Σπάνιο εύρημα: Πινακίδα με ιερογλυφική – Γραμμική Α γραφή στη Ζώμινθο του Ψηλορείτη

Πινακίδα με ιερογλυφική – Γραμμική Α γραφή ήρθε στο φως κατά την φετινή ανασκαφή στη Ζώμινθο, στο ανακτορικό συγκρότημα της μινωικής Κρήτης, που βρίσκεται στον Ψηλορείτη.

Στην πινακίδα, ένα σπανιότατο εύρημα με γραφή, καθώς προέρχεται από 1800 π.Χ., αναγράφονται 217 τριποδικά αγγεία, με το ιδεόγραμμα δίπλα στα σύμβολα των αριθμών, πρόκειται δηλαδή για την λογιστική καταγραφή των αντικειμένων του ανακτόρου.

Βρέθηκε μάλιστα σε ένα καίριο σημείο του κτιρίου, εκεί όπου έχουν ήδη αποκαλυφθεί κοσμήματα, σφραγίδες και δύο χάλκινα ειδώλια πεσμένα από επάνω όροφο.

Να σημειωθεί  άλλωστε γραφή του ίδιου συστήματος με πολλά σημεία της Γραμμικής Α είναι χαραγμένα και στον λίθινο βωμίσκο, που είχε έρθει στο φως πριν από μερικά χρόνια στη Ζώμινθο αλλά και σε ένα αγγείο, όπου πιθανώς να δηλώνει το περιεχόμενό του.

 «Πρόκειται για στοιχεία, που αποτελούν στο σύνολό τους δείγματα της οργάνωσης του ιερατείου και πιθανών θρησκευτικών επικλήσεων των ιερέων κατά τις τελετουργίες τους», όπως λέει η ανασκαφέας της Ζωμίνθου δρ. Έφη Σαπουνά- Σακελλαράκη. Προσθέτοντας πως «Οι πινακίδες επιβεβαιώνουν και τον οικονομικό χαρακτήρα του κτηρίου εκτός από τον ήδη βεβαιωμένο θρησκευτικό».

Τμήμα ειδωλίου ταύρου

 Εντυπωσιακά όμως είναι και τα ευρήματα που παραπέμπουν σε «ζατρίκιο», όπως αυτό που έχει βρεθεί στην Κνωσό. Και συγκεκριμένα στρογγυλά δισκία, που ήταν διεσπαρμένα σε διάφορους χώρους, ένα οστέινο ένθεμα, καθώς και ένα λίθινο, επίμηκες εγχάρακτο πλακίδιο, καθώς όλα τους παραπέμπουν στο ζατρίκιο της Κνωσού  (1600 – 1500 π.Χ.) που φυλάσσεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.

  Σ΄ ένα οροπέδιο με υψόμετρο 1.200 μέτρα, στα μισά του ιερού δρόμου από την Κνωσό προς το Ιδαίον Άντρον, όπου γεννήθηκε κατά την παράδοση ο Δίας έκτισαν οι Μινωίτες αυτό το τεράστιο συγκρότημα με τους βαρείς τοίχους, που σώζονται σε ύψος, ακόμη και πάνω από δυόμισι μέτρα. Με περισσότερους από 65 ισόγειους χώρους, με εμβαδόν άνω των 2000 τ.μ. διώροφο _ σε κάποια σημεία και με τρεις ορόφους _  το ανάκτορο  είχε κτισθεί με μεγάλους ογκόλιθους, μήκους ενός μέτρου,  ενώ όλοι οι τοίχοι του ήταν επιχρισμένοι.

Στρογγυλό δισκίο που παραπέμπει σε ένθεση ζατρικίου

Όπως δείχνουν μάλιστα τα κονιάματα με τα κίτρινα, πορτοκαλί, μπλε, κόκκινα και μαύρα χρώματά τους,  που είχαν πέσει από τους σεισμούς, που το κατέστρεψαν ήδη από την Προϊστορική εποχή αυτό οι τοίχοι ήταν διακοσμημένοι και με τοιχογραφίες. Αλλεπάλληλες εξάλλου είναι οι οικοδομικές φάσεις, που έχουν αποκαλυφθεί, με την παλαιότερη να φθάνει στην Παλαιονακτορική εποχή της Κρήτης, δηλαδή περί το 1900 π.Χ.

 «Αν και απομακρυσμένο από τα μεγάλα μινωικά κέντρα, χτίστηκε συγχρόνως με τα ανάκτορα της Κνωσού. Αποτελούσε ένα μεγάλο διοικητικό,  οικονομικό και θρησκευτικό κέντρο, αφού όλη η δομή του κτιρίου δείχνει ότι δεν επρόκειτο για μία εποχική εγκατάσταση, αντιθέτως για μία αλλά μία πολυτελή έδρα σημαντικών παραγόντων της μινωικής ζωής», όπως λέει η κυρία Σαπουνά- Σακελλαράκη.  Πρόκειται άλλωστε για την μοναδική ως αυτή τη στιγμή μινωικό ανακτορικό συγκρότημα σε τέτοιο υψόμετρο, καθώς όπως είναι γνωστό οι Μινωίτες έκτιζαν τα ανάκτορά τους στα πεδινά.

