Πλειστηριασμοί ή ανακεφαλαιοποίηση

Ήδη από το καλοκαίρι, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έκρουε τον κώδωνα του κινδύνου επισημαίνοντας την ανάγκη για ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Η διατύπωση αυτή προκάλεσε τότε την αντίδραση της Ευρώπης, που έσπευσε να ξεκαθαρίσει πως δεν υπάρχει τέτοιο ενδεχόμενο

Ρεπορτάζ: Θεοδόσης Παπανδρέου

Μονόδρομος ήταν για το Μέγαρο Μαξίμου η επιλογή των πλειστηριασμών. Σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που λέγεται ότι ο Στ. Κοντονής, υπουργός Δικαιοσύνης, διαπραγματεύθηκε με ανταλλάγματα με τους συμβολαιογράφους ώστε να ξεκινήσουν άμεσα. Αν και αυτό δεν επιβεβαιώνεται από τις δύο πλευρές, εκείνοι που γνωρίζουν καλά τα δρώμενα στα δικηγορικά και συμβολαιογραφικά γραφεία εμφανίζονται κατηγορηματικοί σχετικά.

Μονόδρομος διότι σε κάθε άλλη περίπτωση οι τράπεζες θα είχαν ανάγκη ανακεφαλαιοποίησης, όπως ευθαρσώς σημείωνε το ΔΝΤ. Τα κόκκινα δάνεια είναι το μεγαλύτερο κομμάτι των χαρτοφυλακίων τους και θα πρέπει να κινηθούν άμεσα.

Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, υπουργός Οικονομικών, που δεν το έχει με την διπλωματία, το είπε στις αρχές Νοεμβρίου στην κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματος ζητώντας επί της ουσίας να βάλουν οι βουλευτές πλάτη και να μην αντιδράσουν. Μόνο τυχαίο άλλωστε δεν είναι πως τις τελευταίες μέρες οι συνήθεις ύποπτοι σιωπούν και κάποια φάλτσα προκύπτουν μάλλον από αστοχίες.

Τότε λοιπόν ο κ. Τσακαλώτος πάγωσε το ακροατήριο του όταν υποστήριξε πως θα πρέπει να προχωρήσουν οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί σε ακίνητα μεγάλης αξίας αλλιώς θα χρειαστεί ανακεφαλαιοποίηση.

Την Πέμπτη ο υπουργός επανήλθε μετά από σύσκεψη με τον πρωθυπουργό. «Η διαδικασία είναι σημαντική όχι μόνο για να έχουμε καλές τράπεζες αλλά και για αναπτυξιακούς και κοινωνικούς λόγους», σημείωσε χαρακτηριστικά. «Εάν οι τράπεζες δεν μπορούν να δανείσουν τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις τότε έχουμε πρόβλημα, εάν δεν μπορούν να δώσουν χρήματα και νέα δάνεια σε νέα ζευγάρια, τότε έχουμε κοινωνικό πρόβλημα», τόνισε υπογραμμίζοντας πως πλέον υπάρχουν τα εργαλεία για ρύθμιση οφειλών.

«Αυτή η κυβέρνηση έχει φέρει πολλά μέτρα που έπρεπε να φέρουν οι προηγούμενες κυβερνήσεις για να αντιμετωπίσουν τα κόκκινα δάνεια. Έχουμε θεσμοθετήσει τον εξωδικαστικό συμβιβασμό, έχουμε δημιουργήσει έναn νέο πτωχευτικό κώδικα και σε όλα αυτά έχουμε βάλει κοινωνικά κριτήρια αλλά και δεοντολογία», σημείωσε χαρακτηριστικά ο υπουργός. Και πρόσθεσε: «Τώρα περάσαμε και τον εξωδικαστικό συμβιβασμό για χρέη έως 50.000 που θα βοηθήσουν τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις».

Εξάλλου ο κ. Τσακαλώτος τόνισε πως «η προστασία που υπάρχει μέχρι τέλος του 2018 με νόμο Κατσέλη – Σταθάκη που φτάνει η προστασία της α΄ κατοικίας ως 280.000 ευρώ εάν υπάρχουν τρία παιδιά, και αποτελεί ένα σημαντικό μέτρο προστασίας της κοινωνίας, αφού δίνει την δυνατότητα σε πολλούς ανθρώπους να προστατεύσουν την α΄ κατοικία».

Επί της ουσίας, λοιπόν, ο υπουργός είπε ότι χωρίς πλειστηριασμούς δεν μπορούν να λειτουργήσουν οι τράπεζες.

