Συμφωνία Πρεσπών: 14 περιβαλλοντικά ερωτήματα για την τελετή υπογραφής μέσα σε Natura

του Θοδωρή Καραουλάνη

Οι εικόνες από την υπογραφή στις Πρέσπες της συμφωνίας ΕλλάδαςΠΓΔΜ για το θέμα της ονομασίας του γειτονικού κράτους και τα συναφή θέματα κυριάρχησε στην ειδησεογραφία επί ημέρες, μαζί με τις σχετικές αντιδράσεις. Αυτό που δεν είδαμε να προκαλεί ενδιαφέρον είναι ο φυσικός πλούτος της πολλαπλά προστατευόμενης περιοχής και οι τυχόν επιπτώσεις που επήλθαν από ένα γεγονός τέτοιου εύρους στο συγκεκριμένο

οικοσύστημα.

Πιο συγκεκριμένα, η Ελληνική κυβέρνηση και η κυβέρνηση της ΠΓΔΜ διοργάνωσαν την Κυριακή 17/6/2018 στην περιοχή των Πρεσπών εκδήλωση με σκοπό της υπογραφή διεθνούς συμφωνίας. Στην εκδήλωση περέστησαν τόσο ο Επίτροπος αρμόδιος για τη διεύρυνση Γιοχάνες Χαν όσο και Ύπατη Εκπρόσωπος Φρεντερίκα Μογκερίνι. Στην ευρύτερη περιοχή διεξήχθησαν παράλληλα διαδηλώσεις Ελλήνων πολιτών που διαφωνούσαν με την υπογραφή της συμφωνίας εναντίον των οποίων η Ελληνική Κυβέρνηση έκανε χρήση χημικών για την καταστολή των αντιδράσεων. Όμως, όπως είναι γνωστό, η περιοχή των Πρεσπών αποτελεί προστατευόμενη από την εθνική (Εθνικό Πάρκο) και κοινοτική νομοθεσία περιοχή, τόσο στο πλαίσιο του καθεστώτος των περιοχών Natura όσο και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνολικά, ως αντισυμβαλλόμενη στη διεθνή σύμβαση για την Προστασία και Αειφόρο Ανάπτυξη της Περιοχής του Πάρκου Πρεσπών – αλλά και από τη σύμβαση Ramsar για τους υγροτόπους της.

Αν και το Πισοδέρι, όπου εξελίχθηκαν οι συγκεντρώσεις και η επέμβαση των αστυνομικών δυνάμεων, δεν βρίσκεται τυπικά, από όσα δείχνουν οι χάρτες του ΥΠΕΝ, σε προστατευόμενη περιοχή, είναι ο τελευταίος συνοικισμός πριν το Εθνικό Πάρκο των Πρεσπών και βρίσκεται ανάμεσα σε τέσσερις προστατευόμενες περιοχές. Σημειώνουμε ότι στην ευρύτερη περιοχή (Καστοριάς - Φλώρινας) βρίσκονται δώδεκα περιοχές που είναι χαρακτηρισμένες ως Ζώνες Ειδικής Προστασίας και Τόποι Κοινοτικής Σημασίας για την προστασία της βιοποικιλότητας με βάση την κοινοτική νομοθεσία. Το χωριό Ψαράδες από την άλλη, όπου υπεγράφη η συμφωνία και έγινε η μεγάλη εκδήλωση και τελετή, βρίσκεται στην καρδιά του Εθνικού Πάρκου Πρεσπών, αποτελώντας τον βορειότερο οικισμό στη Λίμνη προ των υδάτινων συνόρων με τη ΠΓΔΜ.

Δεδομένου ότι δεν είναι συνηθισμένη πρακτική στον ελληνικό χώρο να γίνονται έκτακτες εκδηλώσεις τέτοιου μεγέθους σε προστατευόμενες περιοχές, ούτε να υπάρχουν συγκεντρώσεις πλήθους και ενέργειες αστυνομικών δυνάμεων με χρήση χημικών, εύλογα δημιουργήθηκαν σε αναγνώστες μας και σε εμπλεκόμενους με τα θέματα περιβάλλοντος ορισμένες σοβαρές απορίες και ερωτηματικά, καθώς η Greenagenda έχει πολλές φορές και από πολλές πλευρές ασχοληθεί με την προστατευόμενη περιοχή, τα οποία καταγράφουμε:

