Κουρτ Βάλντχαϊμ, ο μυστηριώδης Γ.Γ του ΟΗΕ που κατηγορήθηκε ότι συμμετείχε στην εξόντωση των Ελλήνων Εβραίων της Θεσσαλονίκης και το κάψιμο του χωριού Ασπράγγελοι

Απόσπασμα από άρθρο του καθηγητή Αθανάσιου Γκότοβου (δημοσιεύτηκε στην HuffPost Greece)

Οι Ασπράγγελοι είναι ένα γραφικό χωριό στο Ζαγόρι, λίγα χιλιόμετρα βορειοανατολικά των Ιωαννίνων. Κάθε χρόνο στις 15 Ιουλίου, την ημέρα της ολοσχερούς καταστροφής του από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής το 1943, ο δραστήριος τοπικός πολιτιστικός σύλλογος οργανώνει εκδήλωση στη μνήμη των θυμάτων.

Η Ήπειρος είχε καταληφθεί στις αρχές Ιουλίου του 1943 από έναν γερμανικό στρατιωτικό σχηματισμό με πολύ σκληρό προφίλ: την Μεραρχία

Έντελβάϊς με διοικητή τον Βάλτερ φον Στέτνερ. Η Μεραρχία αυτή είχε ήδη, πριν έρθει από τον Καύκασο μέσω Μαυροβουνίου και Σκοπίων, στην Ήπειρο, εμπειρία από τη συμμετοχή της στην κατάληψη της Πολωνίας, στην επίθεση εναντίον της Γαλλίας και στην επιχείρηση Μπαρμπαρόσα εναντίον της τότε Σοβιετικής Ένωσης.
Το γερμανικό επιτελείο θα την στείλει από τον Καύκασο στα Βαλκάνια προκειμένου μαζί με άλλους γερμανικούς σχηματισμούς, όπως η 104 Μεραρχία Καταδρομών με έδρα το Αγρίνιο και η 117 Μεραρχία  Καταδρομών στην περιοχή της Πελοποννήσου, να αποτρέψουν ενδεχόμενη απόβαση συμμαχικών δυνάμεων από το μέτωπο της Αφρικής στα ελληνικά παράλια.

Στις 15 Ιουλίου 1943 η Μεραρχία Εντελβάις κατέκαψε τους Ασπράγγελους καταστρέφοντας 130 πετρόκτιστα σπίτια και την εκκλησία του Αγ. Νικολάου.

Όταν τμήματα της Μεραρχίας διασχίζουν τα ελληνοαλβανικά σύνορα νοτίως της Κόνιτσας και εισβάλουν στην Ήπειρο, με τις γνωστές καταστροφές των οικισμών της περιοχής και τις εκτελέσεις αμάχων στο Κεφαλόβρυσο και στα γειτονικά χωριά, η απόβαση των συμμαχικών δυνάμεων ήδη βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, όχι στα ελληνικά παράλια, αλλά στη Σικελία. Η αποστολή της Βέρμαχτ παραμένει ωστόσο η ίδια. Την ματαίωση ενδεχόμενης συμμαχικής απόβασης στην Ελλάδα.

Στις 9 Ιουλίου του  1943 ένα τμήμα της  φάλαγγας των οχημάτων της Έντελβάϊς κινείται στον οδικό άξονα Κόνιτσας – Ιωαννίνων. Κάποια στιγμή το προπορευόμενο όχημα φτάνει στο σημείο κάτω από τους Ασπραγγέλους όπου ανταρτικές δυνάμεις είχαν προετοιμάσει παγίδα πάνω στο οδόστρωμα και είχαν καταστρέψει μια μικρή γέφυρα αμέσως μετά. Στην αναφορά του προς την υπερκείμενη αρχή ο υπεύθυνος αξιωματικός της φάλαγγας περιγράφει με λεπτομέρειες το επεισόδιο με την πτώση του οχήματος στο κενό.

