Η «κόκκινη ορχήστρα»! Το δίκτυο κατασκοπείας της Μόσχας με 150.000 πράκτορες

Γράφει ο Δημήτρης  Σταυρόπουλος

Ήταν το μεγαλύτερο κατασκοπευτικό δίκτυο του Πολέμου!

Ο αριθμός των πρακτόρων… ατέλειωτος.

Σε κάθε σπιθαμή της Ευρώπης.

Οι πληροφορίες εξαιρετικές και απόλυτα αξιόπιστες.

Έφταναν ταχύτατα στην Μόσχα κατ ευθείαν στο Κρεμλίνο!

Οι ανεξάρτητες ομάδες του αντιναζιστικού κινήματος αντίστασης και των δικτύων πληροφοριών που είχαν επαφή με την Σοβιετική Ένωση, λειτουργούσαν σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες όπως ήταν η Γερμανία, το Βέλγιο, η Γαλλία, η Ελβετία και

Οι ηγέτες των πιο γνωστών ομάδων ήταν οι Άρβιντ Χάρνακ και Χάρρο Σούλτσε-Μπόισεν στο Βερολίνο και ο Λεοπόλντ Τρέπερ στο Παρίσι και στις Βρυξέλλες.

Η οργάνωση ήταν  πιο αποτελεσματική από τις δραστηριότητες των επίσημων ειδικών υπηρεσιών οποιασδήποτε χώρας κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.

Αυτό επιβεβαιώνεται από μια δήλωση του επικεφαλής της «Άμπβερ», Ναύαρχου Κανάρις:

«Η Κόκκινη Ορχήστρα κόστισε στη Γερμανία 200 χιλιάδες ζωές στρατιωτών!»

Εκτός του ότι απλωνόταν σε ολόκληρο τον κόσμο και συνέλεγε τεράστιο όγκο πληροφοριών, οι οποίες έφθαναν διαμέσου των εκατοντάδων πομπών στη Σ. Ένωση, οι Σοβιετικοί είχαν επιτύχει το ακατόρθωτο.

Να χρηματοδοτείται το δίκτυό τους, από τους ίδιους τους Γερμανούς!

Εμπνευστής αυτής της πραγματικά ευφυούς κίνησης ήταν ο Λέοπολντ Τρέπερ, ένας από τους σημαντικότερους Σοβιετικούς κατασκόπους της περιόδου του Β΄ Παγκοσμίου, ο οποίος από το 1940 ήταν ο αρχηγός της περιβόητης «Κόκκινης Ορχήστρας», προσωνύμιο το οποίο απέδωσαν οι Γερμανοί διώκτες του.

Οι Σοβιετικές μυστικές υπηρεσίες λειτουργούσαν βάσει των προτύπων του συγκεντρωτικού καθεστώτος, με αποτέλεσμα το κέντρο διοίκησης να βρίσκεται στη Μόσχα και να αποφασίζει σχεδόν για όλες τις κινήσεις των επιμέρους δικτύων που βρίσκονταν στις διάφορες χώρες «ενδιαφέροντος».

Η «πατρότητα» τους με τη μορφή που έφεραν στην περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ανήκει στον Βιζίνσκι, έναν από τους πρωτεργάτες της περιόδου των γενικών εκκαθαρίσεων, για την εγκαθίδρυση του καθεστώτος των Μπολσεβίκων.

Ο «ΜΑΕΣΤΡΟΣ»

Ο Λέοπολντ Τρέπερ ήταν γόνος Πολωνών Εβραίων και γεννήθηκε στην κωμόπολη Νόβι Ταργκ, που βρίσκεται δυτικά της Κρακοβίας στην Πολωνία, στις 23 Φεβρουαρίου του 1904.

