Τα εμβόλια που εξάλειψαν τον θάνατo στις μεγαλύτερες επιδημίες της ιστορίας. Ποιοι επιστήμονες νίκησαν την ευλογιά, τη χολέρα, την ιλαρά και την πολιομυελίτιδα

Από την αρχαιότητα μέχρι τη σύγχρονη εποχή η ανθρωπότητα κλήθηκε να αντιμετωπίσει πολλές θανατηφόρες ασθένειες και επιδημίες. Το μοναδικό όπλο στις απειλές αυτές είναι η πρόληψη και οι εμβολιασμοί του πληθυσμού.

Με τη χρήση των εμβολίων εξαφανίστηκαν θανατηφόρες νόσοι, όπως η ευλογιά, η χολέρα και ο κίτρινος πυρετός.

1. Ευλογιά. Το πρώτο εμβόλιο στην ιστορία της Ιατρικής εφευρέθηκε για να εξαλείψει την ευλογιά, η οποία μόνο τον 20ο αιώνα σκότωσε πάνω από 500 εκατομμύρια ανθρώπουςΗ ασθένεια της ευλογιάς σκόρπισε τον θάνατο σε εκατομμύρια ανθρώπους από τα αρχαία χρόνια μέχρι και τον 20ο αιώνα. Στην Ευρώπη του 18ου αιώνα, η ευλογιά σκότωνε περίπου 400.000 ανθρώπους ετησίως, ενώ όσοι δεν πέθαιναν, έμεναν τυφλοί. Τον 20ο αιώνα σημειώθηκε το μεγαλύτερο ποσοστό θνησιμότητας, που υπολογίζεται πως πέθαναν περίπου 500 εκατομμύρια ανθρώποι.Οι προσπάθειες για την αντιμετώπιση της νόσου ξεκίνησαν ήδη από τις αρχές του 1ου αιώνα μ.Χ στην Κίνα, αλλά η επίσημη ανακάλυψη του εμβολίου ήρθε το 1796 από τον Βρετανό παθολόγο Edward Jenner. Ο Jenner εφάρμοσε τη μέθοδο του «δαμαλισμού», με την οποία εμφυτεύονταν στο δέρμα υγιών παιδιών, πύο από φλύκταινες νοσούντων αγελάδων. Η συστηματική χορήγηση του εμβολίου άρχισε στην Αγγλία το 1804, ενώ σε παγκόσμια βάση το 1956. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε την πλήρη εξάλειψη του παγκόσμιου εφιάλτη μόλις στις 8 Μαΐου του 1980.2. Χολέρα. Η πρώτη πανδημία συνέβη το 1817 και η τελευταία επιδημία το 2010. Το εμβόλιο ήταν μια τυχαία ανακάλυψη

Από το 1817 μέχρι έναν αιώνα αργότερα, το 1917, σημειώθηκαν επτά πανδημίες χολέρας. Η πρώτη πανδημία συνέβη στην Ινδία το 1817, και σκότωσε 15 εκατομμύρια ανθρώπους. Η έβδομη και τελευταία συνέβη το 1961, αλλά κρούσματα επιδημίας εντοπίστηκαν και αργότερα. Η τελευταία και πιο πρόσφατη συνέβη στην Αϊτή τον Οκτώβριο του 2010 και μέτρησε πάνω από 5.000 νεκρούς. Συνολικά από την εμφάνισή της, η χολέρα σκότωσε πάνω από 45 εκατομμύρια ανθρώπους.

Ο πρώτος που ανακάλυψε το μικρόβιο της χολέρας (Vibrio cholera) ήταν ο Ιταλός ιατρός Filippo Pacini, το 1854 κατά τη διάρκεια μιας επιδημίας στη Φλωρεντία. Την ίδια χρονιά, ο Βρετανός ιατρός John Snow απέδειξε ότι η χολέρα μεταδιδόταν με μολυσμένο νερό. Χρειάστηκε, όμως, να περάσουν περίπου 30 χρόνια για να αποδεχθεί η επιστημονική κοινότητα πως η ασθένεια της χολέρας προέρχεται από μικρόβιο, όταν ο Γερμανός ιατρός Robert Koch το ανακάλυψε το 1883.

Το εμβόλιο για τη θανατηφόρα νόσο ήταν μια τυχαία ανακάλυψη από τον βοηθό του Γάλλου μικροβιολόγου Louis Pasteur και ιατρό Charles Chamberland, το 1879. Κυκλοφόρησε στην αγορά το 1917. Μέχρι σήμερα παραμένει παγκόσμια απειλή, καθώς σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ειδικών υπάρχουν 1,3 έως 4 εκατομμύρια κρούσματα χολέρας και μέχρι 140.000 θάνατοι παγκοσμίως.

3. Κίτρινος πυρετός. Η νόσος μεταφέρθηκε από την Αφρική στην Αμερική με το εμπόριο σκλάβων

Ο κίτρινος πυρετός είναι ιογενές λοιμώδες νόσημα και μεταδίδεται στον άνθρωπο με το τσίμπημα του κουνουπιού Aedes Αegypti που υπάρχει στην Αφρική. Η ασθένεια προέρχεται από την Αφρική και εξαπλώθηκε στη Νότια Αμερική μέσω του εμπορίου σκλάβων τον 17ο αιώνα. Τους επόμενους δυο αιώνες θεωρήθηκε ως μια από τις πιο επικίνδυνες μολυσματικές νόσους.