Το σαμποτάζ και η παρουσία ανταρτικών δυνάμεων στην περιοχή προκάλεσε τη διαταγή του επιτελάρχη της Έντελβαϊς, Καρλ Βίλχελμ Τίλο – ενός στρατιωτικού που ενώ η υπογραφή του συνδέεται με εγκλήματα πολέμου στην Ήπειρο κατάφερε να κάνει λαμπρή στρατιωτική καριέρα στη μεταπολεμική Δυτική Γερμανία χωρίς ποτέ να λογοδοτήσει για τις πράξεις του – για την εκκαθάριση της περιοχής από τις «συμμορίες».
Η καταστροφή των Ασπραγγέλων μια μέρα μετά τη διαταγή θα γίνει πράξη.

Το χωριό κάηκε ολοσχερώς από τους ΝαζίΠώς συνδέεται ο Βάλντχάϊμ (Waldheim) με τους Ασπραγγέλους;

Το επεισόδιο με την επίθεση εναντίον του χωριού έγινε παγκοσμίως γνωστό με την υπόθεση Βάλντχάϊμ.
Μια διεθνής επιτροπή ιστορικών εξέτασε την εμπλοκή του στη σύλληψη και μεταφορά των Εβραίων της Θεσσαλονίκης στο Άουσβιτς από τον Μάρτιο του 1943 μέχρι το καλοκαίρι του ίδιου έτους.

Στις 6.5.1944 το τρίτο Τάγμα του 724 Συντάγματος της 104. Μεραρχίας Καταδρομών με έδρα το Αγρίνιο, ενημερώνει τη διοίκηση του 22ου Ορεινού Σώματος Στρατού, στο οποίο ανήκει και η 104 Μεραρχία, για την επίθεση που έγινε σε γερμανικά φυλάκια λίγο έξω από τα Γιάννενα. Στην αναφορά του ο αρμόδιος αξιωματικός γράφει ότι τα μεσάνυχτα της 4/5.5.1944 τρία φυλάκια, τοποθετημένα σε σημεία του δρόμου Ιωαννίνων – Κόνιτσας για την ασφάλεια των μεταφορών, δέχτηκαν ένοπλη επίθεση, πυρπολήθηκαν και κατεστράφησαν ολοσχερώς. Σε κάθε φυλάκιο υπήρχαν δύο Γερμανοί στρατιώτες και δέκα Έλληνες όμηροι ως προσωπικό.

Το απόγευμα της  ίδιας μέρας το Τάγμα πήρε εντολή από τη διοίκηση του Σώματος να χτενίσει με ένα λόχο του την περιοχή για να διαπιστώσει πού βρίσκονται οι αγνοούμενοι Γερμανοί στρατιώτες και οι Έλληνες όμηροι, καθώς επίσης να μεριμνήσει προσωρινά για την ασφάλεια του οδικού άξονα.

Το βράδυ της επόμενης μέρας, βρισκόταν ήδη κοντά στους Ασπραγγέλους ένας ενισχυμένος λόχος του Τάγματος, προκειμένου να υλοποιήσει την διαταγή. Το πρωί της 6.5.1944, παρατηρήθηκε κίνηση ανταρτών ένα χιλιόμετρο νοτίως του χωριού Ασπράγγελοι. Ήταν μια φάλαγγα μεταγωγικών με 60 περίπου φορτωμένα ζώα που βάδιζαν με βόρεια κατεύθυνση. Αμέσως το γερμανικό πυροβολικό έβαλε εναντίον τους, με αποτέλεσμα τη διάλυση της φάλαγγας. Οι αντάρτες εξαφανίστηκαν προς την περιοχή των Ασπραγγέλων. Άρχισε η καταδίωξη από τη γερμανική πλευρά, αλλά μέχρι η διμοιρία να φτάσει στο χωριό οι αντάρτες κατάφεραν να απομακρυνθούν σε απόσταση ασφαλείας, παίρνοντας μαζί τους το μεγαλύτερο μέρος των φορτωμένων ζώων. Κοντά στο χωριό, όμως, έγινε μια σύντομη μάχη και αντηλλάγησαν πυρά. Κατά τη διάρκειά της συνελήφθησαν από τους Γερμανούς στρατιώτες τέσσερις Βρετανοί, μεταξύ αυτών δύο αξιωματικοί.