Η πραγματικότητα

Ήδη στα μέσα Οκτωβρίου ο πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών και πρόεδρος της Eurobank, Νικόλαος Καραμούζης, παρουσίασε την πλήρη εικόνα του εγχώριου τραπεζικού συστήματος και των προκλήσεων που αντιμετωπίζει. Το σημαντικότερο όλων είναι πως μόλις 15 δισεκατομμύρια από τα συνολικά 190 δισεκατομμύρια δανειακού χαρτοφυλακίου προς τον ιδιωτικό τομέα εξυπηρετούνται! Επιπλέον τα 73 δισεκατομμυρίων ευρώ δάνεια είναι σε οριστική καθυστέρηση ενώ τα 102 δισ. είναι μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα. Και ο πρόεδρος των Τραπεζών αναφέρθηκε στις νομοθετικές ρυθμίσεις: «Είναι ενθαρρυντικό ότι μετά από χρόνια καθυστερήσεων στην Ελλάδα δημιουργήθηκε πλέον το απαραίτητο νομοθετικό πλαίσιο για τη διαχείριση των NPLs και των NPEs και θεσμοθετήθηκαν ρυθμίσεις όπως είναι η δυνατότητα πώλησης δανείων στη δευτερογενή αγορά, οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί, ο εξωδικαστικός μηχανισμός ρύθμισης οφειλών, ο νέος πτωχευτικός κώδικας και οι αδειοδοτήσεις εταιρειών διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων δανείων», επεσήμανε.

Τόνισε επίσης ότι «είναι κρίσιμο να πραγματοποιηθούν απρόσκοπτα οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί, καθώς μέσω αυτών αποθαρρύνονται οι στρατηγικοί κακοπληρωτές, η διαδικασία είναι διαφανής, το κυριότερο, όμως, βελτιώνεται η αξία ρευστοποίησης των διαθέσιμων εξασφαλίσεων αντανακλώντας τα επίπεδα των προβλέψεων που έχουν σχηματιστεί για τα NPEs».

Το άγχος φυσικά των τραπεζιτών είναι τα επερχόμενα stress tests που θα ολοκληρωθούν μέχρι την άνοιξη.

Πάντως, ακόμα και η ΕΚΤ φαίνεται να γίνεται πιο ελαστική όσον αφορά τα stess test ώστε να αποφύγει το ναυάγιο. Οι προδιαγραφές των ελέγχων είναι αρκετά «χαλαρές», καθώς:

– Θα ακολουθηθεί δυναμικό και όχι στατικό πρότυπο για τον ισολογισμό του 2018, δηλαδή θα ληφθούν υπόψη όχι μόνο οι δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας, όπως θα έχουν διαμορφωθεί στις 31 Δεκεμβρίου, αλλά όπως θα έχουν διαμορφωθεί μέσα στους πρώτους μήνες του 2018, αφού θα έχουν ληφθεί υπόψη πρόσθετες ενέργειες ενίσχυσης της κεφαλαιακής επάρκειας (πωλήσεις θυγατρικών, πωλήσεις δανείων κ.ο.κ.).

– Οι πρόσθετες προβλέψεις για πιστωτικές ζημιές, με βάση το λογιστικό πρότυπο IFRS 9, θα εγγραφούν σε βάθος πενταετίας, κάτι που διευκολύνει την απορρόφησή τους από τις τράπεζες χωρίς έντονες αναταράξεις.

– Το τελικό αποτέλεσμα των ελέγχων δεν αναμένεται να αναδείξει σημαντικά κενά στην κεφαλαιακή βάση των τραπεζών, που έχουν ένα «μαξιλάρι» πέντε μονάδων (η κεφαλαιακή τους επάρκεια φθάνει το 17%, έναντι ελάχιστου ορίου 12% που έχει τεθεί από την ΕΚΤ). Έτσι, θα τους επιτραπεί να διαμορφώσουν τα capital plan τους χωρίς την πίεση για μια γρήγορη αύξηση των κεφαλαίων και να στηριχθούν σε μεγάλο βαθμό στην εσωτερική δημιουργία κεφαλαίου, ώστε το 2019 να απευθυνθούν στους μετόχους με μεγαλύτερη άνεση, ζητώντας νέα κεφάλαια για την μελλοντική ανάπτυξη και όχι για να καλυφθούν «χασούρες» του παρελθόντος.

Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος σχεδόν ασθμαίνοντας προσπαθεί να αλλάξει την ατζέντα και να φέρει την συζήτηση στα μέτρα της κυβέρνησης ώστε να περιοριστεί η ζημιά που έχει γίνει. Ο Δημήτρης Τζανακόπουλος επαναλαμβάνεται τα τελευταία εικοσιτετράωρα για να πείσει –ανεπιτυχώς– πως οι πλειστηριασμοί δεν βλάπτουν την λαϊκή κατοικία. Και η αλήθεια είναι ότι την δουλειά του κάνουν δύσκολη ακόμα και σύντροφοί του όπως ο Σάκης Παπαδόπουλος, ο οποίος σε συνέντευξη του προφανώς αδιάβαστος δήλωσε πως «η απόφαση που πάρθηκε από το Πολιτικό Συμβούλιο είναι ότι το κόμμα και η κυβέρνηση δεν θα ανεχθούν να πέσουν στα χέρια τραπεζιτών ή fund, λαϊκές κατοικίες. Συμπεριέλαβε δε στις λαϊκές κατοικίες και αυτές των 300.000 ευρώ αντικειμενικής αξίας (…)». Ο Δημήτρης Τζανακόπουλος που δεν προλαβαίνει να αποκρούει χτυπήματα εξ οικείων, ξεκαθάρισε –αναφερόμενος φυσικά και στις τράπεζες– πως «το ζήτημα των αναγκαστικών πλειστηριασμών είναι ένα εξαιρετικά ευαίσθητο ζήτημα και ως τέτοιο ακριβώς το αντιμετωπίζει η ελληνική κυβέρνηση. Στην αντιμετώπιση ακριβώς αυτού του προβλήματος πρέπει να σταθμίσουμε δύο διαφορετικές ανάγκες. Από τη μία μεριά, την ανάγκη για τη βέλτιστη λειτουργία του τραπεζικού συστήματος και για την συγκρότηση ενός βιώσιμου ακριβώς μοντέλου παροχής ρευστότητας στην κοινωνία και από την άλλη μεριά, την πολύ μεγάλη ανάγκη για προστασία της λαϊκής κατοικίας.

Επειδή η παραπληροφόρηση των τελευταίων ημερών είναι τεράστια σε ό,τι αφορά το συγκεκριμένο ζήτημα, πρέπει να θυμίσουμε ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει δεσμευτεί πως η πρώτη κατοικία προστατεύεται για τις λαϊκές τάξεις από ένα εξαιρετικά αυστηρό νομικό πλαίσιο. Αυτό το νομικό πλαίσιο προστατεύει την κατοικία όσων υπερχρεωμένων νοικοκυριών έχουν ενταχθεί στον νόμο Κατσέλη-Σταθάκη. Και η αξία της πρώτης κατοικίας, η οποία προστατεύεται, ξεκινά από τα 180.000 ευρώ για έναν άγαμο οφειλέτη και φτάνει μέχρι τα 280.000 ευρώ σε περίπτωση που έχουμε οικογένεια με τρία παιδιά.

»Επίσης, σε ό,τι αφορά τους οφειλέτες οι οποίοι κατέχουν την ιδιότητα του εμπόρου και επομένως δεν μπορούν να ενταχθούν στον νόμο Κατσέλη-Σταθάκη, η ελληνική κυβέρνηση φρόντισε να δημιουργήσει ένα εξαιρετικά συγκεκριμένο θεσμικό πλαίσιο για τον εξωδικαστικό συμβιβασμό, μέσω του οποίου μπορούν να ρυθμιστούν χρέη επιχειρήσεων, τα οποία υπερβαίνουν τα 20.000 ευρώ.

»Με αυτή την έννοια, θέλω να τονίσω ότι κατανοούμε την αγωνία και τις ανάγκες των λαϊκών οικογενειών. Ωστόσο, να επαναλάβω ότι είναι απόλυτη δέσμευση της ελληνικής κυβέρνησης, ότι δεν υπάρχει περίπτωση πρώτη κατοικία λαϊκής οικογένειας να βγει σε αναγκαστικό πλειστηριασμό.

Από εκεί και πέρα, αυτό το οποίο δεν κατανοούμε είναι όλους όσους με ψεύδη προσπαθούν να παραπλανήσουν την κοινή γνώμη και τελικά καταλήγουν, ανεξαρτήτως των προθέσεών τους, να λειτουργούν εξ αντικειμένου υπέρ μεγαλοφειλετών και στρατηγικών κακοπληρωτών» δήλωσε από το περιστύλιο της Βουλής ο κυβερνητικός εκπρόσωπος. Από χθες τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν πλημμυρίσει από δηλώσεις του παρελθόντος που οι χρήστες επαναφέρουν και σύμφωνα με τις οποίες οι πέριξ του ΣΥΡΙΖΑ απέρριπταν κάθε σενάριο πλειστηριασμού».