Στις αρχές της δεκαετίας του ’30 μεταβαίνει στη Γαλλία και έρχεται σε επαφή με την ρωσική Υπηρεσία Πληροφοριών όπου και στρατολογείται. Αρχικά αναλαμβάνει μικρής σημασίας αποστολές, από τις οποίες όμως αντιλαμβάνονται οι ανώτεροί του την έμφυτη κλίση του στον τομέα της κατασκοπείας.

Σύμφωνα με τις αξιολογήσεις, θεωρείται προσεκτικός, γρήγορος και αποτελεσματικός στη συλλογή πληροφοριών.

Κατά τη διάρκεια μιας αποστολής στο Παρίσι αναγνωρίζεται από πληροφοριοδότη της γαλλικής αστυνομίας αλλά καταφέρνει να διαφύγει στη Ρωσία.

Εκεί εκπαιδεύεται στην ρωσική Στρατιωτική Ακαδημία από όπου αποφοιτά το 1935.

Την ίδια χρονιά μεταβαίνει στο Παρίσι όπου αναλαμβάνει αποστολές κινούμενος μεταξύ Γαλλίας και Ρωσίας.

Το 1938 εγκαθίσταται στις Βρυξέλλες ως Καναδός πολίτης, με σκοπό να οργανώσει ένα νέο δίκτυο κατασκοπείας.

Εκεί συναντιέται με τον Λέο Γκρόσφογκελ, ο οποίος είναι γνωστός του από την Παλαιστίνη.

Από κοινού ιδρύουν τη «βιτρίνα» του κατασκοπευτικού δικτύου, που είναι μια εταιρεία εισαγωγών-εξαγωγών κατασκευής αδιάβροχων.

Η πρώτη μεγάλη επιτυχία έρχεται το Μάιο του 1941 όταν αποστέλλεται μήνυμα στη Μόσχα που αναφέρει την απόφαση των Γερμανών να επιτεθούν κατά της Ρωσίας. Παρόμοιες αναφορές φθάνουν στη Μόσχα και από το Σοβιετικό δίκτυο κατασκοπείας στην Ιαπωνία.

Αν και υπήρχε μεγάλη εμπιστοσύνη στο πρόσωπο του Τρέπερ από τον ίδιο τον Στάλιν, στη συγκεκριμένη περίπτωση θεώρησε ότι ο Τρέπερ έπεσε θύμα παραπλάνησης των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών.

Δυστυχώς, βέβαια, για τον Στάλιν και για ολόκληρη τη Ρωσία, ο Τρέπερ δικαιώθηκε πανηγυρικά μερικές ημέρες αργότερα, όταν στις 22 Ιουνίου του 1941 οι γερμανικές δυνάμεις επιτέθηκαν αιφνιδιαστικά στην Ρωσία.

Από το σημείο αυτό και μετά, ο Στάλιν εκτιμά ακόμη περισσότερο τη δουλειά του Τρέπερ και στέλνονται επιπλέον κονδύλια ώστε να οργανωθεί ακόμη καλύτερα το δίκτυο κατασκοπείας στην περιοχή της Δυτικής Ευρώπης.

ΟΙ ΜΥΣΤΙΚΟΙ ΠΟΜΠΟΙ

Το 1941, από λάθος καταστρέφεται ένας πομπός που βρισκόταν εγκατεστημένος στο Βερολίνο, και ο Τρέπερ μεταβαίνει εκεί ώστε να διερευνήσει εάν όντως επρόκειτο για λάθος του χειριστή ή δολιοφθορά.

Μέχρι εκείνη την περίοδο η γερμανική αντικατασκοπεία, αν και είχε αρκετές ενδείξεις για τη δράση Σοβιετικών πρακτόρων στην Ευρώπη, δεν είχε κάποια απόδειξη.

Οι υποψίες της επιβεβαιώθηκαν με τον εντοπισμό των εκπομπών ενός πομπού κάπου στη Βαλτική.

