Σχέδια βόσκησης με ερωτηματικά

Υπό το βάρος του σκανδάλου με τους βοσκότοπους, η κυβέρνηση εξαγγέλλει την έναρξη της διαδικασίας δημοπράτησης των διαχειριστικών σχεδίων βόσκησης, με την αγροτική κοινότητα να τελεί υπό αναστάτωση και αμφισβήτηση.
Συγκεκριμένα, το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ανακοινώνει την εκκίνηση ενός μεγάλου έργου: τη δημοπράτηση των Διαχειριστικών Σχεδίων Βόσκησης (Δ.Σ.Β.) για το σύνολο της επικράτειας. Ο υπουργός Κώστας Τσιάρας αποφασίζει να αναθέσει στην κρατική εταιρεία «Κοινωνία της Πληροφορίας Α.Ε.» τον

ρόλο του ενδιάμεσου φορέα για την προετοιμασία, την προκήρυξη και την παρακολούθηση των σχετικών διαγωνισμών.

Αν και το έργο περιγράφεται ως «κομβικό» για τη στήριξη της ελληνικής κτηνοτροφίας, η χρονική του συγκυρία δημιουργεί ερωτήματα. Είναι πράγματι μια αναγκαία μεταρρυθμιστική παρέμβαση ή μήπως μια προσπάθεια διαχείρισης εντυπώσεων μετά τις αποκαλύψεις για τις καταχρήσεις στον χώρο των επιδοτήσεων;

Το σχέδιο σε τίτλους

Το έργο περιλαμβάνει απογραφή όλων των βοσκήσιμων εκτάσεων της χώρας, εκτίμηση της βοσκοϊκανότητάς τους, καθορισμό παρεμβάσεων για τη βελτίωσή τους και δημιουργία υποδομών. Τα σχέδια θα χρησιμεύσουν για να κατανέμονται πιο δίκαια οι βοσκότοποι στους κτηνοτρόφους και –σε δεύτερο επίπεδο– για να αποδίδονται οι ευρωπαϊκές ενισχύσεις σε όσους πράγματι τις δικαιούνται.

Η διαδικασία θα διενεργηθεί μέσω του Εθνικού Συστήματος Ηλεκτρονικών Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΣΗΔΗΣ), με ξεχωριστούς διαγωνισμούς για κάθε περιφερειακή ενότητα. Η χρηματοδότηση θα προέλθει από περιφερειακά τέλη βόσκησης και από το Ταμείο Γεωργίας και Κτηνοτροφίας, σύμφωνα με παλαιότερη νομοθεσία του 2015.

Καλοί στόχοι, γνωστά εμπόδια

Σε επίπεδο σχεδιασμού, το έργο φαντάζει απαραίτητο. Η ορθολογική διαχείριση των βοσκήσιμων γαιών αποτελεί πάγιο αίτημα των ίδιων των κτηνοτρόφων, που συχνά βρίσκονται εγκλωβισμένοι σε ένα αδιαφανές καθεστώς εκτάσεων «φαντασμάτων» και επιδοτήσεων που καταλήγουν σε μη παραγωγικούς αποδέκτες.

Ωστόσο, μένει να αποδειχθεί αν αυτή η νέα απόπειρα θα καταφέρει να ξεφύγει από τις παθογένειες του παρελθόντος. Οι σχετικές μελέτες είχαν προβλεφθεί ήδη από το 2015, αλλά μέχρι σήμερα η πρόοδος ήταν ελάχιστη. Οι διαχειριστικοί σχεδιασμοί είτε καθυστερούσαν, είτε έμεναν στα χαρτιά, είτε τελούσαν υπό αμφισβήτηση από τις ίδιες τις Περιφέρειες και τους αγροτικούς φορείς.

Η «κοινωνία της πληροφορίας» στον ρόλο-κλειδί

Το βάρος του έργου επωμίζεται η κρατική εταιρεία «Κοινωνία της Πληροφορίας», γνωστή κυρίως από την εμπλοκή της σε έργα ψηφιακής διακυβέρνησης. Αν και η επιλογή της γίνεται με στόχο να εξασφαλιστεί η τυπική διαφάνεια και η τεχνική επάρκεια, παραμένει ασαφές γιατί επιλέγεται ένας ενδιάμεσος φορέας αντί να αναλάβει απευθείας την υλοποίηση το αρμόδιο υπουργείο ή οι κατά τόπους Περιφέρειες.

Η ανάθεση μελετών και τεχνικών φακέλων σε τρίτους, χωρίς διαρκή εποπτεία από τις τοπικές Αρχές και τους άμεσα ενδιαφερόμενους – δηλαδή τους κτηνοτρόφους – δημιουργεί τον κίνδυνο αποξένωσης και κακής εφαρμογής των σχεδίων.

Μεγάλες προσδοκίες, περιορισμένη εμπιστοσύνη

Η κυβέρνηση δηλώνει πως η εκπόνηση των σχεδίων θα αποτελέσει «καθοριστικό βήμα» για τη βιώσιμη ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα, την ενίσχυση της παραγωγικότητας και τη διαφάνεια στη διαχείριση των ευρωπαϊκών πόρων μέσω ΟΠΕΚΕΠΕ. Θεωρητικά, αυτό θα σημάνει το τέλος των «εικονικών βοσκοτόπων» και των πλασματικών δικαιούχων.

Όμως, μετά από χρόνια υποσχέσεων και απραξίας στον ίδιο τομέα, η αξιοπιστία των εξαγγελιών αυτών είναι ζητούμενο. Οι φορείς της κτηνοτροφίας ζητούν ουσιαστική διαβούλευση και εφαρμογή με όρους βιωσιμότητας και όχι μόνο τεχνική εκτέλεση ενός έργου που, αν δεν αγγίξει τη ρίζα του προβλήματος, κινδυνεύει να αναπαράγει τα ίδια λάθη.

Η εξαγγελία των Διαχειριστικών Σχεδίων Βόσκησης φέρνει έναν αέρα μεταρρύθμισης, αλλά και μια δόση καχυποψίας. Η κυβέρνηση δείχνει να κινείται προς την ορθή κατεύθυνση, αλλά η αποτελεσματικότητα του έργου θα κριθεί στην πράξη. Το ερώτημα είναι αν αυτή η πρωτοβουλία θα αποτελέσει μια ουσιαστική τομή ή ακόμη ένα ηχηρό σχέδιο με περιορισμένο αντίκρισμα στην πραγματικότητα της ελληνικής υπαίθρου.