Αν βρεις έναν παλιό σελιδοδείκτη μέσα σε βιβλίο, μπορεί να αξίζει πιο πολύ απο το βιβλίο

01:06 4/7/2025 - Πηγή: Sportime

Σε μοναστήρι κάτω από τα ερείπια της Σακκάρα στην Αίγυπτο, μέσα σ’ έναν κοπτικό κώδικα του 6ου αιώνα, οι αρχαιολόγοι βρήκαν κάτι που δεν περίμεναν. Ήταν ένα κομμάτι δέρμα, στολισμένο, με επένδυση από περγαμηνή και μια λεπτή λωρίδα που το συνέδεε με το εξώφυλλο. Ήταν ένας από τους πρώτους σελιδοδείκτες της Ιστορίας. Κι όμως, το πιο απλό αντικείμενο, που αγγίζει μια σελίδα χωρίς να αφήνει σημάδι, άντεξε περισσότερο κι από το ίδιο το βιβλίο.

Οι πρώτοι σελιδοδείκτες εμφανίστηκαν ήδη από τον 1ο αιώνα μ.Χ., όταν τα

παπύρινα ρολά άρχισαν να αντικαθίστανται από τους κώδικες. Τότε που οι άνθρωποι έπρεπε κάπως να θυμούνται πού σταμάτησαν. Απλές κορδέλες, χορδές, λωρίδες περγαμηνής, ή λεπτά μεταλλικά τεμάχια μπήκαν ανάμεσα στις σελίδες όχι μόνο για διευκόλυνση, αλλά και σαν μικρές χειρονομίες προσωπικής επαφής με το κείμενο. Κάποιες φορές μάλιστα, οι μοναχοί έγραφαν προσευχές πάνω τους.

Στη μεσαιωνική Ευρώπη, οι σελιδοδείκτες έγιναν κάτι παραπάνω από εργαλείο. Σε πολλές περιπτώσεις αποτελούσαν κομμάτι του ίδιου του χειρογράφου. Δερμάτινες λωρίδες συνδεδεμένες με την ράχη του τόμου, μεταλλικά clips, ή περγαμηνές με σύμβολα για θεολογική χρήση. Οι περισσότεροι από αυτούς δεν διατηρήθηκαν. Όσοι όμως διασώθηκαν, σήμερα είναι σπάνια ευρήματα, συλλεκτικής και μουσειακής αξίας.

Τον 19ο αιώνα, ένας άντρας από το Κόβεντρι της Αγγλίας, ο Τόμας Στίβενς, σκέφτηκε κάτι απλό και πανέξυπνο: να υφάνει σελιδοδείκτες από μετάξι, με ποιήματα, εικόνες και ρητά. Μέσα σε λίγα χρόνια, παρήγαγε περισσότερα από 900 διαφορετικά σχέδια. Τα λεγόμενα Stevengraphs έγιναν δώρο εποχής, σύμβολο φιλίας και συναισθήματος, και συχνά κόστιζαν περισσότερο από ολόκληρο το βιβλίο στο οποίο προορίζονταν να μπουν.

Σήμερα, τα παλιά αυτά κομμάτια —ειδικά τα χειροποίητα ή μεταξωτά του 19ου αιώνα— πωλούνται σε τιμές που σοκάρουν. Ένας σπάνιος Stevengraph με αναφορά στη Βίβλο ή σε βασιλικές περιστάσεις, μπορεί να ξεπεράσει τις 2.000 λίρες σε δημοπρασία. Αντίστοιχα, χειροποίητοι σελιδοδείκτες του 18ου αιώνα με αναμνηστικές εγχαράξεις, ή κομμάτια από μοναστηριακές συλλογές, καταγράφονται πλέον ως ανεξάρτητες αντίκες.

Ακόμα και μέσα σε παλιά ελληνικά βιβλία του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα, μπορεί κανείς να βρει ξεχασμένους σελιδοδείκτες: από εισιτήρια, φύλλα εφημερίδας, χρυσές κορδέλες, έως χειροποίητα κομμάτια με ημερομηνίες, υπογραφές ή ευχές. Κάποιες φορές, η αξία τους —συναισθηματική ή συλλεκτική— ξεπερνά κατά πολύ εκείνη του ίδιου του βιβλίου.

Ο σελιδοδείκτης δεν είναι απλώς κάτι που “κρατά τη θέση”. Είναι απόδειξη ότι κάποιος υπήρξε, διάβασε, ένιωσε. Είναι το μόνο στοιχείο που αφήνει πίσω του ένας αναγνώστης, δίχως να γράψει ούτε λέξη.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.

Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο >>

Keywords