Η τετραήμερη εργασία μπορεί να σώσει τον πλανήτη

Η συντόμευση της εβδομάδας εργασίας επανεμφανίστηκε ως ένα σημαντικό θέμα πολιτικού και οικονομικού διαλόγου στο Ηνωμένο Βασίλειο τα τελευταία χρόνια, με το TUC, το Κόμμα των Πράσινων και το Εργατικό Κόμμα να λαμβάνουν σοβαρά υπόψη την μείωση του ωραρίου εργασίας ως μία πολιτική που θα μπορούσε να αυξήσει την ευημερία των εργαζομένων, να ενισχύσει την παραγωγικότητα και να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της αυτοματοποίησης.

Στη Γερμανία, το IG Metall, το μεγαλύτερο βιομηχανικό συνδικάτο της Ευρώπης, πραγματοποίησε την περασμένη χρονιά μία απεργία

που κινητοποίησε 1,5 εκατομμύρια εργαζόμενους και εξασφάλισε την επιλογή μεμονωμένης μείωσης του χρόνου εργασίας από 35 ώρες την εβδομάδα σε 28 ώρες την εβδομάδα, εξασφαλίζοντας παράλληλα την επιλογή επιστροφής στην πλήρη απασχόληση μετά.

Αν και μια συντομότερη εβδομάδα εργασίας συχνά παρουσιάζεται ως εργαλείο για τη διόρθωση ενός χαλασμένου οικονομικού μοντέλου που λειτουργεί για τους λίγους και όχι για τους πολλούς, το αυξημένο ενδιαφέρον για τη μείωση του χρόνου εργασίας συμπίπτει με την εμφάνιση ισχυρών παγκόσμιων κινημάτων που υπογραμμίζουν μια άλλη κρίση που αντιμετωπίζει σήμερα η ανθρωπότητα: την εξάντληση των πόρων, την υποβάθμιση του φυσικού μας περιβάλλοντος και κυρίως την ταχεία θέρμανση του πλανήτη μας. Και εδώ εκδηλώνονται πιεστικά ζητήματα δικαιοσύνης εντός και μεταξύ γενεών, με τους ανθρώπους στον παγκόσμιο νότο και τους φτωχούς να είναι πιο πιθανό να υποφέρουν από την εξάντληση ενός οικονομικού συστήματος που ευνοεί σε μεγάλο βαθμό την τάξη που κατέχει τα κεφάλαια στο παγκόσμιο βορρά.

Επί δεκαετίες τώρα, η συζήτηση για τη βιωσιμότητα κυριαρχήθηκε σε μεγάλο βαθμό από εκκλήσεις για ηθική κατανάλωση αντί να αντιμετωπιστεί η συστημική ρίζα του προβλήματος: ένα οικονομικό σύστημα που δίνει προτεραιότητα στη δημιουργία κερδοφορίας έναντι της ευημερίας των εργαζομένων και ακόμα και για τη συντήρηση της ίδιας της φυσικής βάσης της συλλογικής ζωής μας. Για να αναπτύξουμε ένα βιώσιμο οικονομικό μοντέλο, καθίσταται ξεκάθαρο ότι πρέπει να απομακρυνθούμε από τις επιταγές που επιβάλλονται από τις ανάγκες της συσσώρευσης κεφαλαίου (ατελείωτη «ανάπτυξη») και να βρούμε έναν τρόπο να προσφέρουμε ένα αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο, σεβόμενοι τα όρια του πλανήτη. Ταυτόχρονα, τα τρέχοντα μοντέλα του χρόνου εργασίας και του τρόπου ζωής μας είναι βαθιά συνυφασμένα με μια θεμελιωδώς μη βιώσιμη οικονομία, η οποία απαιτεί να υπομείνουμε μεγάλες μετακινήσεις λόγω υπερτιμημένων κατοικιών και να καταναλώνουμε κατεψυγμένα τρόφιμα με ισχυρό αποτύπωμα άνθρακα, αφού δεν έχουμε χρόνο να μαγειρέψουμε οι ίδιοι γεύματα αξιοπρεπούς ποιότητας.

