Τι έγινε στις εκλογές; Η ήττα της Αριστεράς του ΣΥΡΙΖΑ και το Μέλλον της Πραγματικής Αριστεράς

Φωτογραφία ΤΑΤΙΑΝΑ ΜΠΟΛΑΡΗ/EUROKINISSI

Γράφει ο 

ΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗΣ

Διδάσκων καθηγητής  Τμήματος Οικονομικής Έρευνας ΕΚΠΑ

Κείμενο από το academia.edu 

Τις εκλογές της 21ης Μαΐου 2023 δεν τις κέρδισε η ΝΔ τις έχασε κυρίως ο ΣΥΡΙΖΑ. Δεν αμφισβητώ ότι η μικρή άνοδος της

ΝΔ τόσο σε ποσοστά όσο και σε ψήφους, όντας κυβέρνηση, συνιστά μεγάλη εκλογική επιτυχία.  Όμως αυτό που καθόρισε την εκλογική αναμέτρηση ήταν η απώλεια πάνω από 10%  των ποσοστών του ΣΥΡΙΖΑ. Απώλεια  που μεταφράζεται σε μείωση κατά 600 χιλιάδες ψήφους περίπου σε σχέση με τις εκλογές του 2019. Είναι μια πολιτική ανακατάταξη τεραστίων διαστάσεων και πολιτικής σημασίας όχι μόνο για την αριστερά αλλά και για την κοινωνία στο σύνολο της.

Το αποτέλεσμα μπορεί να ερμηνευτεί, κατά τη γνώμη μου, από ακαδημαϊκές μελέτες για την ταυτότητα των ψηφοφόρων της αριστεράς αλλά και την εκλογική συμπεριφορά της εργατικής τάξης και της νεολαίας. Αναφέρομαι στη συζήτηση για τις «πολιτικές διαχωριστικές γραμμές» που παρουσιάζεται σε πρόσφατο βιβλίο του Γάλλου οικονομολόγου Τομά Πικετί και των συνεργατών του Κλάρα Μαρτίνεζ και Αμορί Γεκτίν. Η έρευνα έχει γίνει ήδη σε 50 χώρες και σύντομα θα επεκταθεί και για την Ελλάδα.

Το βασικό της εύρημα είναι ότι σε όλες τις χώρες μετά το 1980 η πλειοψηφία των ανώτερων μορφωτικών στρωμάτων  ψηφίζει αριστερά κόμματα (ως αριστερά ορίζουν όλα τα κόμματα από τη σοσιαλδημοκρατία μέχρι τη κομμουνιστική αριστερά). Είναι ένα ενδιαφέρον στοιχείο που μας λέει ότι η αριστερά δεν ψηφίζεται πλέον μόνο από χαμηλής μόρφωσης – χαμηλού εισοδήματος εργατικά στρώματα όπως συνέβαινε τη τριακονταετία 1950-1980.

Οι Πικετί, Μαρτίνεζ και Γκετίν, θεωρούν ότι αυτή η εξέλιξη έχει μετατοπίσει των ατζέντα των αριστερών κομμάτων από τα ζητήματα της ανισότητας, της διανομής του εισοδήματος και των εργασιακών σχέσεων στα θέματα των δικαιωμάτων και των θεσμών. Στην Ελλάδα, βέβαια, η ένταση της οικονομικής κρίσης ανέτρεψε αυτή τη τάση μετά το 2008 και ανέδειξε το ΣΥΡΙΖΑ ως βασικό αντίπαλο της δεξιάς.

Όμως και ο ΣΥΡΙΖΑ σύντομα έκανε στροφή στην ατζέντα του όταν υπέγραψε το 3ο μνημονίου τον Ιούνιο του 2015. Περιέργως δε η προς τα δεξιά μετατόπισή του του έγινε περισσότερο έντονη όταν βρέθηκε στην αντιπολίτευση το 2019. Συγκεκριμένα, μέχρι και λίγο πριν τις εκλογές της περασμένης Κυριακής το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης εξαφάνισε την οικονομία από την ατζέντα του και ψήφισε κοντά στο 70% των νομοσχεδίων της Νέας Δημοκρατίας. Όταν, λίγο πριν τις εκλογές, επανάφερε κάποια οικονομικά ζητήματα (κυρίως ένα σχέδιο για τη προστασία της πρώτης κατοικίας) το έκανε με σπασμωδικό τρόπο χωρίς να πείθει κανένα.    

