Γιατί τσουγκρίζουμε τα ποτήρια όταν κάνουμε πρόποση, έχει σχέση με το δηλητήριο;

09:45 28/3/2025 - Πηγή: Sportime

Σε κάθε γιορτή, είτε πρόκειται για γάμο, γενέθλια, συμφωνία ή επανασύνδεση φίλων, υπάρχει μια στιγμή που όλοι σηκώνουν τα ποτήρια, κοιτάζονται στα μάτια και τα τσουγκρίζουν με έναν ήχο χαρακτηριστικό, σχεδόν τελετουργικό. Ο ήχος αυτός δεν είναι απλώς ο αντίλαλος του γυαλιού. Είναι κάτι πιο αρχαίο, πιο συμβολικό. Γιατί άραγε οι άνθρωποι σε κάθε γωνιά του κόσμου επιμένουν να χτυπούν τα ποτήρια τους μεταξύ τους πριν πιουν; Η πράξη αυτή, τόσο οικεία και καθημερινή, κουβαλά μια προέλευση γεμάτη μαγεία, φόβο, πίστη και κοινωνικό συμβόλαιο.

Μία από τις πιο διαδεδομένες θεωρίες αναζητά τις ρίζες

του εθίμου στον Μεσαίωνα, όταν η δηλητηρίαση ήταν μια συνηθισμένη μέθοδος δολοφονίας. Το τσούγκρισμα των ποτηριών λέγεται ότι είχε σκοπό να κάνει το κρασί να πεταχτεί από το ένα ποτήρι στο άλλο, διασφαλίζοντας ότι κανείς δεν είχε ρίξει κάτι επικίνδυνο στο δικό του. Αν έπινες, έπινες από το ίδιο κρασί. Αν ήσουν ειλικρινής, δεν φοβόσουν να τσουγκρίσεις δυνατά. Το τσούγκρισμα, λοιπόν, λειτουργούσε ως τελετουργία εμπιστοσύνης, ένα άτυπο τεστ αθωότητας και φιλίας.

Πριν ακόμα από την εποχή των ιπποτών και των ύπουλων ποτηριών, οι αρχαίοι Έλληνες και Ρωμαίοι συνήθιζαν να πίνουν με συνοδεία ευχών και προσφορών στους θεούς. Η πράξη της πρόποσης, η οποία ετυμολογικά προέρχεται από το «προ» και «πόσις», δηλαδή «πίνω για χάρη κάποιου πριν από αυτόν», ήταν μια προσφορά σε ανώτερες δυνάμεις ή αγαπημένα πρόσωπα που είχαν φύγει από τη ζωή. Το ποτήρι υψωνόταν προς τον ουρανό ή χυνόταν λίγες σταγόνες στο έδαφος, σε μια επίκληση που συνδύαζε τη γεύση με την ιερότητα. Το τσούγκρισμα προστέθηκε αργότερα, για να συμπεριλάβει και την ακοή στο σύνολο των αισθήσεων.

Η αίσθηση ότι η γιορτή πρέπει να περιλαμβάνει όλες τις αισθήσεις είναι θεμελιώδης στην ανθρώπινη ιστορία. Βλέπεις το χρώμα του κρασιού, μυρίζεις το άρωμά του, το γεύεσαι, το αγγίζεις με τα χείλη. Τι απομένει; Ο ήχος. Το τσούγκρισμα ολοκληρώνει την εμπειρία, την κάνει ολική. Είναι σαν ένα μουσικό καμπανάκι που σηματοδοτεί το «τώρα ξεκινά η στιγμή της σύνδεσης». Ακόμη και σε πολιτισμούς που δεν έχουν την έννοια της πρόποσης, η πράξη του αγγίγματος των ποτηριών παραμένει, σαν ένα ενστικτώδες σήμα ότι μοιραζόμαστε κάτι κοινό, ότι δεν είμαστε μόνοι στο γλέντι.

Η πράξη του να κοιτάς τον άλλο στα μάτια καθώς τσουγκρίζεις δεν είναι απλώς ευγένεια. Σε πολλές παραδόσεις θεωρείται υποχρεωτικό, γιατί διαφορετικά η πρόποση “δεν πιάνει”. Στη Γερμανία λένε ότι αν δεν κοιτάξεις τον άλλον στα μάτια όταν τσουγκρίζεις, σε περιμένουν επτά χρόνια κακής τύχης. Σε άλλες χώρες, αυτό ερμηνεύεται ως ένδειξη ότι έχεις κάτι να κρύψεις. Το βλέμμα και ο ήχος γίνονται έτσι σύμμαχοι. Είναι η στιγμή που όλοι γίνονται συνεννοημένοι συμμέτοχοι σε μια άτυπη, συλλογική τελετή αφοσίωσης – έστω και για ένα ποτήρι.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.

Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο >>

Keywords