Έκτοτε ξεκινά μια μεγάλης έκτασης επιχείρηση που υποστηρίζεται από ευέλικτες μηχανοκίνητες μονάδες, στο σύνολό τους μοτοσικλετιστές, από επίγειους σταθμούς εφοδιασμένους με ραδιογωνιόμετρα καθώς και από αεροσκάφη κυρίως Ju 52, που ήταν εφοδιασμένα με ανάλογες συσκευές.

Κυριολεκτικά, οι γερμανικές δυνάμεις «χτένισαν» τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και μεγαλουπόλεις, αλλά παρόλο που εντοπίζονταν εκπομπές από πομπούς, δεν μπορούσαν να βρουν την ακριβή τους θέση, διότι εξέπεμπαν για μικρό χρονικό διάστημα.

Ο μόνος πομπός που εξέπεμπε σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους ήταν αυτός που είχε αρχικά εντοπισθεί στην περιοχή της Βαλτικής.

Και πάλι όμως ο χρόνος μετάδοσής του ήταν μικρός.

Βάσει λογικής οι επιτελείς της γερμανικής αντικατασκοπείας κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο πομπός πρέπει να βρίσκεται στις βελγικές ακτές.

Πολλά από τα μηνύματα του πομπού υποκλέπτονται και μαγνητοφωνούνται, αλλά είναι κωδικοποιημένα και οι Γερμανοί αναλυτές δεν μπορούν να τα αποκρυπτογραφήσουν.

Στο μεταξύ υπήρχαν πράκτορες της «Κόκκινης Ορχήστρας» που ήταν τοποθετημένοι σε καίριες θέσεις του γερμανικού γραφειοκρατικού μηχανισμού, όπως στο τηλεφωνικό κέντρο του γερμανικού προξενείου, καθώς και σε άλλες υπηρεσίες που επεξεργάζονταν πολύτιμες πληροφορίες που αφορούσαν τα σχέδια των Γερμανών στην Ευρώπη.

Στις περισσότερες από τις θέσεις αυτές τοποθετούνταν γυναίκες πράκτορες, οι οποίες αναλάμβαναν θέσεις «ιδιαιτέρων» γραμματέων σε στελέχη της ναζιστικής κυβέρνησης.

Η ΔΡΑΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ

Τον Δεκέμβριο του 1941, η Γερμανική υπηρεσία  «funcabwehr» κατάφερε να εντοπίσει έναν από τους ραδιοφωνικούς πομπούς που λειτουργούσαν στις Βρυξέλλες.

Ξεκίνησαν οι πρώτες συλλήψεις, οι οποίες οδήγησαν στη διάλυση του σταθμού.

Η Κόκκινη Ορχήστρα περιελάμβανε επίσης ένα ξεχωριστό δίκτυο εκτός των τοπικών γερμανικών δυνάμεων ασφαλείας στην Ελβετία.

Η ομάδα διευθύνονταν από τον Αλεξάντερ Ράντο (με την κωδική ονομασία DORA), έναν Ούγγρο μετανάστη, κομμουνιστή και γεωγράφο που την ίδρυσε κατά την άφιξή του στη Γενεύη το 1936.

Μόνο αφότου η «Άμπβερ» αποκρυπτογράφησε ραδιοφωνικά μηνύματα τον Αύγουστο του 1942 στα οποία εμφανίστηκαν γερμανικά ονόματα, η Γκεστάπο άρχισε να συλλαμβάνει τους κατασκόπους, καθώς και τους συγγενείς και τους φίλους τους με τους οποίους έρχονταν σε επαφή.

Η γερμανική αντικατασκοπεία άρχισε να παρακολουθεί ραδιοτηλεγραφήματα που στάλθηκαν στη Μόσχα στις 26 Ιουνίου 1941.

Ο πομπός με το διακριτικό "RTX" εκπέμπει το ραδιοφωνικό μήνυμα «KLK από RTX 2606 0330 32WES N14KBV ...», και στη συνέχεια μια ακολουθία τριάντα δύο πενταψήφιων ομάδων αριθμών, που τελείωνε με την υπογραφή «AR 50 385 KLK από RTX…».

