Πώς γίνεται ένα στυλό αξίας 30 λεπτών να κοστίζει 70 ευρώ στο δημόσιο; Έρευνα του ΑΠΘ ακολουθεί τον λαβύρινθο της γραφειοκρατίας και υπολογίζει το κόστος της

Πώς ένα στυλό αξίας τριάντα λεπτών φτάνει να κοστίζει 70 ευρώ με αυστηρή προσήλωση στο γράμμα του νόμου και με απόλυτη διαφάνεια των διαδικασιών;

Δεν πρόκειται για κάποιο ακραίο σενάριο, αλλά για την πραγματικότητα μιας γραφειοκρατίας, η οποία δεν υποβαθμίζει απλώς τη λειτουργία των δημόσιων φορέων και των υπηρεσιών που παρέχουν στους πολίτες, αλλά έχει και υψηλό οικονομικό κόστος -κάποιες φορές στα όρια του παραλογισμού.

Καθημερινά αναρτώνται στο πρόγραμμα «Διαύγεια» χιλιάδες Πράξεις δημοσίων φορέων, οι οποίες αφορούν την έγκριση αιτημάτων πίστωσης μικρών χρηματικών ποσών για εξυπηρέτηση

καθημερινών λειτουργικών αναγκών. Όμως, σε πολλές περιπτώσεις το διαχειριστικό κόστος διεκπεραίωσης του αιτήματος τελικά ξεπερνά κατά πολύ το αιτούμενο ποσό της δαπάνης. Παράλληλα, το ερώτημα «γιατί να χρειάζεται να συνεδριάσει ένα σώμα 40-50 ανθρώπων, όπως ένα δημοτικό συμβούλιο ή η σύγκλητος Πανεπιστημίου για να διαπιστώσει ότι… κάποιος εκτυπωτής χρειάζεται μελάνι» μοιάζει ρητορικό, όμως οι προεκτάσεις της διαδικασίας φέρνουν τη συζήτηση σε καθαρά πρακτικό επίπεδο.

Το Εργαστήριο Οικονομικής Ανάλυσης και Πολιτικής του Τμήματος Οικονομικών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) χαρτογράφησε τη διαδρομή των δαπανών από τη στιγμή που θα υποβληθεί ένα αίτημα πίστωσης, μέχρι την πληρωμή του δικαιούχου. Υπολόγισε μάλιστα το διαχειριστικό κόστος των παραγγελιών συχνής χρήσης, δηλαδή μέτρησε σε χρόνο και χρήμα τη γραφειοκρατία του δημόσιου λογιστικού για τον έλεγχο των δαπανών του κράτους. Πρόκειται για την επικαιροποίηση -με στοιχεία έως τον Αύγουστο του 2018- της αναφοράς του έργου υπό τον τίτλο «Μίδας», το οποίο υλοποιήθηκε το 2014 και χρηματοδοτήθηκε από το ΕΣΠΑ και εθνικού πόρους.

Τα ευρήματα της έρευνας, που παρουσιάζει το Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, είναι αποκαλυπτικά. Μέσα στη διαδρομή των σαράντα βημάτων, που ακολουθεί κάθε αίτημα δαπάνης από την υποβολή του, τίθενται εύλογα ερωτήματα για την αποτελεσματικότητα της διαδικασίας, όσο και για την αξιοποίηση των ανθρώπινων και οικονομικών πόρων των δημόσιων φορέων, καθώς και για το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της «χαρτούρας». Μπορεί να βελτιωθεί το σύστημα χωρίς «εκπτώσεις» στα κριτήρια της διαφάνειας;

«Τα βήματα αυξάνονται αντί να μειώνονται»

Ένα από τα παράδοξα που ανέδειξε η επικαιροποίηση των στοιχείων του 2014, είναι ότι οι γραφειοκρατικές διαδικασίες, όχι απλά δε μειώθηκαν αλλά τα βήματα για την έγκριση ενός αιτήματος δαπάνης αυξήθηκαν από τα 32 στα 40 και κατά περιπτώσεις σε ακόμη περισσότερα. Αυτή είναι μία από τις πρώτες παρατηρήσεις του συντονιστή της έρευνας, καθηγητή Οικονομικής Θεωρίας και Πολιτικής του ΑΠΘ -και μέχρι τον περασμένο Αύγουστο αντιπρύτανη Οικονομικών- Νίκου Βαρσακέλη.

«Η εικόνα αυτή δεν μας τιμά ως κράτος», παραδέχεται ο υπουργός Επικρατείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης Κυριάκος Πιερρακάκης.

«Διυλίζοντας τον κώνωπα…»

Η ένταση της γραφειοκρατίας, που αφορά τις απευθείας αναθέσεις, περιγράφεται μέσα από τη ροή των απαιτούμενων εγγράφων, αποφάσεων και υπογραφών. Έτσι, σήμερα, εάν ένας καθηγητής χρειάζεται ένα στυλό και αποφασίσει να αιτηθεί την αγορά του, είναι βέβαιο ότι μέχρι να το παραλάβει θα έχει τελειώσει το μελάνι από πολλά άλλα στυλό, που θα γυρεύουν αντίστοιχα αιτήματα αναπλήρωσης και εκατοντάδες υπαλλήλους να τα διεκπεραιώσουν στη διάρκεια εκατοντάδων εργατοωρών.