Η σύλληψη των Βρετανών και οι ανακρίσεις στη Θεσσαλονίκη

Οι Βρετανοί που συνελήφθησαν αιχμάλωτοι στην επιχείρηση αυτή ήταν ο λοχαγός Bluett, αξιωματικός εν ενεργεία με διαμονή το Williamstown της Νοτιοαφρικανικής Ένωσης, ο λοχαγός Hamilton,  φοιτητής φιλολογίας στην Οξφόρδη, ο στρατιώτης Davies, και ο στρατιώτης Bennet, κάτοικος Λονδίνου, υπασπιστής του λοχαγού Bluett.
Οι αιχμάλωτοι Βρετανοί μεταφέρθηκαν λίγο αργότερα στη Θεσσαλονίκη, όπου φυλακίστηκαν στις ειδικές φυλακές της Μυστικής Στρατιωτικής Αστυνομίας 621 και ανακρίθηκαν με σκληρές μεθόδους από τους αξιωματικούς πληροφοριών της Ομάδας Στρατιών Ε. Σε συνεντεύξεις που έδωσαν πολύ αργότερα για τη σύλληψή τους και την ανάκριση από τα όργανα της Βέρμαχτ, δύο από τους Βρετανούς που είχαν συλληφθεί στους Ασπραγγέλους αφηγούνται την περιπέτειά τους και την εμπλοκή του Βάλντχάϊμ στις ανακρίσεις.

Ειδικά η ανάκριση αυτή παρουσιάζει κάποιο ενδιαφέρον, επειδή ο τότε υπολοχαγός Kurt Waldheim, όχι μόνο γνώριζε για τις μεθόδους της, αλλά σύμφωνα με τη μαρτυρία του λοχαγού Bluett συμμετείχε εμμέσως, δίνοντας στα κατώτερα στελέχη της Μυστικής Στρατιωτικής Αστυνομίας οδηγίες για τη διεξαγωγή της.
Αν λάβουμε υπόψη το γεγονός ότι ο Kurt Waldheim το 1944 στελέχωνε το Γραφείο Πληροφοριών της γερμανικής Ομάδας Στρατιών Ε στη Θεσσαλονίκη, μιας νευραλγικής υπηρεσίας της γερμανικής κατοχικής δύναμης, γίνεται σαφής η σύνδεση των Ασπραγγέλων με το πρόσωπο αυτό.

Ο Κουρτ Γιόζεφ Βάλντχαϊμ υπήρξε Αυστριακός διπλωμάτης και συντηρητικός πολιτικός. Ήταν Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ από το 1972 μέχρι το 1981 και Πρόεδρος της Αυστρίας από το 1986 μέχρι το 1992.

Καθώς οι Βρετανοί αρνήθηκαν να δώσουν οποιαδήποτε πληροφορία στην ανάκριση, οι υπηρεσίες της Βέρμαχτ, με βάση ενδείξεις που βρέθηκαν πάνω στα κατασχεθέντα φορτία, πιθανολογούσαν ότι μάλλον επρόκειτο για μια επιχείρηση μεταφοράς όπλων και πυρομαχικών από τις ελληνικές ή αλβανικές ακτές προς τα ενδότερα.
Η υπόθεση των γερμανικών υπηρεσιών ήταν εν μέρει ορθή. Την εποχή εκείνη γίνονταν συχνά προσεγγίσεις βρετανικών υποβρυχίων κοντά στην Αμμουδιά (Αλωνάκι) για τη μεταφορά όπλων και πολεμοφοδίων, και κυρίως εκρηκτικών, στην ακτή. Ήταν η εποχή «ανακωχής» του ελληνικού κατοχικού εμφυλίου που μαίνονταν στην Ήπειρο από τον Οκτώβριο του 1943 μέχρι τον Φεβρουάριο του 1944, για να ξαναρχίσει αργότερα δριμύτερος με την εκδίωξη των δυνάμεων του Ζέρβα στην Κέρκυρα και την επικράτηση του ΕΛΑΣ σε όλη την Ήπειρο μέχρι τη Συνθήκη της Βάρκιζας. Ομάδες του Ζέρβα στην περιοχή της Θεσπρωτίας ήταν υπεύθυνες για την παραλαβή, τη μεταφόρτωση και τη μεταφορά των ειδών αυτών στα ενδότερα, πάντοτε υπό την  εποπτεία των Βρετανών και Αμερικανών συνδέσμων.

