Untitled: Πήγαμε στην πρώτη έκθεση Μπασκιά στην Ελλάδα -Η τέχνη που άλλαξε τα ’80s ζωντανεύει στον Πειραιά

Ανάμεσα στις παλιές αποθήκες του Πειραιά, «κρυμμένος» στις βιομηχανικές του εγκαταστάσεις βρίσκεται ένας χώρος δημιουργικής διάχυσης, που σίγουρα ο Jean-Michel Basquiat θα έβρισκε αντιπροσωπευτικό για μια παρουσίαση των έργων του έξω από τις νόρμες του απροσπέλαστου exclusivity.

Τριάντα έξι χρόνια μετά τον θάνατο του “enfant terrible” της καλλιτεχνικής σκηνής της Νέας Υόρκης, που καθόρισε τα ‘80s με το εικαστικό του ιδίωμα, η Άρτεμις Μπαλτογιάννη φέρνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα

μέσα από το πρόγραμμα του “The Intermission”, την έκθεση "Untitled", που επιχειρεί να φωτίσει, χωρίς περιοριστικούς τίτλους, το δημιουργικό του χάρισμα. Είκοσι έργα σε χαρτί της περιόδου 1981-1983 διατέθηκαν σε αποκλειστική συνεργασία με την παρισινή γκαλερί Enrico Navarra, κατόχου μιας από τις σημαντικότερες συλλογές σχεδίων του Basquiat, για μια κατ’ ιδίαν γνωριμία με το αθηναϊκό κοινό.

Η αυθόρμητηπινελιά σαν τον ρυθμό της jazz,διαισθητικά στοιχεία πριμιτίβ και ωμήςεικονοποιίας, η ενέργεια των χρωμάτων,η σάτιρα της ιλουστρασιόν υλιστικήςκοινωνίας, αινιγματικά τοτεμικά σύμβολαή ήρωες της ποπ κουλτούρας, doodling,ακρωνύμια και το φυλετικό τραύμα,συνθέτουν τη δική του τέχνη των συνοικιώνκαι των συνθημάτων, το ατόφιο συναίσθημαπου διοχέτευε στη στατική ζωγραφικήαποτύπωση, θέτοντας τις βάσεις για τοννεο-εξπρεσιονισμό.

Στα πλαίσια της γιορτινής υποδοχής των εγκαινίων, το ετερόκλητο κοινό της τέχνης, του design, της μόδας και του επιχειρηματικού κόσμου συναντήθηκε σε έναν κοινό τόπο, παρακολουθώντας ένα μέρος του φιλμ της κινηματογραφίστριας Tamra Davis “The Radiant Child” του 1986, εισακούγοντας ένα ξεχωριστό “in memoriam” και αποκτώντας μια οικεία εικόνα για αυτό το εκτυφλωτικό παιδί της τέχνης, με προσωπικές αναμνήσεις της ίδιας και της stylist και creative director Lysa Cooper, μέλη του στενού κύκλου του.

Ο αυτοδίδακτος Basquiat ονειρευόταν να γίνει σκηνοθέτης… μαθαίνουμε. Για να παλέψει με ένα ακόμα μέσο για την ορατότητα των αφροαμερικανών, να γίνει η φωνή τους και να αποδείξει πως δεν είναι εγκληματίες ή κοινωνικοί παρίες αλλά καθημερινοί άνθρωποι με τη δική τους αξιοπρέπεια.

Την εποχήτου μεγάλου καλλιτεχνικού πειραματισμούτης δεκαετίας του ‘80, τότε που ηδημιουργικότητα έρεε στις γκαλερί, τημουσική σκηνή, τη μόδα, το σινεμά καικάθε πτυχή της ζωής, φέρνοντας μια“δεύτερη Αναγέννηση”, όπως το έθεσε ηCooper, ο Basquiat ήξερε νατοποθετεί τον εαυτό του στο επίκεντροτου πυρετώδους, χαοτικού δημιουργικούπαλμού. “Μια παράξενη φιγούρα με παράξενακοστούμια”, θα ξυπνούσε αργά, θα έβγαινεγια χορό και θα επέστρεφε στο σπίτι γιανα δημιουργήσει τη δική του εκδοχή τηςΝέας Υόρκης.

