Πώς ήταν η καθημερινή ζωή στη Μακεδονία; Φορούσαν μακριές μπλούζες, έτρωγαν παξιμάδι με γάλα και σιχαινόταν τις αθηναϊκές συνήθειες

Η καθημερινή ζωή των Μακεδόνων, πριν και κατά την εποχή του Φιλίππου και του Αλεξάνδρου, είχε έντονα στοιχεία λιτότητας, αυστηρότητας και στρατιωτικής προετοιμασίας. Σε αντίθεση με τις πόλεις της Νότιας Ελλάδας, όπου κυριαρχούσε η δημοκρατία, η φιλοσοφία και η καλλιτεχνική ευμάρεια, η Μακεδονία παρέμενε βασίλειο με έμφαση στη γεωργία, τον πόλεμο και την ιεραρχία.

Οι Μακεδόνες φορούσαν μακριούς χιτώνες και βαρείς μανδύες, κατάλληλους για τις ψυχρές συνθήκες των ορεινών περιοχών τους. Τα ρούχα τους ήταν πρακτικά και λιτά. Δεν υπήρχε διάθεση επίδειξης ή μόδας, όπως συναντούμε στα αθηναϊκά συμπόσια. Ο ιππέας και ο στρατιώτης καθόριζαν το ύφος του Μακεδόνα, όχι ο ρήτορας ή ο ποιητής.

Η διατροφή τους ήταν σκληρή και απλή: παξιμάδι, τυρί, ελιές, γάλα, και κρέας από κυνήγι ή βοοειδή. Το κρασί υπήρχε, αλλά καταναλωνόταν με μέτρο, χωρίς τις επιτηδευμένες τελετουργίες των νοτίων Ελλήνων. Η κατανάλωση βασικών τροφών αντί πολυτελών γευμάτων αντανακλούσε και τη γενικότερη στάση ζωής τους: πειθαρχία, αυτάρκεια και προετοιμασία για μάχη.

Οι γυναίκες στη μακεδονική κοινωνία είχαν σαφώς ιδιωτικό ρόλο, όπως και στον υπόλοιπο ελληνικό κόσμο. Ελάχιστες απέκτησαν δημόσια παρουσία, με πιο γνωστή την Ολυμπιάδα, μητέρα του Αλεξάνδρου, η οποία όμως κατέλαβε χώρο κυρίως μέσα από δυναστικές συγκρούσεις. Οι περισσότερες γυναίκες διαχειρίζονταν το σπίτι και την περιουσία, χωρίς να συμμετέχουν στην πολιτική ή φιλοσοφική ζωή.

Η μόρφωση των νέων δεν επικεντρωνόταν στη ρητορική ή τη φιλοσοφία, όπως στην Αθήνα, αλλά στην ιππασία, τη χρήση όπλων, το κυνήγι και την αφοσίωση στον βασιλιά. Η Μακεδονία δεν είχε “εκκλησία του δήμου” — η εξουσία ήταν στα χέρια του βασιλιά και του στενού στρατιωτικού του περιβάλλοντος. Η αφοσίωση στον ηγεμόνα θεωρούνταν ύψιστη αρετή και δεν υπήρχε η ίδια έννοια της πολιτικής συμμετοχής που χαρακτήριζε τις πόλεις-κράτη.

Η εχθρική στάση απέναντι στον αθηναϊκό τρόπο ζωής δεν ήταν ιδεολογική, αλλά πολιτισμική. Ο Μακεδόνας δεν κατανοούσε τη σημασία της ρητορείας ή της συμμετοχής στις δίκες. Αντιμετώπιζε τον νότο ως υπερβολικά λογιοτατικό και απομακρυσμένο από την πραγματικότητα της επιβίωσης και της σύγκρουσης. Γι’ αυτό, όταν ο Αλέξανδρος κατέβηκε στον νότο, προκάλεσε δέος όχι μόνο για τη δύναμή του, αλλά και για την πειθαρχία και το ήθος του στρατού του.

Η Μακεδονία της εποχής εκείνης δεν ήταν απολίτιστη. Είχε μουσική, ποίηση και τεχνίτες. Είχε αρχαία ιερά, θρησκευτικά έθιμα και λατρεία των προγόνων. Αλλά όλα αυτά είχαν διαφορετική δομή και σκοπό: δεν ήταν διασκέδαση ή δημόσια αναζήτηση αλήθειας, αλλά στοιχείο ενότητας, ταυτότητας και προετοιμασίας για την κοινή μοίρα ενός βασιλείου που κοιτούσε συνεχώς προς τα νότια και προς τη δόξα.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.