Γιατί η Λαμπρινή στα Πατήσια λέγεται Λαμπρινή;

Η Λαμπρινή δεν είναι απλώς μια ακόμα συνοικία στην Αθήνα. Είναι μια μικρή αστική νησίδα που κουβαλά πάνω της έναν απόηχο ρομαντισμού, βιομηχανικής μνήμης και νεοελληνικής ιστορίας. Το όνομά της δεν βγήκε ούτε από παλιές τοπογραφικές ονομασίες, ούτε από κάποια αρχαία λέξη. Ήρθε από μια γυναίκα. Από μια υπηρέτρια, με το ταπεινό όνομα Λαμπρινή. Και από έναν έρωτα που έγινε σημείο αναφοράς σε ολόκληρη τη γειτονιά.

Στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα, η περιοχή όπου σήμερα απλώνεται

η Λαμπρινή ήταν ένα μωσαϊκό από αγρούς, μικρές ιδιοκτησίες και ημι-αγροτικές εγκαταστάσεις. Οι μεγάλες εκτάσεις ανήκαν στην οικογένεια Βεΐκου, απόγονους του Λάμπρου Βεΐκου, του Σουλιώτη οπλαρχηγού που είχε πολεμήσει με αυταπάρνηση κατά την Επανάσταση και σκοτώθηκε το 1827 στη μάχη του Ανάλατου. Ορισμένοι από τους κληρονόμους του, ακολουθώντας τις αστικές εξελίξεις της εποχής, αποφάσισαν να αξιοποιήσουν τη γη τους, αλλάζοντας σταδιακά τη φυσιογνωμία της περιοχής.

Η θρυλική εκδοχή που συνοδεύει την ονομασία της Λαμπρινής θέλει έναν από τους απογόνους της οικογένειας να έχει συνάψει δεσμό με μια υπηρέτρια που δούλευε στο αρχοντικό του. Η Λαμπρινή, νέα, φτωχή, άσημη, κατάφερε να κλέψει την καρδιά του αφέντη, σε μια εποχή που τέτοιες σχέσεις ήταν απαγορευμένες από κάθε άποψη – ταξική, κοινωνική και οικογενειακή. Εκείνος, αγνοώντας τα σχόλια και τους περιορισμούς της εποχής, της χάρισε ένα μέρος της περιουσίας του. Και όταν η ζωή τον πήρε, της άφησε ολόκληρη την ανάμνηση του έρωτά τους. Της αφιέρωσε μια ολόκληρη περιοχή, και οι ντόπιοι από τότε άρχισαν να λένε: «Εδώ είναι τα κτήματα της Λαμπρινής». Σιγά σιγά, ολόκληρη η συνοικία πήρε το όνομά της.

Αν όμως δούμε την ιστορία και με πιο ψύχραιμο μάτι, θα διαπιστώσουμε ότι πίσω από τον ρομαντισμό κρύβεται και μια ισχυρή πολιτική και κοινωνική ταυτότητα. Η Λαμπρινή, ήδη από τη δεκαετία του 1930, εξελίχθηκε σε έναν από τους πρώτους χώρους εγκατάστασης εργατικών οικογενειών που έβρισκαν δουλειά στις βιομηχανίες των Πατησίων και του Γαλατσίου. Ο πληθυσμός της αυξήθηκε ραγδαία μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, κυρίως με εσωτερικούς μετανάστες από τις Κυκλάδες και τη Νάξο. Έτσι, η Λαμπρινή έγινε ένα ζωντανό παράδειγμα της μεταπολεμικής αστικοποίησης της Αθήνας.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η βιομηχανική πλευρά της περιοχής. Το 1931 ιδρύεται εκεί η γνωστή εταιρεία ΘΕΡΜΙΣ ΑΒΕ – γνωστή σε πολλούς με το όνομα «Θερμίδα». Η επιχείρηση αυτή παρήγαγε καλοριφέρ, σιδηροσωλήνες και συστήματα θέρμανσης, και αποτέλεσε για δεκαετίες βασικό εργοδότη της περιοχής. Μέλη της οικογένειας Μητσοτάκη, από την οποία προήλθαν δύο πρωθυπουργοί, συγκαταλέγονταν στους μετόχους της επιχείρησης. Η Λαμπρινή, λοιπόν, συνδέθηκε όχι μόνο με τον έρωτα και τον ρομαντισμό, αλλά και με την εκβιομηχάνιση της Αθήνας και την αλλαγή της φυσιογνωμίας της πόλης.

Το εργοστάσιο της ΘΕΡΜΙΣ, όπως και άλλα της εποχής, κάποια στιγμή έκλεισε. Η αποβιομηχάνιση άφησε πίσω της σκελετούς από άλλοτε ζωντανές παραγωγικές μονάδες. Οι κάτοικοι της περιοχής, όμως, δεν έμειναν αμέτοχοι. Με συνεχείς αγώνες διεκδίκησαν την απόδοση του χώρου στο κοινό, προτείνοντας τη μετατροπή του εργοστασίου σε πολιτιστικό κέντρο και χώρο πρασίνου. Η ιστορία της Λαμπρινής δείχνει μια κοινότητα με σφυγμό, με κοινωνική συμμετοχή και συλλογική μνήμη.

Η γεωγραφική της θέση, ανάμεσα στα Άνω Πατήσια και το Γαλάτσι, την καθιστά μεταβατική ζώνη ανάμεσα σε δύο κόσμους: τον αμιγώς αστικό και τον πιο χαμηλής δόμησης, με γειτονιές που κρατούν ακόμα στοιχεία της παλιάς Αθήνας. Οι δρόμοι της φέρουν ονόματα από περιοχές της Ελλάδας, ενώ οι πλατείες της – μικρές αλλά ζωντανές – διατηρούν την αίσθηση γειτονιάς. Αν και η περιοχή δεν φημίζεται για τους μεγάλους χώρους πρασίνου, μικρά πάρκα, παιδικές χαρές και pocket parks έχουν ενισχύσει την ποιότητά της.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.