«Δηλαδή, για να αγοράσεις ένα στυλό μπορεί να σου κοστίσει εβδομήντα ευρώ. Αν η προμήθεια είναι μεγαλύτερη των 2.500 ευρώ θα πρέπει να γίνει σύμβαση. Τότε το κόστος ανεβαίνει γιατί υπάρχουν κι άλλα στάδια διαδικασίας. Θα πρέπει εκεί να γίνει νομική σύμβαση από το τμήμα προμηθειών, θα απασχοληθεί άτομο που θα συντάξει τη σύμβαση με τις προδιαγραφές, θα την υπογράψει ο προϊστάμενος του τμήματος προμηθειών, θα τη μονογράψει ο διευθυντής οικονομικών υπηρεσιών και αντίστοιχος αντιπρύτανης οικονομικών και θα πάει να την υπογράψει και ο ανάδοχος και το κόστος εκεί ξεπερνάει τα 150 ευρώ. Για κάθε διαδικασία έχουμε ένα τέτοιο κόστος σε ένα πανεπιστήμιο ή έναν δημόσιο φορέα», εξηγεί ο κ. Βαρσακέλης.

Στο ΑΠΘ η διαδικασία διενέργειας προμήθειας με απευθείας ανάθεση, που ακολουθείται από τις ακαδημαϊκές μονάδες, αλλά και την κεντρική διοίκηση του ΑΠΘ είναι ενιαία, δηλαδή κάθε μονάδα για οποιαδήποτε προμήθεια ανεξάρτητα από το ύψος της δαπάνης μέχρι του ποσού των 20.000 ευρώ περνάει από τη διαδικασία των 40 βημάτων.

«Πέντε αναρτήσεις στη Διαύγεια και έξι στάσεις στο Πρωτόκολλο»

Για παράδειγμα, για την ανάρτηση των Πράξεων στη «Διαύγεια» εξηγεί ότι «ανεβαίνει αρχικά το αίτημα που θα κάνει ο καθηγητής, το Τμήμα, δεύτερη φορά ανεβαίνει από την οικονομική υπηρεσία η απόφαση ανάληψη υποχρέωσης, τρίτη φορά και πάλι από την διεύθυνση οικονομικής διαχείρισης ανεβαίνει η έγκριση της ανάθεσης, τέταρτη από τη μονάδα που αιτείται αναρτάται η σύμβαση και πέμπτη φορά γίνεται η ανάρτηση των εντολών πληρωμής, όταν θα ανατεθεί στον προμηθευτή». «Το ίδιο πράγμα ανεβαίνει συνεχώς. Το μεγάλο ερωτηματικό είναι αν θα μπορούσε να συντμηθεί», επισημαίνει ο καθηγητής.

Το… «αδηφάγο τέρας» της γραφειοκρατίας αποκτά ακόμη πιο μυθικές διαστάσεις, παρατηρώντας κανείς στον σχετικό χάρτη των διαδικασιών, ότι το ίδιο αίτημα θα πρέπει να περάσει από το Τμήμα Πρωτοκόλλου έξι φορές, στα διάφορα στάδια της διαδικασίας!

«Η δωρεά που άργησε μια μέρα»

Μία από τις ερμηνείες που ο κ. Βαρσακέλης δίνει στις αγκυλώσεις των γραφειοκρατικών διαδικασιών αφορά στο ότι «το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, που βγάζει όλες αυτές τις διαδικασίες, δεν είναι ο χρήστης, άρα δεν μπορεί να κατανοήσει και το πρόβλημα».

Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα αναφέρει την ιστορία μιας «πολύπαθης» δωρεάς: «Κάναμε διεθνή διαγωνισμό -προβλέπεται όταν η προμήθεια είναι μεγαλύτερη των 150.000 ευρώ- για προμήθεια βιβλίων. Ήλθε κάποιες μέρες μετά μια δωρεά στη Νομική Σχολή, ύψους 18.000 ευρώ για να αγοραστούν βιβλία. Αυτές οι 18.000 ευρώ τώρα δεν μπορούν να διατεθούν με απευθείας ανάθεση. Θα πρέπει να προκηρυχθεί διεθνής διαγωνισμός για 18.000 ευρώ! Όμως, αν είχαν έλθει πρώτα οι 18.000 ευρώ της δωρεάς, θα γινόταν η απευθείας ανάθεση και μετά ο διαγωνισμός. Από τη στιγμή που βγαίνουν διαγωνισμοί για ένα είδος προμήθειας, ακόμη και για την αγορά ενός στυλό θα πρέπει να γίνει διεθνής διαγωνισμός. Αυτά είναι προβλήματα που έχουν εμφανιστεί στην πορεία».

«Το κόστος»

Όλες οι παραπάνω διαδικασίες είναι προφανές ότι έχουν κόστος, το οποίο το Εργαστήριο Οικονομικής Ανάλυσης και Πολιτικής του ΑΠΘ μέτρησε και υπολόγισε. Πόσο κοστίζουν λοιπόν τα 40 βήματα;

«Το συνολικό κόστος της διαδικασίας της απευθείας προμήθειας χωρίς την υπογραφή σύμβασης με τον προμηθευτή, δηλαδή δαπάνη προμήθειας μικρότερη των 2.500 ευρώ, ανέρχεται σε 70 ευρώ και αυξάνει σημαντικά και μπορεί να πλησιάσει τα 200 ευρώ σε συμβάσεις άνω των 10.000 ευρώ».

Το ετήσιο κόστος για το ΑΠΘ εκτιμάται πως ξεπερνά το ένα εκατομμύριο ευρώ!

reader

The post Πώς γίνεται ένα στυλό αξίας 30 λεπτών να κοστίζει 70 ευρώ στο δημόσιο; Έρευνα του ΑΠΘ ακολουθεί τον λαβύρινθο της γραφειοκρατίας και υπολογίζει το κόστος της appeared first on ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ.