Η φρικαλέα πράξη του αιμοσταγούς και εκδικητικού Φύσκωνα με το γιο του

Μέσα στο κλίμα παρακμής και αστάθειας που χαρακτήριζε τα τελευταία χρόνια της Πτολεμαϊκής δυναστείας, μια μορφή αναδύθηκε από το σκοτάδι της ιστορίας με φήμη που ξεπερνούσε κάθε προηγούμενο σε σκληρότητα, μίσος και εκδικητικότητα. Ήταν ο Πτολεμαίος Η΄, ο επονομαζόμενος Φύσκων, βασιλιάς της Αιγύπτου, με το παρατσούκλι που σημαίνει «ο παχύς» ή «ο φουσκωμένος». Ονομασία που αρχικά μπορεί να φαινόταν αστεία ή ειρωνική, αλλά σύντομα θα συμβόλιζε

Η δυναστεία των Πτολεμαίων, ελληνικής καταγωγής και απόγονοι του στρατηγού του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ήταν διαβόητη για τους αιμομιξιακούς γάμους και τους φονικούς ανταγωνισμούς μεταξύ συγγενών. Όμως, ακόμη και μέσα σε αυτήν τη γεμάτη ίντριγκα και προδοσία δυναστεία, ο Φύσκων κατέχει μια ξεχωριστή θέση τρόμου. Ανέβηκε στον θρόνο με τη βοήθεια των Ρωμαίων, εκμεταλλευόμενος τις συγκρούσεις μεταξύ της αδελφής του Κλεοπάτρας Β΄ και του αδερφού του Πτολεμαίου ΣΤ΄, και παντρεύτηκε πρώτα την Κλεοπάτρα και κατόπιν… την κόρη της.

Ο γάμος με την ίδια του την ανιψιά, που ήταν και θετή του κόρη, δεν ήταν το πιο εξωφρενικό γεγονός στη ζωή του. Σε μια από τις πιο σκοτεινές στιγμές της βασιλείας του, κατά τη διάρκεια εμφυλιακής διαμάχης με την Κλεοπάτρα Β΄, φέρεται να διέταξε τη δολοφονία του γιου που είχε αποκτήσει μαζί της. Όμως η πράξη δεν σταμάτησε εκεί. Για να σιγουρευτεί ότι η μητέρα του παιδιού θα βασανιζόταν ψυχικά, ο Φύσκων έδωσε εντολή να τεμαχίσουν το σώμα του γιου του και να στείλουν τα κομμάτια τυλιγμένα ως δώρο γενεθλίων στην ίδια του τη μητέρα και σύζυγο. Οι ιστορικοί περιγράφουν τη στιγμή αυτή ως μία από τις πιο αποκρουστικές ενέργειες βασιλικής εκδίκησης που έχουν καταγραφεί στην αρχαιότητα.

Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης και άλλοι μεταγενέστεροι συγγραφείς έγραψαν για τη φήμη του Φύσκωνα με αποστροφή. Οι περιγραφές του κάνουν λόγο για έναν άντρα παραμορφωμένο από την εξουσία, που επιδόθηκε σε μαζικές σφαγές διαφωνούντων, εξορίες, βασανισμούς, ακόμα και εκτελέσεις μελών της αυλής του με κάθε αφορμή. Η παρουσία του στη δημόσια ζωή ήταν τρομακτική, με έναν φουσκωμένο όγκο, γεμάτο πολυτέλεια, ασέβεια και αλαζονεία. Ακόμη και η φυσιογνωμία του έγινε σημείο κοροϊδίας, αλλά η γελοιότητα κάλυπτε ένα εσωτερικό τέρας που κανείς δεν τολμούσε να αντιμετωπίσει.

Ο λαός της Αιγύπτου δεν άργησε να επαναστατήσει εναντίον του, οδηγώντας τον σε εξορία. Αλλά ακόμη κι εκεί, συνέχισε να κινεί νήματα, επιστρέφοντας αργότερα στην εξουσία. Η διακυβέρνησή του συνοδεύτηκε από συνεχείς ταραχές, ανατροπές και προσωπικές βεντέτες, καθιστώντας την Πτολεμαϊκή Αίγυπτο πεδίο μιας οικογενειακής τραγωδίας με πρωταγωνιστή έναν βασιλιά που είχε πάψει από καιρό να βλέπει τον θρόνο ως ευθύνη και τον έβλεπε πια μόνο σαν εργαλείο βασανισμού.

Οι αρχαίοι ιστορικοί μπορεί να υπερβάλλουν ή να χρωματίζουν τα γεγονότα, όμως η γενική εικόνα του Φύσκωνα επιβεβαιώνεται από πολλές πηγές. Το φρικιαστικό περιστατικό με το ίδιο του το παιδί, ακόμη κι αν αμφισβητούν κάποιοι τις λεπτομέρειες, ήταν για την εποχή του ένα σύμβολο της απόλυτης παρακμής: όταν το αίμα δεν σημαίνει τίποτα, όταν η εξουσία είναι σημαντικότερη από την ανθρώπινη ζωή, και όταν ο βασιλιάς γίνεται δήμιος του ίδιου του του σπλάχνου.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.