Παράλληλα, υπάρχουν και άλλα αξιομνημόνευτα στοιχεία στην πορεία του ΣΥΡΙΖΑ την τελευταία δεκαετία. Είναι εντυπωσιακό ότι από το 2012, όταν και για πρώτη φορά αναδείχθηκε σε σημαντική πολιτική δύναμη, μέχρι σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει κατορθώσει να συγκροτήσει συνδικαλιστική παράταξη που να λαμβάνει ποσοστά ανάλογα της κοινοβουλευτικής του δύναμης. Το ίσιο ισχύει και για την επιρροή της νεολαίας του στους φοιτητικούς συλλόγους που δεν ξεπερνά το 2,5%. Προφανώς η απουσία παρέμβασης στους μαζικούς χώρους είναι επιλογή της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ. Θέλει να έχει τα χέρια της ελεύθερα να ακολουθεί όποια επιλογή εκείνη κρίνει χωρίς να χρειάζεται να λογοδοτεί ή να πείθει συνδικαλιστές και νεολαίους.

Η βασική πεποίθηση που στήριξε αυτή την επιλογή είναι ότι τα φτωχά λαϊκά στρώματα, δηλαδή οι παραδοσιακοί ψηφοφόροι της αριστεράς, είναι δεδομένοι. Δηλαδή, πίστευαν ότι θα τους ψηφίσουν ούτως ή άλλως λόγω απουσίας εναλλακτικής κυβερνητικής επιλογής. Έτσι έστρεψαν το ενδιαφέρον τους στη διείσδυση στο κεντρώο ακροατήριο του ΠΑΣΟΚ. Θεώρησαν ότι ήταν η κρίσιμη μάζα που θα τους έδινε την εκλογική νίκη ή έστω μια διαχειρίσιμη ήττα.     

Αυτό ήταν κατά τη γνώμη μου το μεγάλο τους λάθος. Όπως έχει δείξει μια δεύτερη κατηγορία ακαδημαϊκών μελετών (Jones, Siriani & Fu) στις σύγχρονες κοινωνίες της εισοδηματικής πόλωσης το λεγόμενο «θεώρημα του διάμεσου ψηφοφόρου» δεν ισχύει. Δεν υπάρχει πλέον ο ιδανικός υποψήφιος, που σε ένα δικομματικό σύστημα, θα βρεθεί κοντά στις προτιμήσεις του «μεσαίου χώρου» και θα προσφέρει στο κόμμα του το κάτι παραπάνω για την εκλογική νίκη. Ο λόγος είναι απλός, οι παραδοσιακοί ψηφοφόροι, ιδιαίτερα αν πρόκειται για φτωχά εργατικά και αγροτικά στρώματα εύκολα στρέφονται σε άλλα μικρότερα κόμματα ή και στην αποχή. Αυτό εξηγεί την κατάρρευση των εκλογικών ποσοστών του ΣΥΡΙΖΑ.

Συγκεκριμένα, το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης έχασε 200 χιλιάδες ψήφους προς το ΠΑΣΟΚ, 300 χιλιάδες (αθροιστικά) προς το ΚΚΕ τη Πλεύση Ελευθερίας και άλλα κόμματα της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς, ενώ οι υπόλοιποι ψήφοι που απώλεσε (κάπου 100 χιλιάδες) μάλλον επέλεξαν την αποχή. Το πιο ανησυχητικό όμως, όχι για το ΣΥΡΙΖΑ αλλά, για την Πραγματική Αριστερά (εννοώ το ΚΚΕ και δυνάμεις της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς) που επιδιώκει να προσεταιριστεί αυτό το κόσμο είναι ότι αυτοί οι 100 χιλιάδες ψηφοφόροι ήρθαν να προστεθούν στους 400 χιλιάδες ψηφοφόρους του Ιανουαρίου 2015 που δεν ξαναψήφισαν στις επόμενες εκλογικές αναμετρήσεις.

Η απελευθέρωση ενός σημαντικού αριστερού δυναμικού από το ΣΥΡΙΖΑ είναι πρόκληση και ευθύνη για τη Πραγματική Αριστερά. Πρέπει να κινητοποιήσει και να εκφράσει αυτό το κόσμο αρχής γενομένης από τις επικείμενες δεύτερες εκλογές. Θα επιχειρήσω να συμβάλλω στο πώς θα το κάνει την επόμενη Κυριακή στο δεύτερο μέρος αυτού του άρθρου.           

The post Τι έγινε στις εκλογές; Η ήττα της Αριστεράς του ΣΥΡΙΖΑ και το Μέλλον της Πραγματικής Αριστεράς  appeared first on Militaire.gr.