Η ραψωδία της απλότητας

Κάποτε, πάνε πολλές δεκαετίες, στο θρυλικό για τις μπασκετο-συζητήσεις (και τα μπιφτέκια του) ταβερνείο του ‘’Βαλέσα’’ στη Νέα Σμύρνη ως δημοσιογραφικό μοιράκιο παρακολουθούσα ατέρμονες μεταμεσονύκτιες φιλοσοφικές αναζητήσεις των προπονητών της εποχής. Άλλοι από αυτούς έλεγαν ότι το μπάσκετ είναι σύνθετο και το υποθετικό βιβλίο του που περιέχει όλες τις γνώσεις είναι χιλιάδες σελίδες. Και άλλοι έλεγαν ότι το μπάσκετ είναι όλο γραμμένο σε μια σελίδα. Ομολογώ ότι μέσα στις δεκαετίες που πέρασαν δεν έβγαλα ποτέ άκρη και ας συνέχισα να μιλάω (χωρίς μπυροκατανύξεις και μεταμεσονύκτιες εξόδους) με εκατοντάδες άλλους προπονητές που γνώρισα στη διαδρομή. Πάντοτε, συνέβαινε κάτι ή εμφανιζόταν κάποιος που έγερνε την πλάστιγγα πότε υπέρ της μιας και πότε υπέρ της άλλης άποψης. Ο Ιωαννίδης ανήγαγε σε κανόνα την μέχρις εσχάτων εμμονή στο μαν του μαν, ο Ίβκοβιτς έπαιζε στο μεγαλύτερο μέρος της καριέρας του flex (με εκατοντάδες παραλλαγές που της παρομοίαζε με βαριάντες παρτίδας σκακιού), ο Ομπράντοβιτς και ο Ιτούδης παρέα ή χωριστά μετέτρεψαν σε επιστήμη το spacingσε άμυνα και επίθεση και τις συνεργασίες των pick’n’roll δίνοντας έμφαση και στην παραμικρή ασήμαντη λεπτομέρεια.

Μέχρι που έφτασε στα μέρη μας ένας τύπος βγαλμένος από άλλο εργοστάσιο του μπάσκετ, ένα προϊόν που δεν παράγει η Ευρωπαϊκή βιομηχανία του μπάσκετ. Ο Ρικ Πιτίνο κατόρθωσε μέσα σε ένα βράδυ να μας πείσει ότι ποτέ η λεπτομέρεια δεν έχασε την αξία της αλλά ότι το μπάσκετ τελικά είναι πολύ απλό. Διαβολεμένα απλό. Αρκούσε μια βραδιά που μετέτρεψαν τους παίκτες του Παναθηναϊκού από zeroes σε heroes και μια σειρά από κουβέντες του Αμερικάνου για να μας ανοίξουν τα μάτια. Προφανώς αυτό δεν έχει να κάνει με την μεγαλειώδη εμφάνιση του Παναθηναϊκού αλλά με πολύ περισσότερα πράγματα.

Ο Πιτίνο δεν έγινε, δεν είναι και δεν θα γίνει ο συνδυασμός μάγου και ταχυδακτυλουργού. Ούτε το ραβδί του Χάρι Πότερ κρατάει, ούτε τα μυστικά του διαβόητου για τις αποδράσεις του Χουντίνι κατέχει. Μετά από 40 χρόνια στους πάγκους μπορεί όμως να μάθει αυτό που λέμε στα μέρη μας και να το καυχηθεί χωρίς να θεωρηθεί αλαζόνας: Σαράντα χρόνια φούρναρης!