Αγγείο που αποκαλύπτεται κατά την ανασκαφή

Και προφανώς υπήρχε λόγος γι΄αυτό: «Η χρήση του ήταν εντελώς ιδιαίτερη», λέει η ανασκαφέας. «Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι το ιερατείο του Ιδαίου Άντρου, που απαρτιζόταν από ισχυρά γένη, δεν θα περιόριζε τη δραστηριότητα του σπηλαίου μόνο για τρεις περίπου μήνες, όσο το επέτρεπαν δηλαδή οι καιρικές συνθήκες. Ένα άλλο Κέντρο, προσιτό στους ιερείς και στους πιστούς, θα έπρεπε να λειτουργεί τους λοιπούς μήνες. Και η Ζώμινθος βρίσκεται σε σημείο που να επιτρέπει τόσο την πρόσβαση από άποψη κλίματος στο κτίριο όσο και τον φυσικό χώρο με τις εναλλαγές (νέφη, ομίχλη, εναλλαγή με ήλιο κτλ.) που θα επέτρεπαν τη σκηνική λειτουργία των δρωμένων από το ιερατείο».

Η ίδια συνεχίζει, για ένατο χρόνο εφέτος, την ανασκαφή, που είχαν αρχίσει μαζί με τον μεγάλο αρχαιολόγο Γιάννη Σακελλαράκη (1936 -2010), ο οποίος είχε ανακαλύψει άλλωστε τη μινωική Ζώμινθο από το 1982.

Πλήθος όμως ήταν και τα άλλα ευρήματα, καθώς και τα στοιχεία που προέκυψαν από την φετινή ανασκαφή.

Λίθινος τελετουργικός βωμίσκος με στοιχεία της Γραμμικής Α

Συγκεκριμένα: Εκατοντάδες αγγεία, μεταξύ των οποίων ρυτά (τελετουργικά αγγεία), τα οποία βρέθηκαν όλα μαζί σε έναν χώρο, ο οποίος αποτελούσε πιθανώς «σκευοφυλάκειο». Πολλά ακόμη αγγεία από διάφορους χώρους του ανακτόρου, το τμήμα ενός ειδωλίου ταύρου και ένα ωραίο κρυστάλλινο περίαπτο.

 Επίσης η επιβεβαίωση ότι κάτω από το κτήριο της Νεοανακτορικής περιόδου υπήρχε παλαιότερο που ιδρύθηκε πάνω σε βράχους και καταλάμβανε μεγαλύτερη έκταση. Οι κτιριακές αλλαγές κτιριακές, που έγιναν στην περίοδο των Νέων ανακτόρων (1700-1600 π.Χ.), μετά από έναν μεγάλο σεισμό, όπως αυτή στη βορειοανατολική είσοδο με τον εξαιρετικά ενδιαφέροντα πρόδομο με τα θρανία που έκλεισε και δημιουργήθηκε μία ράμπα.

Οι μεγάλες βεράντες- αναλήμματα στο Νότιο τμήμα του λόφου, προσκολλημένα στον κεντρικό πυρήνα του κτηρίου, που έγιναν στην ίδια περίοδο επισκευών και παρά την αρχαιοκαπηλική καταστροφή της δεκαετίας του ‘60, διέσωσαν σημαντικά αρχιτεκτονικά λείψανα, αλλά και φορητά, όπως λύχνους, κυλινδρική βάση του τύπου snake tube, χάλκινο αντικείμενο πιθανώς από ειδώλιο ζώου, αφιερωματικό μαχαιρίδιο κλπ.

Το μινωικό ανάκτορο της Ζωμίνθου σε κάτοψη

Η πλήρης αποκάλυψη του χώρου με τον βωμό και τον αποθέτη στην νοτιοανατολική μεγαλοπρεπή είσοδο  του ανακτόρου. Και στην νοτιοδυτική είσοδο προστώο με ημικίονες που οδηγούσε στην τετρακιόνια, πιθανή αίθουσα θρόνου. Διατηρούνται βάσεις του πιθανού καθίσματος. Και εδώ διαπιστώθηκε η χρήση από την παλαιοανακτορική περίοδο (1900 π.Χ.) μέχρι και τη μυκηναϊκή (περί το 1400 πΧ.). Και ακόμη η επιβεβαίωση της λειτουργίας του μεταλλευτικού κλιβάνου, καθώς και του άριστου αποχετευτικού συστήματος που διέθετε το κτήριο, όπως δείχνουν τα λείψανα αγωγών γύρω από αυτό.

Κρυστάλλινο περίαπτο

 «Από τον Όμηρο και κάτω πολλοί αρχαίοι συγγραφείς ξαναγυρίζουν στην παράδοση για το περίφημο, κάθε εννιά χρόνια, ταξίδι από την Κνωσό στο Ιδαίον Άντρον, του γιου του Δία, του Μίνωα, μετέπειτα ακόμη και στον Άδη, δικαιοκρίτη, για να πάρει τους νόμους από τον πατέρα του. Το δικό μου ερώτημα δεν είναι αν η παράδοση είναι αληθινή. Αλλά αν το κτίριο της Ζωμίνθου βρεθεί άδειο ή γεμάτο. Αν δηλαδή ο σεισμός έγινε τον πρώτο χρόνο ή τον όγδοο της προετοιμασίας για αυτό το μεγάλο ταξίδι…».

Αυτά έγραφε στο βιβλίο του «Ανασκάπτοντας το παρελθόν» ο Γιάννης Σακελλαράκης πριν από χρόνια. Τελικά το ανάκτορο ήταν γεμάτο…

The post Σπάνιο εύρημα: Πινακίδα με ιερογλυφική – Γραμμική Α γραφή στη Ζώμινθο του Ψηλορείτη appeared first on mononews.