Η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή κατέστησε σαφές ότι ο περιορισμός της υπερθέρμανσης του πλανήτη σε 1,5 βαθμό Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα θα απαιτήσει ταχείες, εκτεταμένες και πρωτοφανείς αλλαγές σε όλες τις πτυχές της κοινωνίας. Ακόμα και μια γρήγορη ματιά στα στατιστικά στοιχεία δείχνει πόσο εκτεταμένες και δραστικές θα πρέπει να είναι αυτές οι αλλαγές.

Σε αυτό το πνεύμα, έχω συντάξει μία νέα μελέτη για το think tank Autonomy που παρέχει ένα σκληρό πείραμα σκέψης που πρέπει όλοι να εξετάσουμε. Δεδομένης της τρέχουσας έντασης του άνθρακα στην οικονομία του Ηνωμένου Βασιλείου και δεδομένης της ποσότητας άνθρακα που εκλύουμε στην ατμόσφαιρα ανά ώρα εργασίας, υπολογίζω ότι η διατήρηση εντός του προϋπολογισμού για βιώσιμη παραγωγή άνθρακα θα απαιτούσε τη μείωση του χρόνου εργασίας κατά σχεδόν 80%, με τη νέα εβδομάδα πλήρους απασχόλησης να διαρκεί μόλις εννέα ώρες.

Το τεράστιο μέγεθος αυτής της μείωσης δείχνει ότι η μετάβαση προς μια πιο βιώσιμη οικονομία πρέπει να πάει πέρα από την απλή μικρή μείωση των βιομηχανιών που βασίζονται στα χειρότερα ορυκτά καύσιμα: αντίθετα, πρέπει να επανεκτιμήσουμε το οικονομικό μας μοντέλο και το καθεστώς εργασίας πιο ουσιαστικά, συνδυάζοντας μια κίνηση προς τη βιώσιμη ενέργεια με έναν μετασχηματισμό των συστημάτων μεταφορών και μία ριζική μείωση των ωρών εργασίας.

Αντί για να συζητάμε για το πώς να μεγιστοποιήσουμε το κέρδος, η κλιματική κρίση μας αναγκάζει να αλλάξουμε τη συζήτηση και να θέσουμε το ερώτημα: με δεδομένα τα σημερινά επίπεδα έντασης άνθρακα των οικονομιών μας και τα τρέχοντα επίπεδα παραγωγικότητας, πόση εργασία μπορούμε πραγματικά να αντέξουμε; Όπως δείχνει το ερευνητικό μου έγγραφο, ακόμη και στις οικονομίες που είναι αποδοτικές ως προς τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, το μέγιστο ωράριο εργασίας ανέρχεται σε περίπου 12 ώρες εβδομαδιαίως (δεδομένου του προϋπολογισμού εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα) – μια τιμή κοντά στη 15ωρη εβδομαδιαία εργάσιμη εβδομάδα του John Maynard Keynes. Αυτό μας υπενθυμίζει ότι μια τεράστια επέκταση του χρόνου μη απασχόλησης πρέπει να θεωρείται λιγότερο πολυτέλεια και περισσότερο υπαρξιακή ανάγκη.

Σε αυτό το πνεύμα, ένα σταθερό και ευρείας κλίμακας βήμα μετά τη διακήρυξη μιας κλιματικής έκτακτης ανάγκης στο Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορούσε να είναι η άμεση εισαγωγή μιας τετραήμερης εβδομάδας ως μεταβατικό βήμα: όχι μόνο να βελτιωθεί η ευημερία και η απασχόληση των εργαζομένων, αλλά και για να περιοριστεί η χρήση των πόρων και οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου για να διασφαλιστεί ένα αξιοπρεπές μέλλον για τις μελλοντικές γενιές.

Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο world economic forum.org και συγγραφέας είναι o Philipp Frey

The post Η τετραήμερη εργασία μπορεί να σώσει τον πλανήτη appeared first on mononews.