Ο Basquiat αποφάσισε να μεταφέρει την τέχνη των δρόμων και τη σημειολογία των graffiti στον καμβά, όταν είδε τον φίλο του Michael Stewart να δολοφονείται από τους αστυνομικούς, ακριβώς λόγω της παραβατικής συμπεριφοράς της street art. Δεν ήθελε, όμως, να χάσει αυτή την αυθόρμητη απεύθυνση προς όλο τον κόσμο. Γι’ αυτό και δεν επιθυμούσε τα έργα του να καταλήξουν απολιθωμένα διακοσμητικά στοιχεία της προνομιούχας ελίτ των λευκών συλλεκτών, βολικά ταιριασμένα με τον καναπέ τους, αλλά να μπουν στα μεγάλα μουσεία, με ελεύθερη και ισότιμη προσβασιμότητα προς όλους. Αν και εν ζωή δεν κατάφερε να έχει τη δική του ατομική έκθεση, έργα του ωστόσο, αγοράζονταν από μεγάλους μουσειακούς θεσμούς και ιδρύματα της τέχνης όπως το MoMΑ και το Whitney Museum of American Art.

Καθοριστικήγια την πορεία του διαφαίνεται και ησχέση του με τον Andy Warhol, που μάλισταπολλοί εικάζουν πως η κορώνα στουςπίνακες του, ως ανεστραμμένο Wέφερε και έναν μικρό φόρο τιμής στοόνομα εκείνου. Μέσα από την επαφή τουμε τον “μέντορα” όλων των ανερχόμενωνκαλλιτεχνών της εποχής, ο Basquiatβρήκε μια πατρική φιγούρα και μια διέξοδοκαλλιτεχνικής νομιμοποίησης. Όμως,ακόμα και η στήριξη αυτή τον άφησε βοράστους κριτικούς, που δεν δίστασαν νατον ακυρώσουν και να τον υποτιμήσουνως υποχείριο και “σκυλάκι” του Warhol,γεγονός που τον έκανε να αναδιπλωθεί,αφήνοντας οριστικά πίσω τη φιλία τους.

Και ποιες είναι οι συνδέσεις με το σήμερα; Σε μια ανέλπιστη αναλογία, η Lyda Cooper παρατήρησε αυτή την αστική έκρηξη του graffiti στην Αθήνα, όμοια με μεγάλες αλλά και περιθωριοποιημένες πολιτείες της Αμερικής, σταματώντας το ταξί της για να αιχμαλωτίσει αυτό το vibe της πόλης μέσα από τον φωτογραφικό της φακό. Τα graffiti, αγαπημένη εκφραστική ύλη του Basquiat, που έχει αρχίσει να εκλείπει στα πλαίσια του εξευπρεπισμού της Νέας Υόρκης είναι “ο πιο ζωντανός συμβολισμός του τι σημαίνει η τέχνη για όλους”. Και η Ελλάδα τη δεδομένη στιγμή έχει κάτι από το καλλιτεχνικό “buzz” της παλιάς καλής Νέας Υόρκης, βουίζοντας από πηγαία έκφραση και πολυφωνία.

Ο Basquiat, έστω και με αυτό το σύντομο πέρασμά του, αποτελώντας ατυχώς μέρος των καταραμένων καλλιτεχνών που έφυγαν στον σημαδιακό αριθμό των 27 ετών, εξακολουθεί να επηρεάζει την κουλτούρα, την τέχνη και τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τον κόσμο σήμερα. Και καταπώς φαίνεται από την ανταπόκριση και την ατμόσφαιρα, που περιέβαλε την επίσημη έναρξη της έκθεσης, το αντισυμβατικό αλλά αληθινό “modus creandi” του συγκινεί βαθιά.

Η έκθεση"Untitled" θα διαρκέσει μέχρι και τις2 Αυγούστου 2025.

TheIntermission, Πολυδεύκους37Α, Πειραιάς

Διαβάστε περισσότερα στο bovary.gr