Λειτουργικές Τελετουργικές πράξεις στην ελληνική λαϊκή εθιμοταξία – Δ΄
Με την επιστροφή της λιτανευτικής πομπής στο ναό, πραγματοποιείται η τελευταία στάση – και μαζί η τελευταία δέηση – μπροστά στο ναό, μετά την οποία ο επίσκοπος εκφωνεί επίκαιρο λόγο, και συνήθως η φιλαρμονική αποδίδει τιμές και παιανίζει τον εθνικό ύμνο, πριν την καθιερωμένη εκκλησιαστική απόλυση, ώστε η εικόνα να εισέλθει στο ναό, όπου ψάλλεται ο εσπερινός της επομένης, και το πλήθος να διαλυθεί. Στην βασική αυτή διάταξη της όλης λιτανευτικής εθιμοταξίας θα μπορούσαν να γίνουν ορισμένες παρατηρήσεις: καταρχήν, όσον αφορά την ακολουθούμενη πορεία, θα πρέπει να παρατηρηθεί ότι συνήθως
Πρόκειται για μια κληρονομιά από τις αγροτικές λιτανευτικές πομπές της υπαίθρου, όπου συνήθως διαγράφεται ένας μαγικός – προστατευτικός κύκλος στα εδάφη που αποτελούν τα όρια του χωριού, όχι μόνον τα τοπογραφικά όρια του οικισμού, αλλά και τα σύνορα του οικονομικού και παραγωγικού χώρου κάθε οικισμού. Για την πληρέστερη δε ικανοποίηση των πιστών, είναι συνηθέστατο το φαινόμενο οι αστικές λιτανείες να τροποποιούν κάθε χρόνο το δρομολόγιό τους, καλύπτοντας διαφορετικά μέρη της ενορίας, ώστε να «διαχέεται η χάρη». Από τα παραπάνω προκύπτει ότι η τέλεση της πανηγυρικής λιτανείας έχει και τον χαρακτήρα μιας συμβολικής περιχαράκωσης των ορίων μιας ενορίας.
Ενδιαφέρον σημείο αποτελεί επίσης η πρακτική της ανάμειξης κοσμικών στοιχείων και δεδομένων από το δημόσιο τελετουργικό στην εθιμοταξία των λιτανειών. Αυτό παρατηρείται σε όλα τα είδη των λιτανειών που εξετάζουμε, δηλαδή και σε εκείνες της Μεγάλης Παρασκευής, της Κυριακής του Πάσχα, των Θεοφανείων κ.λπ. Το φαινόμενο αυτό, που διαπιστώνεται ευρύτερα στην ελληνική θρησκευτική λαογραφία, οφείλεται στην άμεση σχέση κράτους και Εκκλησίας, που τροφοδοτεί, τα τελευταία χρόνια, μια εντονότατη δημόσια συζήτηση στην χώρα μας.
Σύμφωνα με την πραγματικότητα αυτή, οι εκκλησιαστικές τελετές δανείζονται δεδομένα του δημόσιου τελετουργικού, αυτού δηλαδή που έχει καθιερωθεί από την κοσμική εξουσία σε περιπτώσεις κρατικών ή εθνικών εορτασμών, όπως η χρήση φιλαρμονικών ή αποσπασμάτων ενστόλων – στρατιωτών, ναυτών, αστυνομικών ή ακόμη και προσκόπων – η απόδοση τιμών όπως αυτές που αποδίδονται στην σημαία, σε αρχηγούς καρτών κ.λπ., αλλά και η ανάκρουση του εθνικού ύμνου, στα πλαίσια μιας καθαρώς εκκλησιαστικής τελετουργίας.
Η ανάμειξη αυτή, που ουσιαστικά διαμορφώνει την φυσιογνωμία των αστικών εκκλησιαστικών λιτανειών, κατά κανόνα γίνεται με πρωτοβουλία των εκκλησιαστικών αρχών, που θεωρούν ότι από αυτήν μπορούν να προσποριστούν κύρος και επιβολή. Στενά δεμένη με την ελλαδική πραγματικότητα της «νόμω κρατούσης Πολιτείας», η πρακτική αυτή δεν παρατηρείται φυσικά σε ανάλογες εκκλησιαστικές εκδηλώσεις αποδήμων ή ομογενών, που πραγματοποιούνται εκτός των ορίων της ελληνικής επικράτειας.
Δεν θα μπούμε φυσικά στη συζήτηση σχετικά με τη σχέση κράτους και Εκκλησίας στην Ελλάδα, αφού αυτή βρίσκεται έξω από τα όρια του μετά χείρας κειμένου. Θα σημειώσουμε μόνο πως στην ανάμειξη αυτή βρίσκεται η ιδιαιτερότητα που δίνει τον ιδιαίτερο τόνο στην ελληνική λαϊκή θρησκευτική συνείδηση και πράξη, επιδρώντας άμεσα στις ανάλογες εθιμικές πρακτικές του λαού μας. Με τις λιτανείες αυτές, όπως έχει παρατηρηθεί και στη σχετική ξένη βιβλιογραφία, το τοπίο επανιδρύεται και επαναγιάζεται συμβολικά, καθώς ολοκληρώνεται η τελετουργική αναδόμησή του, με την συνεργασία κοσμικού και εκκλησιαστικού, διοικητικού και θρησκευτικού τελετουργικού.
