Δραπετομανία, Η ψεύτικη αρρώστια που εφηύραν για να μαστιγώνουν τους σκλάβους χωρίς τύψεις

12:50 7/5/2025 - Πηγή: Sportime

Δεν τους έφτανε που τους κρατούσαν δεμένους με αλυσίδες. Ήθελαν να τους δένουν και με “διαγνώσεις”. Στα μέσα του 19ου αιώνα, ένας γιατρός στον αμερικανικό Νότο, ο Σάμιουελ Κάρτράιτ, ανακοίνωσε με επιστημονικό ύφος πως ανακάλυψε μια νέα ψυχική ασθένεια: τη “δραπετομανία”. Σύμφωνα με αυτόν, οι μαύροι σκλάβοι που ήθελαν να δραπετεύσουν δεν ήταν καταπιεσμένοι – ήταν άρρωστοι.

Η “δραπετομανία” ονομάστηκε έτσι από τις ελληνικές λέξεις “δραπέτης” και “μανία”. Ο Κάρτράιτ πίστευε ότι οι σκλάβοι που ήθελαν την ελευθερία τους υπέφεραν

από παραλογισμό. Αντί να αμφισβητηθεί το σύστημα της δουλείας, προτιμήθηκε να στιγματιστεί ο πόθος για αξιοπρέπεια ως παθολογία. Όπως κάθε “νόσος”, είχε και “θεραπεία”. Και αυτή ήταν το ξύλο. Το μαστίγιο. Η τρομοκρατία.

Δεν ήταν η μόνη “ασθένεια” που τους απέδιδαν. Υπήρχε και η “ράθυμης φύσεως νέγρος”, που εξηγούσε γιατί κάποιοι σκλάβοι δεν δούλευαν με “κέφι”. Και για αυτό υπήρχε γιατρικό: περισσότερη βία. Η επιστήμη έγινε όπλο της φρίκης. Οι γιατροί που σήμερα θα αποκαλούσαμε εγκληματίες, τότε έγραφαν σε ιατρικά περιοδικά και τους έπαιρναν στα σοβαρά.

Ο στόχος ήταν να δημιουργηθεί μια “ηθική ασπίδα” για την κοινωνία του Νότου. Δεν βασάνιζαν ανθρώπους, έλεγαν. Τους “θεράπευαν”. Δεν καταπίεζαν, “διόρθωναν”. Δεν σκότωναν την ψυχή τους, τη “συντηρούσαν”. Έτσι μπορούσαν να συνεχίζουν, μέρα με τη μέρα, χωρίς τύψεις, χωρίς κρίση, χωρίς ενοχές.

Η δραπετομανία εξαφανίστηκε μετά την κατάργηση της δουλείας. Όχι γιατί νικήθηκε με επιχειρήματα, αλλά γιατί ολόκληρο το σύστημα που τη χρειαζόταν για να επιβιώσει, κατέρρευσε. Όμως το γεγονός ότι κάποτε θεωρήθηκε έγκυρη ιατρική διάγνωση υπενθυμίζει πόσο εύκολα μπορεί η επιστήμη να γίνει υπηρέτης της εξουσίας, όταν η κοινωνία το απαιτεί.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.

Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο >>

Keywords