Ο Έλληνας που ανακάλυψε την κυκλοφορία του αίματος στους πνεύμονες, τον είπαν μάγο και τον πέταξαν στη φυλακή με τη μητέρα του και τη γυναίκα του

23:37 5/6/2025 - Πηγή: Sportime

Ήταν μόλις 23 ετών όταν παρουσίασε μια ανακάλυψη που θα άλλαζε τα δεδομένα της ιατρικής επιστήμης. Είχε πειραματιστεί με ζώα, είχε γράψει στα λατινικά και είχε αποδείξει ότι το αίμα κυκλοφορεί μέσα από τους πνεύμονες. Όχι μονάχα από την καρδιά. Τον λέγανε Αλέξανδρο Νικολάου Μαυροκορδάτο. Και σύντομα, αντί για τιμές, βρέθηκε να απολογείται. Τον είπαν μάγο. Και τον φυλάκισαν. Μαζί με τη μητέρα του και τη γυναίκα του.

Γεννημένος στο Φανάρι της Κωνσταντινούπολης το 1641, έμεινε ορφανός από πατέρα και μορφώθηκε πρώτα από τη μητέρα του. Σπούδασε στην Πάδοβα και στη Ρώμη και πήρε διδακτορικό

στην Ιατρική. Όταν το 1664 δημοσίευσε τη διατριβή του με τίτλο Instrumentum Pneumaticum Circulandi Sanguinis, πολλοί στην Ευρώπη εντυπωσιάστηκαν. Στην Οθωμανική Αυτοκρατορία όμως τον κοίταζαν με καχυποψία. Δεν καταλάβαιναν τη λέξη «πείραμα». Κάποιοι έλεγαν ότι καλεί δαίμονες, άλλοι ότι παίζει με τη ζωή.

Εκτός από επιστήμονας ήταν και ένας από τους πιο γλωσσομαθείς ανθρώπους της εποχής του. Μιλούσε τουρκικά, περσικά, αραβικά, γαλλικά, λατινικά, ελληνικά και εβραϊκά. Έγινε δάσκαλος, μετά σχολάρχης και τελικά πολιτικός. Διορίστηκε Μέγας Δραγουμάνος της Υψηλής Πύλης, ένας Έλληνας σε μία θέση-κλειδί στο διπλωματικό σώμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Όμως όταν οι Οθωμανοί απέτυχαν στην πολιορκία της Βιέννης το 1683, βρήκαν αποδιοπομπαίο τράγο. Ο Μαυροκορδάτος φυλακίστηκε χωρίς δίκη. Μαζί του, φυλακισμένες και οι δύο γυναίκες της ζωής του: η μητέρα του και η σύζυγός του. Του κατάσχεσαν την περιουσία και τον πέταξαν στο περιθώριο. Για έναν χρόνο δεν υπήρχε για την αυτοκρατορία. Μετά, χωρίς εξήγηση, ήρθε αποκατάσταση.

Το 1685 επέστρεψε στην Πύλη και λίγα χρόνια αργότερα, το 1699, ορίστηκε επίσημος πληρεξούσιος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας για την υπογραφή της Συνθήκης του Κάρλοβιτς. Ήταν αυτός που χειρίστηκε τις διαπραγματεύσεις με τη μοναρχία των Αψβούργων. Ο αυτοκράτορας Λεοπόλδος εντυπωσιάστηκε τόσο, που τον ανακήρυξε πρίγκιπα και του χάρισε 50.000 φιορίνια – εν αγνοία των Τούρκων.

Έγραψε και άλλα. Λόγους, φιλοσοφικά έργα, ιστορικά, φιλολογικά, ακόμα και εγχειρίδια γραμματικής. Έμεινε στην ιστορία ως «ο εξ απορρήτων», ένας τίτλος που σηματοδοτούσε πόσο κοντά βρισκόταν στην καρδιά της εξουσίας, πόσο μέσα στα μυστικά. Ίσως και πόσο επικίνδυνος μπορούσε να φανεί σε αυτούς που δεν άντεχαν την αλήθεια, την επιστήμη ή τη γνώση.

Πέθανε το 1709. Τον έθαψαν στην Αγία Παρασκευή της Κωνσταντινούπολης. Σχεδόν κανείς δεν θυμάται πως ο πρώτος που αμφισβήτησε τη θεωρία του William Harvey για την καρδιά δεν ήταν Άγγλος, αλλά Έλληνας από το Φανάρι. Ένας άνθρωπος που έγραψε ιστορία στα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια και κλείστηκε σε τουρκικές φυλακές επειδή τόλμησε να εξηγήσει το αίμα.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.

Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο >>

Keywords