Οι Γερμανοί ανακάλυψαν επίσης άλλους ραδιοπομπούς χρησιμοποιώντας παρόμοια κρυπτογράφηση.

Σε δύο μήνες, οι Γερμανοί ηχογράφησαν 250 μηνύματα.

ΚΑΤΑΔΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΚΤΕΛΕΣΕΙΣ

Ο Τρέπερ συνελήφθη τον Νοέμβριο του 1942.

Όπως και ο Γκούρεβιτς, κατάφερε να σώσει τη ζωή του υποσχόμενος στους Γερμανούς να εργαστεί ως διπλός πράκτορας.

Τον Σεπτέμβριο του 1943, κατάφερε να δραπετεύσει στη Γαλλία, απ' όπου προσφέρθηκε στις αρχές της Μόσχας να γίνει διπλός πράκτορας, αλλά η Μόσχα αρνήθηκε, θεωρώντας αδύνατη τη διαφυγή του.

Τον Ιανουάριο του 1945, ο Τρέπερ επέστρεψε στη Μόσχα, όπου καταδικάστηκε αρχικά σε 15 χρόνια φυλάκισης, αργότερα μειώθηκε σε 10 χρόνια, έπειτα απελευθερώθηκε και αποκαταστάθηκε μετά το θάνατο του Στάλιν.

Η πρώτη δίκη ξεκίνησε στις 15 Δεκεμβρίου 1942.

Οι πρώτες έντεκα θανατικές ποινές ήταν για «Εσχάτη προδοσία» και δύο ποινές ήταν για «παθητική συμμετοχή σε εσχάτη προδοσία» (6 και 10 χρόνια καταναγκαστικής εργασίας) εκδόθηκαν στις 19 Δεκεμβρίου.

Για τις έντεκα θανατικές ποινές, εφαρμόστηκε ένα σχέδιο εκτέλεσης.

Στις 22 Δεκεμβρίου από τις 19:00 έως τις 19:20 με ένα διάστημα 4 λεπτών απαγχονίστηκαν.

Ρούντολφ φον Ζέλια

Χάρο Σούλτσε-Μπόισεν

Άρβιντ Χαρνάκ

Κουρτ Σουμάχερ

Τζον Γκρότζεντς

Από τις 20:18 έως τις 20:33, με ένα διάστημα 3 λεπτών, απαγχονίστηκαν.

Χορστ Χέιλμαν

Χανς Κόππι

Κουρτ Σούλτσε

Ίλσα Στόιμπε

Λίμπερτας Σουλσε-Μπόισεν

Ελιζάμπεθ Σούμαχερ

Από τους εναπομείναντες κρατούμενους, 76 καταδικάστηκαν σε θάνατο, οι 50 από αυτούς έλαβαν ποινή φυλάκισης. Τέσσερις άντρες μεταξύ των κατηγορουμένων αυτοκτόνησαν.

Περίπου 65 θανατικές ποινές εκτελέστηκαν.

Οι μυστικές υπηρεσίες της Δύσης ενδιαφέρθηκαν για την Κόκκινη Ορχήστρα επειδή ήλπιζαν να λάβουν πληροφορίες σχετικά με τις μεθόδους εργασίας της σοβιετικής κατασκοπείας.

Πληροφορίες

Richelson, Jeffrey (1995). A Century of Spies: Intelligence in the Twentieth Century. Oxford University Press.

Brysac, Shareen Blair (2000). Resisting Hitler: Mildred Harnack and the Red Orchestra. New York: Oxford University Press.

Hoffmann, Peter (8 Οκτωβρίου 1996). History of the German Resistance, 1933-1945.

military-history.gr

The post Η «κόκκινη ορχήστρα»! Το δίκτυο κατασκοπείας της Μόσχας με 150.000 πράκτορες appeared first on Militaire.gr.