Συγχώνευση πυλώνων ΚΑΠ: Τι σημαίνει για την Ελλάδα;

Σε μια περίοδο κατά την οποία η Ευρωπαϊκή Ένωση αναζητεί νέες ισορροπίες ενόψει της παρουσίασης του επόμενου Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου (ΠΔΠ) το καλοκαίρι του 2025, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξετάζει σοβαρά το ενδεχόμενο συγχώνευσης των δύο βασικών πυλώνων της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής (ΚΑΠ) σε ένα ενιαίο ταμείο. Η προοπτική αυτή προκαλεί προβληματισμό, ιδίως σε χώρες όπως η Ελλάδα, όπου η γεωργία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό

Η πρόταση φέρνει στο τραπέζι μια ριζική αλλαγή: τη συνένωση του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Εγγυήσεων (ΕΓΤΕ), που καλύπτει κυρίως τις άμεσες ενισχύσεις στους αγρότες, και του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ), το οποίο χρηματοδοτεί έργα υποδομής, δράσεις αγροτικής ανάπτυξης και στήριξης της υπαίθρου. Η ένωση των δύο αυτών πυλώνων υπό έναν κοινό δημοσιονομικό σχεδιασμό, παρότι παρουσιάζεται ως βήμα για απλούστευση και μεγαλύτερη ευελιξία, δημιουργεί ανησυχίες για ενδεχόμενη αποδόμηση του έως τώρα συνεκτικού ευρωπαϊκού πλαισίου.

Από τη δεκαετία του 1960, η ΚΑΠ αποτέλεσε τη θεμέλια πολιτική της Ευρώπης για την εξασφάλιση της διατροφικής αυτάρκειας, τη στήριξη του αγροτικού εισοδήματος και τη διατήρηση της αγροτικής ζωής. Η μέχρι σήμερα διάκριση των πυλώνων διασφάλιζε ισορροπία μεταξύ οικονομικής στήριξης και μακροπρόθεσμης ανάπτυξης της υπαίθρου. Η νέα πρόταση, όμως, ενδέχεται να αποσυνδέσει κρίσιμες πολιτικές από τον κεντρικό ευρωπαϊκό έλεγχο και να τις αναθέσει στα κράτη-μέλη, με κίνδυνο άνισης κατανομής πόρων και αποσυντονισμού.

Για την Ελλάδα, η συγχώνευση αυτή εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους. Η ελληνική αγροτική οικονομία βασίζεται κυρίως στον πρώτο πυλώνα, με ετήσια ενίσχυση άνω των 2 δισ. ευρώ, ενώ ο δεύτερος πυλώνας είναι καθοριστικός για τη στήριξη των μικρών παραγωγών, την ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών και την αποτροπή της ερήμωσης της υπαίθρου. Η απουσία σαφούς πλαισίου και σταθερών μηχανισμών στήριξης ενδέχεται να επιδεινώσει τις υφιστάμενες ανισότητες και να περιορίσει τις επενδύσεις στον πρωτογενή τομέα.

Αν τελικά η συγχώνευση προχωρήσει χωρίς επαρκή αντισταθμιστικά μέτρα, η ελληνική ύπαιθρος κινδυνεύει να υποστεί νέο πλήγμα. Οι ορεινές και μειονεκτικές περιοχές, που ήδη αντιμετωπίζουν ελλείψεις σε υποδομές και ανθρώπινο δυναμικό, ενδέχεται να απολέσουν τις βασικές στηρίξεις που εξασφάλιζαν τη βιωσιμότητά τους. Η εντεινόμενη αστικοποίηση, που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια, είναι πιθανό να ενισχυθεί, οδηγώντας σε περαιτέρω ερήμωση της περιφέρειας και αύξηση της εξάρτησης από εισαγωγές τροφίμων — με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την επισιτιστική και γεωπολιτική ασφάλεια της χώρας.

Παράλληλα, η κοινωνική συνοχή στις αγροτικές περιοχές κινδυνεύει να διαρραγεί. Η απώλεια της στήριξης που παρέχει το ΕΓΤΑΑ δεν θα έχει μόνο οικονομικές συνέπειες, αλλά και πολιτικές. Η ενίσχυση της απογοήτευσης και της δυσπιστίας απέναντι στους ευρωπαϊκούς θεσμούς θα μπορούσε να πυροδοτήσει αντιδράσεις και να μεταφραστεί σε πολιτική αστάθεια, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Η ΚΑΠ δεν είναι μόνο ένα εργαλείο οικονομικής ενίσχυσης, αλλά ένα σύστημα πολιτικής συνοχής και κοινωνικής σταθερότητας. Μέσω αυτής, στηρίζεται η πολιτιστική κληρονομιά της υπαίθρου, προστατεύεται το αγροτικό τοπίο και διευκολύνεται η μετάβαση σε πιο βιώσιμα μοντέλα παραγωγής. Επομένως, κάθε αλλαγή στο καθεστώς της θα πρέπει να είναι προσεκτικά μελετημένη και να συνοδεύεται από εγγυήσεις που διασφαλίζουν την ισόρροπη ανάπτυξη.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καλείται να αποφύγει τον πειρασμό μιας απλοποιημένης διαχείρισης που θυσιάζει τη στρατηγική ουσία της πολιτικής στο βωμό της γραφειοκρατικής ευκολίας. Αντίθετα, η αναθεώρηση του ΠΔΠ μπορεί και πρέπει να αξιοποιηθεί ως ευκαιρία για έναν ουσιαστικό επανασχεδιασμό της ΚΑΠ, με ενίσχυση της ανθεκτικότητας, της διαφάνειας και της αποτελεσματικής στήριξης του αγροτικού κόσμου.

Για την Ελλάδα, το διακύβευμα είναι μεγάλο. Η αγροτική παραγωγή δεν είναι απλώς ζήτημα επιβίωσης για χιλιάδες οικογένειες, αλλά και θεμέλιο για την κοινωνική συνοχή, την εθνική οικονομία και την επισιτιστική ασφάλεια. Η ελληνική πλευρά οφείλει να δώσει δυναμικά το παρών στις διαπραγματεύσεις των επόμενων μηνών, διατυπώνοντας ξεκάθαρες θέσεις και επιδιώκοντας συμμαχίες με άλλες χώρες του Νότου που αντιμετωπίζουν παρόμοιες προκλήσεις.

Η ΚΑΠ πρέπει να παραμείνει κοινή, δίκαιη και λειτουργική — όχι ένα πεδίο ανταγωνισμού που θα ευνοεί τα ισχυρότερα κράτη και θα εγκαταλείπει τους μικρότερους αγρότες στο περιθώριο. Το μέλλον της ευρωπαϊκής γεωργίας κρίνεται τώρα. Και μαζί του, το μέλλον της ελληνικής υπαίθρου.
Πηγή: agrocapital.gr