Δουλεύοντας στο μεγαλύτερο μέρος της καριέρας του με παιδιά από διάφορα κοινωνικά στρώματα της Αμερικάνικης κοινωνίας καταγωγές από μεσοαστικές οικογένειες της λευκής Αμερικής ή έγχρωμους πιτσιρικάδες βγαλμένους από τους άγριους δρόμους των γκέτο ήρθε και προσγειώθηκε την κατάλληλη στιγμή σε μια ομάδα που πονούσε, ήταν άρρωστη αλλά έχει την κατάλληλη σύνθεση για να τον αφομοιώσει: Οι δέκα από τους 12 παίκτες του Παναθηναϊκού έχουν μικρή ή μεγαλύτερη εμπειρία από κολέγια, συνεπώς όσα είπε (και έκανε) έπιασαν τόπο σε οργωμένο χωράφι. Ο Πιτίνο παίζοντας τον ρόλο του προπονητή-δασκάλου για τέσσερις δεκαετίες τα είπε όλα πριν τα κάνει! Στην media day που προηγήθηκε του αγώνα είπε κάτι που ελάχιστοι (για να μην γράψω κανείς) Ευρωπαίοι προπονητές θα τολμούσαν να ομολογήσουν δημόσια. Ας το θυμηθούμε: ‘’Μπαίνοντας στα αποδυτήρια είπα στους παίκτες ότι υπάρχουν δύο τρόποι να πορευτούμε. Η θα συνεχίσει να χάνει η ομάδα και θα φέρουμε άλλους ή θα κερδίζουν και θα συνεχίσουμε παρέα’’. Το επανέλαβε λίγο διαφορετικά στην επική και μπενχουρικής διάρκειας πρώτη του συνέντευξη τύπου μετά τον αγώνα. ‘’Είπα στους παίκτες μου ότι παίζουν με συμβόλαιο ενός αγώνα. Μετά τον αγώνα να κοιταχτούν στον καθρέφτη και να αποφασίσουν αν αξίζει να ανανεωθεί το συμβόλαιο τους’’. Για όποιον δεν κατάλαβε. Ο Πιτίνο μέσα σε 48 ώρες εξήγησε στους παίκτες το….αυτονόητο: Ο προπονητής άλλαξε, αυτός που ήρθε δεν θα φύγει, άρα οι επόμενες αλλαγές θα αφορούν κάποιους από εσάς! Προφανώς, το μήνυμα παρελήφθη και δεν θεωρώ καθόλου τυχαίο ότι δύο από τους καλύτερους παίκτες του αγώνα ήταν αυτοί που άκουγαν πιο έντονα στα αυτιά τους καμπανάκια συναγερμού: Ο Στεφάν Λάσμε και ο Λούκας Λεκάβιτσους.

Ενδεχόμενα, αρκετοί θα θεωρήσουν ως…ανέκδοτο ή επικοινωνιακό τρικ την έμπνευση του Πιτίνο να βαφτίσει τον κοντούλη Λιθουανό Λιουκ Σκαϊγουόκερ από τον ήρωα του Star Wars. Μπορώ να τους δανείσω 2-3 βιβλία που έχει γράψει ο Πιτίνο για τους συνδυασμούς στρατηγικής ηγεσίας και μάρκετινγκ που εξηγούν ότι μόνο πλακίτσα δεν έκανε με τον Λεκαβίτσους. Δεν χρειάζεται ενδεχόμενα να διαβάσουν ούτε μια σελίδα απ΄ αυτά τα βιβλία. ‘Όσοι έχουν περάσει μισή μέρα της ζωής τους στην Αμερική καταλαβαίνουν. Ας πούμε λοιπόν ότι έχεις ένα άθλιο μπεργκεράδικο στη Νέα Υόρκη αλλά θέλεις να πουλήσεις την πραμάτεια σου και να πείσεις τον πελάτη. Αν του μιλήσεις για την ποιότητα των μπιφτεκιών σου θα πάει στον διπλανό. Μπορείς όμως να του πεις ότι πουλάς για παράδειγμα ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΜΠΕΡΓΚΕΡ στη Νέα Υόρκη. Ο Λεκαβίτσους αγόρασε αυτό που του πούλησε ο Πιτίνο: Δεν είσαι ο πιο ψηλός πλέι μέικερ της Ευρωλίγκας, είσαι κοντός, αλλά είσαι γρήγορος. Ο πιο γρήγορος. Και αν δεν τρέξεις θα φέρω ένα ψηλό πλέι μέικερ που θα τρέχει.