Το πρώτο εμβόλιο δημιουργήθηκε το 1937 από τον Max Theiler, ο οποίος είχε καταφέρει την απομόνωση του ιού δέκα χρόνια νωρίτερα. Το εμβόλιο προκαλεί 95% ανοσία και η διάρκειά του ξεπερνά τα 10 χρόνια. Σύμφωνα με πληροφορίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), ο κίτρινος πυρετός προκαλεί 200.000 μολύνσεις και 30.000 θανάτους κάθε χρόνο. Η συντριπτική πλειοψηφία αυτών εντοπίζεται στις χώρες της Αφρικής.

4. Ιλαρά. Μια από τις κύριες αιτίες παιδικής θνησιμότητας

Η ιλαρά είναι μια ακόμη θανατηφόρα ασθένεια, η οποία χρονολογείται από τον 10ο αιώνα μ.Χ, οπού και έγινε η πρώτη επιστημονική αναφορά από τον Πέρση ιατρό και φιλόσοφο Rhazes. Με το πέρασμα των χρόνων η νόσος εξαπλωνόταν ολοένα και περισσότερο και σκότωνε μεγάλα τμήματα πληθυσμού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η εμπειρία της Κούβας το 1529, όπου τα 2/3 του πληθυσμού που είχαν επιβιώσει από την ευλογιά, σκοτώθηκαν από ιλαρά.

Το 1954, ο ιός απομονώθηκε από τους John F. Enders και Thomas C. Peebles, ενώ η ανακάλυψη του εμβολίου πραγματοποιήθηκε το 1963. Πριν την ανακάλυψη του, οι επιδημίες ιλαράς ήταν συχνό φαινόμενο και το 90% των κρουσμάτων ήταν παιδιά μέχρι 15 ετών. Στις ΗΠΑ, η νόσος προκαλούσε γενετικά προβλήματα σε 20.000 νεογνά ετησίως, ενώ πάνω από 500.000 παιδιά πέθαιναν. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η ιλαρά είναι από τις κύριες αιτίες της παιδικής θνησιμότητας, αλλά χάριν στο εμβόλιο τα ποσοστά της έχουν μειωθεί σημαντικά.

Περιστατικά που παρατηρήθηκαν στις ΗΠΑ πριν και μετά την καθιέρωση του εμβολιασμού. Στις ΗΠΑ το 1964 νόσησαν 458.083 παιδιά ενώ το 1990 νόσησαν λιγότερα από 100 (Πηγή φωτογραφίας: Wikipedia)5. Πολιομυελίτιδα

Ζωγραφιές και ανάγλυφα της Αρχαίας Αιγύπτου, στα οποία παρουσιάζονται άτομα με παράλυση, μαρτυρούν την μακρόχρονη πορεία της νόσου. Η πολιομυελίτιδα ήταν μια από τις επίφοβες παιδικές ασθένειες του 20ου αιώνα. Οι επιδημίες της ασθένειας έχουν αφήσει ανάπηρους χιλιάδες ανθρώπους, κατά βάση μικρά παιδιά, ενώ μεγάλο μέρος των ασθενών πέθανε. Το 1894 συνέβη η πρώτη μεγάλη επιδημία στις ΗΠΑ. Λίγα χρόνια μετά, το 1916 κατεγράφησαν στη Νέα Υόρκη πάνω από 9.000 κρούσματα. Οι ΗΠΑ είχαν βρεθεί στο στόχαστρο της νόσου και για αρκετά χρόνια ήταν η καθημερινός φόβος των γονέων. Το 1952-53 νέα επιδημία «χτύπησε» και στις 48 πολιτείες με 93.000 κρούσματα, 5.000 θανάτους και πάνω από 30.000 παραλύσεις.

Η πολιομυελίτιδα αναγνωρίστηκε αρχικά ως ξεχωριστή πάθηση από την Jakob Heine το 1840. Το 1908 οι Αυστριακοί παθολόγοι Karl Landsteiner και E. Popper, απομόνωσαν τον ιό. Η πρώτη προσπάθεια παρασκευής του εμβολίου έγινε το 1935 και ήταν πλήρως αποτυχημένη. Το εμβόλιο αντί να προκαλεί ανοσία στους ανθρώπους, προκαλούσε σοβαρή και θανατηφόρα μορφή πολιομυελίτιδας. Το πρώτο αποτελεσματικό εμβόλιο έγινε πράξη, έναν χρόνο μετά την θανατηφόρα επιδημία στις ΗΠΑ, από τον Jonas Salk το 1954 στο Pittburgh. Η νέα παρασκευή, όμως, του Albert Sabin αντικατέστησε το εμβόλιο του Salk το 1962. Μέχρι το 1995, 140 χώρες είχαν κηρυχθεί από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας σαν ελεύθερες από πολιομυελίτιδα.

Πηγή αρχικής φωτογραφίας
Αντλήθηκαν πληροφορίες από το βιβλίο «Η σύντομη ιστορία των εμβολίων 1796-2011», Δρ Νίκος Περσιάνης, Λευκωσία 2011 και από τον World Health Organization

Διαβάστε ακόμη στη «ΜτΧ»: Η πανδημία της ευλογιάς, που αφάνισε τους Ίνκας και χιλιάδες Ευρωπαίους. Αντιμετωπίστηκε με εμβόλιο, που στηρίχτηκε στην έρευνα δύο Ελλήνων γιατρών. Γιατί δεν μνημονεύονται.

The post Τα εμβόλια που εξάλειψαν τον θάνατo στις μεγαλύτερες επιδημίες της ιστορίας. Ποιοι επιστήμονες νίκησαν την ευλογιά, τη χολέρα, την ιλαρά και την πολιομυελίτιδα appeared first on ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ.