Ο Έλληνας βασιλιάς που του έκλεψαν το θρόνο επειδή γεννήθηκε επταμηνίτικος

Ήταν ο 15ος βασιλιάς της Σπάρτης από τη γενιά των Ευρυποντιδών, ανήκε δηλαδή σε μία από τις δύο βασιλικές γραμμές της πόλης. Το όνομά του, Δημάρατος, σήμαινε κυριολεκτικά “καρπός των ευχών του δήμου”. Γεννήθηκε από μια πολύπλοκη και ύποπτη συμμαχία: ο πατέρας του, Αρίστων, αν και παντρεμένος ήδη δύο φορές χωρίς διάδοχο, έπεισε έναν φίλο του να του δώσει τη γυναίκα του, με αντάλλαγμα μια αμοιβαία χάρη. Το παιδί που γεννήθηκε λίγο μετά, γεννήθηκε πρόωρα. Κι αυτό θα ήταν το “όπλο” που θα στρεφόταν εναντίον του χρόνια αργότερα.

Ο Δημάρατος κυβέρνησε από το 510 έως το 491 π.Χ., σε μια εποχή

που η Σπάρτη προσπαθούσε να επεκτείνει την επιρροή της, αλλά και να ισορροπήσει τις σχέσεις της με τις άλλες ελληνικές πόλεις. Ήταν εκείνος που μαζί με τον Κλεομένη Α’ έδιωξε τον τύραννο Ιππία από την Αθήνα, κι όμως οι σχέσεις του με τον συμβασιλέα του δεν άργησαν να διαρραγούν.

Ο Κλεομένης ήταν φιλόδοξος, απρόβλεπτος και ενίοτε βάναυσος. Όταν προσπάθησε να εισβάλει στην Αθήνα και να επιβάλει ως ηγεμόνα τον Ισαγόρα, ο Δημάρατος ήταν από εκείνους που τον σταμάτησαν — και μάλιστα στα μισά της πορείας, μπροστά στους συμμάχους από την Πελοπόννησο. Είπε ανοιχτά πως δεν γνώριζε τον πραγματικό σκοπό της εκστρατείας, και αρνήθηκε να προχωρήσει.

Ακόμη χειρότερα, όταν η Σπάρτη έπρεπε να συνετίσει την Αίγινα για την υποταγή της στους Πέρσες, ο Δημάρατος παρενέβη για να ακυρώσει την επιχείρηση του Κλεομένη, στέλνοντας επιστολή στους Αιγινήτες να επικαλεστούν ότι δεν παρίσταται και ο δεύτερος βασιλιάς. Ήταν μια έμμεση μαχαιριά. Από εκεί και πέρα, ο Κλεομένης δεν τον ήθελε πια ούτε για συμβασιλέα, ούτε για συμπολεμιστή.

Σε συμμαχία με τον Λεωτυχίδα, έναν συγγενή του Δημάρατου που είχε προσωπική βεντέτα μαζί του, ο Κλεομένης έκανε το αδιανόητο: αμφισβήτησε την ίδια του την πατρότητα. Επανέφερε την παλιά κουβέντα του Αρίστωνα, πως το παιδί γεννήθηκε “πολύ νωρίς” για να είναι δικό του. Το ζήτημα οδηγήθηκε στο Μαντείο των Δελφών, και εκεί οι έφοροι πήραν χρησμό που ακύρωνε τη βασιλεία του. Λέγεται πως το μαντείο είχε δωροδοκηθεί από τον Κλεομένη.

Ο Δημάρατος υποβιβάστηκε. Του έδωσαν μικρό αξίωμα στα γυμναστήρια και του φέρθηκαν με περιφρόνηση. Όταν ένας ακόλουθος του Λεωτυχίδα τον ειρωνεύτηκε δημόσια, ο Δημάρατος έφυγε. Σκεπασμένος, αμίλητος, ντροπιασμένος, με το πρόσωπο καλυμμένο από τον χιτώνα. Στην αρχαία Σπάρτη, δεν υπήρχε πιο βαθιά προσβολή για έναν άντρα.

Πριν φύγει, ζήτησε από τη μητέρα του την αλήθεια. Εκείνη ορκίστηκε ότι το παιδί ήταν του Αρίστωνα, ή ίσως και του μυθικού ήρωα Αστάβακου, που την είχε επισκεφθεί εν ονείρω. Του ευχήθηκε να αποκτήσουν μουλαρόπαιδα όσοι τον κατηγορούσαν. Ο Δημάρατος αναγνώρισε ότι, όπως και να ‘χε, ήταν γεννημένος για κάτι μεγάλο.

Διέφυγε μέσω Ζακύνθου στην Περσία, στην αυλή του Δαρείου Α’. Εκεί του δόθηκαν πόλεις, αξιώματα και πλούτη. Ο Δημάρατος έγινε σύμβουλος του ίδιου του Ξέρξη Α’, και λέγεται ότι τον βοήθησε να επικρατήσει στον θρόνο έναντι των άλλων διαδόχων.

Όμως, όταν ήρθε η ώρα της περσικής εκστρατείας κατά της Ελλάδας, ο Δημάρατος έκανε κάτι αδιανόητο: έστειλε μήνυμα στους Σπαρτιάτες, γραμμένο κάτω από το κερί ενός διπλού ξύλινου πίνακα, αποκαλύπτοντας τις προθέσεις του Ξέρξη. Η πράξη αυτή σώθηκε στην ιστορία ως πράξη πατριωτικής προδοσίας — φαινομενικά με τους Πέρσες, αλλά η καρδιά του δεν είχε φύγει ποτέ από τη Λακεδαίμονα.

Και όταν ο Ξέρξης, πριν τη μάχη των Θερμοπυλών, είδε τους Σπαρτιάτες να χτενίζονται ήρεμα αντί να ετοιμάζονται για μάχη, ρώτησε τον Δημάρατο. Η απάντηση πέρασε στην αιωνιότητα:

«Είναι ελεύθεροι αλλά υπακούν στον Νόμο. Και ο Νόμος τους προστάζει να μείνουν. Να νικήσουν ή να πεθάνουν. Τίποτε ενδιάμεσο.»

Ο Δημάρατος δεν πήρε ποτέ πίσω τον θρόνο του. Αλλά έγινε ένας σύμβουλος-φάντασμα. Ένας Λακεδαιμόνιος που ήξερε όλα τα μυστικά του εχθρού. Και στο βάθος, παρέμεινε Σπαρτιάτης. Οι απόγονοί του κυβέρνησαν μικρές πόλεις της Μικράς Ασίας, αλλά το όνομά του παρέμεινε: ο βασιλιάς που γεννήθηκε επταμηνίτικος και τους εκδικήθηκε με αξιοπρέπεια.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.