Το καραβάνι των Ασπραγγέλων ήταν μια τέτοια αποστολή, με στόχο την προώθηση εκρηκτικών στην Ήπειρο και τη Θεσσαλία ενόψει της επικείμενης υποχώρησης των γερμανικών στρατευμάτων.

Ο Phleps με  τον Kurt Waldheim στο αεροδρόμιο της Ποντγκόριτσα (Μαυροβούνιο) το 1943. Κατηγορήθηκε ότι ως αξιωματικός πληροφοριών του γερμανικού στρατού είχε εμπλοκή στην εξόντωση των Ελλήνων Εβραίων της Θεσσαλονίκης και χειρίστηκε την υπόθεση στους Ασπραγγέλους

Το ύποπτο παρελθόν του Βαλντχάιμ

Στα μέσα της δεκαετίας του ’80 ήρθαν στο φως καταγγελίες για το κρυφό ναζιστικό παρελθόν του, την περίοδο 1938-1945, τις οποίες ο ίδιος αρνήθηκε. Μεταξύ άλλων, κατηγορήθηκε ότι διέταξε απελάσεις των Εβραίων της Θεσσαλονίκης στο Άουσβιτς, κάτι που ως σήμερα παραμένει σημείο διαμάχης των ιστορικών.

Στις αρχές του 1941 ο Βάλντχαϊμ αποσπάσθηκε στη Βέρμαχτ και στάλθηκε στο ανατολικό μέτωπο, όπου υπηρέτησε ως διμοιρίτης. Τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους τραυματίσθηκε και αποχώρησε από το μέτωπο, όχι όμως και από την ενεργό υπηρεσία: Επέστρεψε σε αυτήν μετά την αποθεραπεία του, το 1942, και στάλθηκε στο βαλκανικό θέατρο επιχειρήσεων της Βέρμαχτ. Υπηρέτησε ως αξιωματικός – σύνδεσμος στη Γιουγκοσλαβία και την Ελλάδα για την Ομάδα Στρατιών Ε΄, την περίοδο 1942-45. Με την κατάρρευση της Ναζιστικής Γερμανίας το 1945 παραδόθηκε στους Βρετανούς στην περιοχή της Καρινθίας όπου είχε καταφύγει ο επικεφαλής του, στρατηγός Αλεξάντερ Λερ (Alexander Löhr), επιδιώκοντας χωριστή ανακωχή με τους Βρετανούς.

Ο γνωστός διώκτης των Ναζί Σίμον Βίζενταλ συγκρότησε μια Διεθνή Επιτροπή Ιστορικών η οποία, ύστερα από έρευνες, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «ο Βάλντχαϊμ δεν ήταν αναμεμιγμένος σε εγκλήματα πολέμου και, αν ορισμένα από αυτά υπέπεσαν στην αντίληψή του στα πλαίσια των καθηκόντων του, δεν ήταν σε θέση να αντιδράσει κατ’ αυτών».

Το μεγαλύτερο μέρος της ανάρτησης προέρχεται από άρθρο του καθηγητή Αθανάσιου Γκότοβου που δημοσιεύτηκε στην HuffPost Greece.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ: Η σφαγή 152 αμάχων στη Μουσιωτίτσα Ιωαννίνων. Οι επίλεκτοι του Χίτλερ ήταν ορειβάτες και πρωταθλητές στο σκι. Εκπαιδεύτηκαν στον ανορθόδοξο πόλεμο, αλλά εκτελούσαν γέρους και μωρά (βίντεο)

The post Κουρτ Βάλντχαϊμ, ο μυστηριώδης Γ.Γ του ΟΗΕ που κατηγορήθηκε ότι συμμετείχε στην εξόντωση των Ελλήνων Εβραίων της Θεσσαλονίκης και το κάψιμο του χωριού Ασπράγγελοι appeared first on ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ.