Βρισκόμαστε ενώπιον δομικών γεωστρατηγικών αλλαγών; Γ.Μπαλάφας

Του Γιώργου Μπαλάφα*

Μισό σχεδόν αιώνα μετά από τον πόλεμο του «Γιόμ Κιπούρ», τον τέταρτο Αραβοϊσραηλινό Πόλεμο το 1973, το Ισραήλ δέχεται επίθεση από το στρατιωτικό σκέλος της οργάνωσης Χαμάς στα νότια σύνορά του στη Γάζα. Η μαζική ρήξη πυραύλων βάζει και πάλι «φωτιά» στην αραβοϊσραηλινή σύγκρουση, πυροδοτεί έναν νέο κύκλο βίας και προετοιμάζει την Μέση Ανατολή, αλλά και την ευρύτερη περιφέρεια της Ευρασίας, για νέες γεωπολιτικές ανακατατάξεις.

Η επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ και η απάντηση από την ισραηλινή πλευρά κινητοποίησαν άμεσα τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, την

Ουάσινγκτον, τη Μόσχα, το Πεκίνο αλλά και την Άγκυρα, με κάθε πλευρά να επιχειρεί να ερμηνεύσει και να πάρει θέση στην σύρραξη. Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) μέσω της Κομισιόν διέκοψαν την ανθρωπιστική βοήθεια προς την Παλαιστίνη και έπειτα από λίγο πήραν πίσω την απόφαση σε ένα κρεσέντο πανικού, με τη Γαλλία και τη Γερμανία να διαφωνούν για τη θέση της Ένωσης στη σύγκρουση, αλλά και τις πρωτοβουλίες που πρέπει να ακολουθήσουν.

Οι ΗΠΑ από την πλευρά τους, έχοντας αναπτύξει πεδίο δράσης στον Ειρηνικό Ωκεανό με τη συμφωνία AUKUS, τροφοδοτώντας την ένταση με την Κίνα, είχαν αποφασίσει να αποχωρήσουν σταδιακά από την Κεντρική Ασία (σ.σ. Αφγανιστάν), ωστόσο την ίδια στιγμή αναγνωρίζοντας την μεγαλύτερη εμπλοκή της Ρωσίας στο γεωγραφικό τόξο που συνδέει τον Καύκασο, την Κεντρική Ασία και τη Μέση Ανατολή σε ό,τι έχει να κάνει με την ενέργεια και το νέο γεωπολιτικό περιβάλλον, επιχειρεί να διαμορφώσει ένα νέο status quo, αναπτύσσοντας στενές σχέσεις με τη Σαουδική Αραβία και τα κράτη του αραβικού κόλπου. Η Τουρκία, έχοντας παραδοσιακά ενδιαφέρον για την Παλαιστίνη ως «πάτημα» στον αραβικό κόσμο, αντιλαμβάνεται ότι δίνεται μία σημαντική ευκαιρία να αναλάβει ρόλο περιφερειακού δρώντα, ειδικά όσο το Ιράν εμπλέκεται έμμεσα στην αραβοϊσραηλινή σύγκρουση παίρνοντας το πλευρό της Παλαιστίνης.

Στον Καύκασο, εκεί όπου παραδοσιακά Ρωσία και Τουρκία έχουν στραμμένο το βλέμμα τους, υπάρχουν σημαντικές εξελίξεις που συνδέονται με το ενεργειακό πεδίο και την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Κεντρικής Ασίας. Η ταχεία δράση του Αζερμπαϊτζάν στο Ναγκόρνο Καραμπάχ και ο εκτοπισμός των Αρμενίων από εδάφη που κατείχαν για αιώνες αλλάζει τη δυναμική και τους συσχετισμούς στην περιοχή. Οι επιπτώσεις της αλλαγής του χάρτη στον Καύκασο μετά την προσάρτηση του Καραμπάχ από το Αζερμπαϊτζάν και την αστραπιαία στρατιωτική επιχείρηση του περασμένου μήνα δεν έχουν ακόμη φανεί, ωστόσο η περιοχή έλκει το ενδιαφέρον πολλών περιφερειακών δρώντων και, κατά συνέπεια, μπορεί να αποτελέσει πεδίο διάχυσης της σύγκρουσης (spillover) στην ευρύτερη γεωγραφική γειτονιά.

Πηγαίνοντας πίσω στις ΗΠΑ, ενόψει των αμερικανικών εκλογών του 2024, οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και τον Καύκασο σαφώς κι αναμένεται να αποτελέσουν πεδίο σκληρής αντιπαράθεσης μεταξύ των Δημοκρατικών και των Ρεπουμπλικάνων. Την ίδια στιγμή όμως, το ζήτημα της Ουκρανίας συνεχίζει να παραμένει ψηλά στην ατζέντα και των δύο πλευρών, με τη στήριξη και προώθηση βοήθειας προς την Ουκρανία να αναμένεται να είναι ένα από τα βασικά πεδία αντιπαράθεσης των δύο κομμάτων στην προεκλογική καμπάνια των εκλογών του 2024.

Όσο στις ΗΠΑ το ουκρανικό συνεχίζει να παραμένει στην κορυφή της ατζέντας και στην Ευρώπη υπάρχουν σημάδια αποσυσπείρωσης ως προς την αραβοϊσραηλινή σύγκρουση, η επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ και η αποφασιστική απάντηση των Ισραηλινών πρέπει να εξεταστούν και ευρύτερα μέσα στο πλαίσιο του αναθεωρητισμού που επηρεάζει τις πιο ευαίσθητες γεωγραφικές περιφέρειες του πλανήτη. Βρισκόμαστε σε μία χρονική συγκυρία που αρκετοί δρώντες θεωρούν ως την κατάλληλη στιγμή να ανασχεδιάσουν τον χάρτη, να προβάλλουν με μεγαλύτερη ένταση τα εθνικά και στρατηγικά τους συμφέροντα, να συγκρουστούν και να ξεκαθαρίσουν ζητήματα παγκόσμιας εμβέλειας που δεν έχουν διευθετηθεί οριστικά. Και ένα από αυτά τα ζητήματα είναι το παλαιστιανικό, επηρεάζοντας τις επιλογές των άμεσα, πολιτικά και γεωστρατηγικά εμπλεκόμενων, αλλά και την ΕΕ και την Ελλάδα τόσο στο επίπεδο της γεωγραφικής εγγύτητας, όσο και στο πεδίο των διπλωματικών σχέσεων και των ισορροπιών που επί πολλές δεκαετίες τηρούνται στο ζήτημα του παλαιστινιακού.

Μία εξαιρετικά δύσκολη συγκυρία, που χρειάζεται προσοχή από την κυβέρνηση, αλλά κι από τα κόμματα της δημοκρατικής αντιπολίτευσης στο τρόπο με τον οποίο θα τη χειριστούν. Σύνεση και προσοχή, με σταθερά και μετρημένα βήματα.

*Ο Γιώργος Μπαλάφας είναι συντονιστής του τμήματος Άμυνας του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ και περιφερειακός σύμβουλος Βόρειου Τομέα Αθηνών

The post Βρισκόμαστε ενώπιον δομικών γεωστρατηγικών αλλαγών; Γ.Μπαλάφας appeared first on Militaire.gr.