχαν «ανεμοδείκτες» – κατασκευές για να βλέπουν από πού φυσάει ο άνεμος. Ο πιο γνωστός σώζεται ακόμα στην Αθήνα, στους Αέρηδες, κοντά στη Ρωμαϊκή Αγορά. Ένα οκταγωνικό μαρμάρινο κτίσμα με παράσταση των 8 ανέμων και ηλιακά ρολόγια. Οι Αθηναίοι το είχαν για μετεωρολογικό σταθμό.

Οι γεωργοί παρατηρούσαν και τα φυτά. Αν ο κρίνος άνοιγε νωρίς, ο καιρός θα χάλαγε. Αν τα χελιδόνια έφευγαν πρόωρα, θα ερχόταν ψύχος. Και κυρίως, κοίταζαν τον άνεμο τη νύχτα. Αν ήταν από βορρά, η επόμενη μέρα θα ήταν καθαρή και ψυχρή. Αν ήταν από νότο, θα έφερνε μούχλα και υγρασία.

Δεν ήταν αστρολόγοι, ήταν ρεαλιστές. Πίστευαν ότι η φύση μιλάει – αρκεί να την ακούσεις. Ο ήλιος, το φεγγάρι, τα σύννεφα, τα ζώα, τα φυτά. Όλα ήταν δελτία καιρού, πολύ πριν το δελτίο καιρού.

Και ήταν ζήτημα ζωής και θανάτου. Γιατί αν δεν ήξερες τον καιρό, μπορούσες να χάσεις τη σοδειά σου. Να σε βρει θύελλα στη θάλασσα. Να παγώσει το κοπάδι σου. Δεν ήταν πληροφορία. Ήταν επιβίωση.

Σήμερα έχουμε δορυφόρους, Τεχνητή Νοημοσύνη, ραντάρ. Αλλά αν θες να δεις τον καιρό όπως οι Αρχαίοι Έλληνες, βγες το βράδυ, κοίτα τον ουρανό και άκου τα πουλιά. Θα σου πουν περισσότερα απ’ όσα νομίζεις.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.

Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο >>

Keywords