Παρέμβαση έκανε και ο Στ. Κοντονής τονίζοντας πως από τον κατάλογο που δόθηκε στην δημοσιότητα, δεν υπήρχε κανένα ακίνητο πρώτης κατοικίας το οποίο να αφορά δανειολήπτη, δηλαδή έναν πολίτη και την τράπεζα, και τα ακίνητα αυτά είχαν να κάνουν με οφειλές πάρα πολλών χιλιάδων ευρώ έως και εκατομμυρίων. Αναφερθείς σε περίπτωση ακινήτου που εκπλειστηριάστηκε και το δάνειο του οποίου ήταν 1.450.000 ελβετικά φράγκα, εξήγησε ότι «αυτοί που διαμαρτύρονταν εκείνη τη στιγμή κάτω από το γραφείο της συμβολαιογράφου που διενεργούσε τον ηλεκτρονικό πλειστηριασμό, προστάτευαν τον συγκεκριμένο κακοπληρωτή, ο οποίος, από τις πληροφορίες που έχουμε, εμπλέκεται και στο σκάνδαλο του Χρηματιστηρίου». Η προσπάθεια του υπουργού Δικαιοσύνης να τον εμφανίσει κακό ώστε η ιστορία του να έχει αίσιο τέλος είναι εμφανής.

Και από το Μέγαρο Μαξίμου με αφορμή σχετικό δημοσίευμα έκαναν λόγο για προσπάθειά «να παρουσιάσουν υπόθεση που αφορούσε χρέη ιδιωτών προς ιδιώτες ως υπόθεση χρεών σε τράπεζες και το Δημόσιο και έτσι να δημιουργήσουν την εντύπωση πως δεν προστατεύεται η λαϊκή κατοικία. Αυτή η κυβέρνηση δεν πρόκειται να χαριστεί ή να προστατεύσει όσους πήραν δανεικά και αγύριστα για να φτιάξουν βίλες με πισίνες και όσους πτώχευσαν τις επιχειρήσεις τους βγάζοντας τα κέρδη τους αφορολόγητα στο εξωτερικό.

»Καλούμε όσους φέρουν την ταυτότητα της Αριστεράς και ομνύουν στην ταξική πάλη, υπερασπιζόμενοι τους αδύναμους, να σταματήσουν να προστατεύουν τους δυνατούς και τα λαμόγια της οικονομικής ελίτ.

»Σε ό,τι αφορά στη λαϊκή κατοικία, διαβεβαιώνουμε για ακόμη μία φορά ότι αυτή η κυβέρνηση είναι αποφασισμένη να την προστατεύσει και θα την προστατεύσει», συμπληρώνουν.

Οι πλειστηριασμοί ξεκίνησαν λίγες ημέρες μετά την προειδοποίηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία ζητούσε την αποτελεσματική και έγκαιρη εφαρμογή των νέων εργαλείων για την αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Παράλληλα, στην έκθεσή της για την πρόοδο του τρίτου προγράμματος, η Κομισιόν τονίζει ότι απαιτούνται περισσότερες προσπάθειες από τις τράπεζες για την επίτευξη των στόχων μείωσης των κόκκινων δανείων τόσο για το 2017 όσο και για τα επόμενα χρόνια.

Στην έκθεση σημειώνεται ότι οι εγχώριες τράπεζες, μετά την τρίτη ανακεφαλαιοποίηση, έχουν ισχυρή κεφαλαιακή βάση, υψηλότερη του μέσου ευρωπαϊκού όρου, καθώς και ότι καταβάλλονται μεγάλες προσπάθειες για τη δημιουργία ενός πλαισίου για τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων πιστωτικών ανοιγμάτων, τα οποία αποστερούν πολύτιμη ρευστότητα από την οικονομία.

Όπως επισημαίνεται και στην έκθεση της Κομισιόν, ο δείκτης των μη εξυπηρετούμενων πιστωτικών ανοιγμάτων των τεσσάρων συστημικών τραπεζών παραμένει σε υψηλό επίπεδο της τάξεως του 45% παρά την πρόοδο που σημειώθηκε κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2016.

Το θέμα πάντως της ανακεφαλαιοποίησης έφτασε μέχρι και την Βουλή με επίκαιρη ερώτηση που κατέθεσε ο ανεξάρτητος βουλευτής Νίκος Νικολόπουλος. Σε αυτή αναφέρει:

«Οι πληροφορίες που φθάνουν στο Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα Ελλάδος το τελευταίο διάστημα κάνουν λόγο για “βόμβα” ύψους 177 δισ. ευρώ, λόγω “κόκκινων” δανείων που απειλεί τις τράπεζες, οι οποίες προσβλέπουν σε ταχεία προώθηση των πλειστηριασμών από τις 29 Νοεμβρίου, προκειμένου να αποφύγουν νέα ανακεφαλαιοποίηση την άνοιξη.

»Όμως σύμφωνα με τον κ. Νίκο Γεωργικόπουλο, χρηματοοικονομικό ερευνητή, πρώην στέλεχος του ΚΕΠΕ και επισκέπτη καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης και στο Stern Business School του Λονδίνου, “οι τράπεζες θα χρειασθούν επιπλέον 5-6 δισ. ευρώ για νέα ανακεφαλαιοποίηση”.

»Κατόπιν τούτου ερωτάσθε: Πόσο πιθανός είναι ο κίνδυνος νέας ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών;»