ΟΚ, όλα αυτά θα πει κάποιος αφορούν τρικ διαχείρισης προσωπικοτήτων, διαχείρισης μιας παρατεταμένης κρίσης αλλά ζούμε σε ένα τόπο που τα θαύματα με το ζόρι κρατάνε τρεις μέρες. Και μια ομάδα μπάσκετ πρέπει να παίζει και….μπάσκετ. Ας πάμε λοιπόν και στο μπασκετικό κομμάτι. Εδώ ακριβώς μπαίνουμε στα χωράφια όσων έγραφα στον πρόλογο του κειμένου. Ο Πιτίνο έκανε σε όλους μας ένα ταχύρρυθμο σεμινάριο στην τεράστια σημασία των απλών λεπτομερειών. Ναι, μπορεί το βιβλίο με όλη τη γνώση του μπάσκετ να έχει 1000 σελίδες αλλά ενδέχεται όλες να γράφουν το ίδιο ακριβώς πράγμα!

Ο Παναθηναϊκός δεν ήταν μόνο μια ομάδα με ισοπεδωμένη ψυχολογία αλλά και μια ομάδα που οι παίκτες του κουτουλούσαν μέσα στον αγωνιστικό χώρο σε άμυνα και επίθεση. Μπερδεμένοι κυνηγούσαν μια ουτοπική τελειότητα μέσα από σύνθετες καταστάσεις. Στην επίθεση ο Πιτίνο άλλαξε ελάχιστα και το ομολόγησε χωρίς ενδοιασμό. Φυσικά, επειδή δεν είναι κανένας αγαθός παππούλης που ήρθε στην Ελλάδα να φέρει δώρα στα εγγόνια αλλά ένας παμπόνηρος Ιταλό-Αμερικάνος έριξε και μια σπόντα (εκούσια ή ακούσια) για τον…πρώην και όποιος κατάλαβε κατάλαβε: ‘’Ρώτησα τους βοηθούς μου πόσα επιθετικά plays έχει η ομάδα και μου είπαν ότι έχει 75. Κράτησα 15 από αυτά και πρόσθεσα δύο δικά μου plays’’. Παραμένω στο ολιγομελές κλαμπ εκείνων που πιστεύουν ότι ο Πασκουάλ είναι ένας εξαιρετικός προπονητής σε επίπεδο προετοιμασίας, σκάουτινγκ και προσέγγισης του αγώνα αλλά όπως έγραφα και όταν ήρθε στον Παναθηναϊκό είναι μια διάνοια του μπάσκετ με πολλές εμμονές και αδυναμίες στο κοουτσάρισμα. 75 επιθετικά plays δεν έχουν ούτε οι ομάδες του Αμερικάνικου football που θεωρείται το πιο σύνθετο ομαδικό σπορ στον πλανήτη. Δυνητικά, ούτε μπασκετικός κλώνος του Αϊνστάιν δεν μπορεί να θυμηθεί μέσα στην ένταση του αγώνα 75 διαφορετικές παραλλαγές ακόμη και του ίδιου συστήματος και να τις εφαρμόσει σε στιγμές έντασης και την ώρα που η αδρεναλίνη κτυπάει κόκκινο. Ο Πιτίνο το έκανε απλό: Πασάρουμε σωστά και γρήγορα, κινούμαστε συνέχεια και σουτάρει ο ελεύθερος παίκτης. Επιστροφή στα βασικά του μπάσκετ.

Η άμυνα που έπαιξε ο Παναθηναϊκός ήταν σεμιναριακή. Μπορεί να είδαμε μόνο 2-3 φορές παρατάξεις από τα θρυλικά πρες του Πιτίνο σε όλο το γήπεδο αλλά η αμυντική προσαρμογή του Παναθηναϊκού πήρε εξαιρετικό βαθμό. Κατήργησε τις ζημιογόνες αλλαγές σε όλα τα μαρκαρίσματα και έβαλε κανόνες να γίνονται συγκεκριμένες και επιλεκτικές αλλαγές. Έστησε παγίδες στο χαμηλό ποστ, πάλι με διαφορετικούς κανόνες. Η παγίδα πήγαινε στον αντίπαλο πριν αυτός σηκώσει το κεφάλι του και δει αν έχει πάσα στην αδύνατη πλευρά. Η άμυνα έκλεινε όλη μαζί όταν η μπάλα μεταφερόταν μέσα στη ρακέτα και άνοιγε όλη μαζί όταν έβγαινε στην περιφέρεια. Όλα αυτά ήταν αρκετά για να ζαλίσουν μια επίθεση πολλών οκτανίων να τη βγάλουν από τα νερά της και για 25 λεπτά οι παίκτες της ΤΣΣΚΑ να μοιάζουν με πρώτο και….χειρότερο τον Σέρχιο σαν τουρίστες μετά από ολονύχτιο hangover σε κλαμπ της Μυκόνου. Το ίδιο μπερδεμένος έδειχνε σε πολλές στιγμές του αγώνα ο Ιτούδης. Την μπασκετική επάρκεια του Έλληνα κόουτς δεν την αμφισβήτησα και δεν θα την αμφισβητήσω ποτέ, όπως και την σχεδόν εμμονική σε βαθμό τελειομανίας προσήλωση του στην κατασκοπεία του αντιπάλου ώστε η ομάδα του να κτυπάει όλες τις αδυναμίες. Αυτή τη φορά (και ας είπε ότι όλα τα περίμενε στο τέλος του αγώνα) δεν ήξερε τι ακριβώς θα βρει μπροστά του και είναι πολύ φυσιολογικό.

Έχοντας την πολυτέλεια είτε μέσα από το ρεπορτάζ του Τάσου Μπαϊρακτάρη που μετέφερε αυτολεξεί τις οδηγίες του Πιτίνο, είτε από τα μικρόφωνα που υπήρχαν στον πάγκο να ακούω σχεδόν τα πάντα ανακάλυψα τι ακριβώς σημαίνει κολεγιακός προπονητής στην πράξη. Ο Πιτίνο έχει περισσότερο ως….διακοσμητικό το πινακάκι των συστημάτων αντικείμενο φετίχ για τους Ευρωπαίους προπονητές. Σχεδίασε ελάχιστες φορές κάτι στο πινακάκι του. Μια παράταξη για ζον πρες αν θυμάμαι καλά και άλλη μια φορά ένα σχηματισμό επίθεσης. Μιλούσε γενικά, ζητώντας πολύ συγκεκριμένα πράγματα, όλα όμως ήταν μικρές ή μεγάλες λεπτομέρειες απλών βασικών μπασκετικών θεμάτων. Δίδαγμα: Όποιος κατέχει τα βασικά σε άμυνα και επίθεση ή τα κάνει σωστά δεν χάνει.

Προφανώς οι προηγούμενες 1400 λέξεις αφήνουν παγερά αδιάφορο τον μέσο απαίδευτο Έλληνα οπαδό που θέλει να διαβάσει αν ο Πιτίνο θα κερδίζει κάθε βράδυ, αν θα τα αλλάξει όλα και αν ο Παναθηναϊκός θα γίνει….υπερηχητικός στον δεύτερο γύρο της Ευρωλίγκα. Προφανώς και δεν θα συμβούν όλα αυτά γιατί ο Πιτίνο είναι ένας εξαιρετικός προπονητής αλλά δεν είναι ο μάγος-γιατρός της φυλής που γιατρεύει τα πάντα! Ο Παναθηναϊκός θα έχει σκαμπανεβάσματα, θα περάσει δύσκολες βραδιές όπου πάλι πολλά πράγματα δεν θα λειτουργήσουν, ο Πιτίνο στην πρώτη ήττα θα αμφισβητηθεί εντός και εκτός ομάδας. Στο τέλος θα κριθεί από αυτό που κρινόταν σε όλη του την καριέρα και κρίνονται σε όλο τον κόσμο οι προπονητές: Τα αποτελέσματα.