Είναι δε απολύτως χαρακτηριστικό το γεγονός ότι η λιτανεία αναφέρεται ξεχωριστά – συχνά μάλιστα και με μνεία της συμμετοχής του επιχωρίου μητροπολίτη- μαζί με το δρομολόγιό της, και στις αφίσες που τυπώνονται για να αναγγείλουν τα πανηγύρια των αστικών ενοριών, ως ένα απολύτως χαρακτηριστικό τμήμα της όλης πανηγυρικής τελετουργίας. Ανάλογα φαινόμενα έχουμε και κατά την λιτανεία του Επιταφίου, το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής, που είναι πάνδημη και επίσημη. Στην περίπτωση μάλιστα αυτή, οι ιερείς των γειτονικών ενοριών συχνά κανονίζουν να συναντηθούν, σε κάποιο προκαθορισμένο μέρος οι λιτανευτικές πομπές τους, ώστε από κοινού να πραγματοποιήσουν κάποιο μέρος της λιτανευτικής πρακτικής τους, τονίζοντας και πάλι την αγάπη, την καλή γειτονία και την αγαστή συνεργασία τους.
The post Λειτουργικές Τελετουργικές πράξεις στην ελληνική λαϊκή εθιμοταξία – Δ΄ appeared first on Dogma.
- Δημοφιλέστερες Ειδήσεις Κατηγορίας Ειδήσεις
- Αηδίασαν μόλις έμαθαν από τι φτιάχνεται το ντονέρ: «Δεν το γνώριζα, δεν πρόκειται να ξαναφάω»
- Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας που χαρακτηρίστηκε ολέθριος δαίμων, ραδιούργος και πανούργος - Το άθλιο τέλος του
- Αποκλειστικό: Γιατί συνελήφθη ο δήμαρχος Σερίφου – «Σφραγίσαμε το κατάστημα και…»
- Αντίστροφη μέτρηση για δήλωση μισθωτηρίων – Τι πρέπει να κάνουν οι ιδιοκτήτες
- Ο Κ. Τσουκαλάς για την πρόταση που δέχτηκε από τον ΣΥΡΙΖΑ για τον δήμο Αθηναίων
- Αντί για ξενοδοχείο, 206 διαμερίσματα: Το νέο project των Ισραηλινών στο κέντρο της Αθήνας
- Έρχεται αύξηση των συντάξεων - Ποιοι θα την πάρουν και τι ποσά θα λάβουν
- Ρεκόρ κρατήσεων για διακοπές στο εξωτερικό από τους Έλληνες - Πόσο κοστίζουν, πού πάνε
- Πραξικόπημα Κασιδιάρη στους «Σπαρτιάτες»
- Τα μπάνια του Μηταράκη και η κυβερνητική υποκρισία
- Δημοφιλέστερες Ειδήσεις dogma
- Τελευταία Νέα dogma
- Λειτουργικές Τελετουργικές πράξεις στην ελληνική λαϊκή εθιμοταξία – Δ΄
- Σήμερα 29 Ιουλίου τιμάται η Αγία Θεοδότη
- Ποιος ήταν ο Άγιος Καλλίνικος που τιμάται στις 29 Ιουλίου
- Μοναχικότητα, μοναξιά και απομόνωση (Βίντεο)
- Σαν σήμερα: Οι εορτές και τα γεγονότα της 29ης Ιουλίου
- Οι πνευματικές ωφέλειες της νηστείας
- Ο Αμερικής Ελπιδοφόρος στον Πόρο
- Η εορτή της Αγίας Άννης στην Αίγινα
- Η εορτή της Αγίας Παρασκευής στη Μητρόπολη Θηβών
- Η εορτή της Αγίας Ειρήνης Χρυσοβαλάντου στη Λέρο
- Τελευταία Νέα Κατηγορίας Ειδήσεις
- Παγκόσμιο πρωτάθλημα υγρού στίβου: Νέο πανελλήνιο ρεκόρ η 4Χ100μ. ελεύθερο mixed
- Ν. Ερυθραία: Φορτηγό τυλίχθηκε στις φλόγες – Κλειστή η Τατοΐου
- Τεχνητή νοημοσύνη: Πώς μπορεί από λάθος εκτίμηση να προκαλέσει πόλεμο
- Δύο νεκροί από φωτιά σε πολυκατοικία στο Βερολίνο – Πήδηξαν από τον 12ο όροφο για να σωθούν [Βίντεο]
- Ξεφουσκώνει ήδη το Threads- Περισσότεροι από τους μισούς χρήστες έφυγαν
- Θεσσαλονίκη: Σύγκρουση δύο οχημάτων στη Μουδανίων
- Ν.Ερυθραία: Φωτιά σε απορριματοφόρο – Κλειστή η Τατοΐου
- Τρεις μήνες ακόμη χωρίς ρήτρα αναπροσαρμογής – Έως τις 31/12 σε ισχύ τα έκτακτα ενεργειακά μέτρα