Για όσους βέβαια τα αποτελέσματα δεν είναι αυτοσκοπός και μια διαδικασία ζωής ή θανάτου κάθε ματς που θα τον βλέπουμε να κοουτσάρει και κάθε συνέντευξη τύπου που θα τον ακούμε να μιλάει θα αποτελεί μια ξεχωριστή μοναδική εμπειρία. Η πρώτη του συνέντευξη τύπου προσφερόταν μόνο για μπασκετικούς….μερακλήδες. Κατάφερε να μιλήσει για τους Σέλτικς, το Κεντάκι, τον Μπιλ Ράσελ, τον Μπομπ Κούζι, τον Χάβλιτσεκ, τον Τσαμπερλέιν, τον Αντουάν Γουόκερ, τον Κένι Άντερσον και δεν θυμάμαι ποιόν άλλο. Μπορώ κύριε διευθυντά να κλείσω ένα στασίδι κάθε βράδυ εκεί που θα μιλάνε ο Πιτίνο και ο Μπλατ και να δίνω και κάτι από το μισθό μου γιατί στο τέλος αυτής της χρονιάς θα έχω γίνει λίγο πιο σοφός; Μια και ανακάτεψα και τον Μπλατ στην κουβέντα και έρχεται το ντέρμπι της 4ης Ιανουαρίου. Το ξέρω ότι με τούτο τον επίλογο θα κατηγορηθώ ως ένας γεροντο-ρομαντικός της δημοσιογραφίας αλλά θα το λέω καθημερινά και σε όλους τους τόνους μέχρι τις 4 Ιανουαρίου. Αν οι δύο αιώνιοι αντίπαλοι θέλουν να προσφέρουν κάτι στην κουλτούρα του μέσου Έλληνα οπαδού ας δώσουν την άδεια τους να μιλήσουν οι δύο Αμερικάνοι προπονητές σε μια κοινή συνέντευξη τύπου παραμονές του αγώνα. Ναι, ξέρω την απάντηση ‘’εδώ εμείς παίζουμε τη ζωή μας και εσύ γράφεις θεωρίες’’. Όχι αγαπητοί μου η ζωή μας ούτε αρχίζει, ούτε τελειώνει με ένα ακόμη ντέρμπι. Αντίθετα, η ζωή όλων μας μπορεί να γίνει λίγο καλύτερη και το μπάσκετ θα γίνει πολύ καλύτερο αν εκμεταλλευτούμε αυτή την απίστευτη συγκυρία. Έχουμε στους πάγκους των δύο καλύτερων ελληνικών ομάδων δύο τύπους που έχουν αναγάγει την επικοινωνία σε επιστήμη και μπορούν να μιλήσουν για μπάσκετ και όχι για πόλεμο με επιπλέον μπόνους τις μπασκετικές γνώσεις και εμπειρίες τους. Προφανώς και όσα γράφω ανήκουν σε ένα ουτοπικό παράλληλο σύμπαν. Στις 5 Ιανουαρίου θα ξυπνήσουμε στη δυστοπία μας. Οι νικητές θα γνωρίζουν την αποθέωση και δεν θα δείξουν έλεος στον ηττημένο. Ένας από τους δύο προπονητές θα είναι….Θεός και ο άλλος….τσαρλατάνος. Στον ηττημένο θα φταίνει οι διαιτητές, οι σπίκερ του αγώνα και ο κακός καιρός. Καλώς ήρθατε στην πιο ωραία χώρα του κόσμου μίστερ Πιτίνο και σενιόρ Μπλατ.