Προβλέπεται από τον χωροταξικό σχεδιασμό, από τις χρήσεις γης στην περιοχή, από τις διατάξεις της κοινοτικής νομοθεσίας για τις περιοχές Natura και τις διατάξεις της εθνικής νομοθεσίας για τα Εθνικά Πάρκα η διοργάνωση εκδηλώσεων τέτοιου μεγέθους σε προστατευόμενες περιοχές;Υπήρξε προ της διενέργειας της εκδήλωσης προκαταρκτική εκτίμηση των επιπτώσεών της στην προστατευόμενη χλωρίδα και πανίδα, ανά προστατευόμενο είδος, ανά προστατευόμενη περιοχή και ανά καθεστώς προστασίας (περιοχή natura, Εθνικό Πάρκο, περιοχή σύμβασης Ramsar);Οι αρμόδιοι Φορείς Προστατευόμενων Περιοχών έχουν δώσει προκαταβολικά την έγκρισή τους για την εκδήλωση, παρακολούθησαν τη διαδικασία και εκτίμησαν απολογιστικά τις επιπτώσεις;Στις περιοχές που επηρεάστηκαν από την εκδήλωση, υπάρχει εφαρμογή της δασικής νομοθεσίας; Έδωσε άδεια το αρμόδιο δασαρχείο; Με ποιους όρους;Ποιο ήταν το σχέδιο διαχείρισης αποβλήτων (αστικών, υγρών και ΑΕΚΚ) της εκδήλωσης επί ελληνικού εδάφους, ποιος διαχειρίστηκε τα απόβλητα, ποιοι στόχοι ανακύκλωσης επιτεύχθηκαν, που κατέληξαν τα επεξεργασμένα απόβλητα και που τα υπολείμματα;Υπήρχαν ρητοί όροι προστασίας του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας στις συμβάσεις ανάθεσης υπηρεσιών, προμηθειών και έργων που υπέγραψαν ελληνικά νομικά πρόσωπα (του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα) για τη διοργάνωση της εκδήλωσης, συμβατά με την κοινοτική νομοθεσία για τις προστατευόμενες περιοχές και το καθεστώς διαχείρισης των Εθνικών Πάρκων;Κινητοποιήθηκαν οι ελεγκτικές Υπηρεσίες της Περιφέρειας και του Υπουργείου για να διαπιστώσουν τις επιπτώσεις από τη χρήση χημικών που έκαναν οι αστυνομικές αρχές στις προστατευόμενες περιοχές και τα προστατευόμενα είδη της περιοχής;Το Σώμα Επιθεώρησης Περιβάλλοντος του ΥΠΕΚΑ κινητοποιήθηκε για τον έλεγχο της εφαρμογής της περιβαλλοντικής νομοθεσίας μετά την εκτεταμένη κάλυψη των γεγονότων από τα ΜΜΕ και δεδομένης της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος από την κοσμοσυρροή και τα χημικά, ώστε να διαπιστώσει αν υπάρχει παράβαση της νομοθεσίας, ποιος ευθύνεται και να καταλογίσει το κόστος της αποκατάστασης; Ποια είναι τα πορίσματα του ελέγχου;Έχουν οι δύο κυβερνήσεις αποδεικτικά ότι τα τρόφιμα της περιοχής που χρησιμοποιήθηκαν προέρχονται από πρακτικές βιώσιμης διαχείρισης και όχι από παράνομες δραστηριότητες που διεξάγονται στην περιοχή, όπως η λαθραλιεία;Χρησιμοποίησαν οι δύο κυβερνήσεις για τις μετακινήσεις τους στη λίμνη τα αγορασμένα με κοινοτική χρηματοδότηση (πρόγραμμα Interreg) ηλιακά σκάφη της ελληνικής πλευράς για τη μείωση της ρύπανσης στη λίμνη, ή επιβάρυναν ακόμη περισσότερο το οικοσύστημα με χρήση συμβατικών σκαφών;Πώς εφαρμόστηκαν οι διατάξεις του νόμου 4453/2017 για την τετραμερή (Ελλάδα, ΠΓΔΜ, Αλβανία, ΕΕ) συνεργασία στο πλαίσιο της εκδήλωσης;Ποια η συμμετοχή και συνεργασία, στο πλαίσιο του ανωτέρω νόμου 4453, της Αλβανικής πλευράς για την έγκριση και παρακολούθηση της εκδήλωσης;Ποια η συμμετοχή και συνεργασία, στο πλαίσιο του ανωτέρω νόμου 4453, της πλευράς της ΕΕ για την έγκριση και παρακολούθηση της εκδήλωσης;Εφαρμόστηκαν και με ποιον τρόπο από την Ελληνική Δημοκρατία οι διατάξεις του νόμου 4453 προ της έναρξης της εκδήλωσης; Τέθηκαν θέματα υπό συζήτηση στα άλλα τρία μέρη; Ποιες αποφάσεις ελήφθησαν;

Όπως βλέπετε, τα «πράσινα ερωτήματα» είναι πολλά και αφορούν τόσο την ουσία της προστασίας του περιβάλλοντος όσο και τη διαδικασία έγκρισης και αδειοδότησης μιας τέτοιας εκδήλωσης, παράλληλα με τα ερωτηματικά για την εκτίμηση των πραγματικών επιπτώσεων στο οικοσύστημα.

Για τα θέματα αυτά, τα οποία άπτονται και της νομιμότητας, απευθυνθήκαμε στα αρμόδια Υπουργεία Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Εξωτερικών. Επίσης απευθυνθήκαμε στον Εκπρόσωπο Τύπου της Κομισιόν, για τα θέματα ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος και υπό τη σκοπιά της συμμετοχής υψηλόβαθμων εκπροσώπων της Επιτροπής στην τελετή.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι ο νόμος 4014/2011 για την περιβαλλοντική αδειοδότηση εξαιρεί από τη διαδικασία μόνο έργα και δραστηριότητες Εθνικής Άμυνας (όχι εξυπηρέτησης της εξωτερικής πολιτικής) και αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών (λόγω του έκτακτου, επείγοντος και δημοσίου συμφέροντος χαρακτήρα τους).

Επίσης σημειώνουμε ότι κατ’ εφαρμογή του νόμου 4014 τέτοιες εκδηλώσεις (όπως συνέδρια ή εκθέσεις σε τέντες κλπ, όπως είδαμε ότι έγινε στις Πρέσπες) πρέπει να εντάσσονται σε συναφείς κατηγορίες ακόμη και αν αναφέρονται ακριβώς στη σχετική υπουργική απόφαση κατάταξης δραστηριοτήτων για περιβαλλοντική αδειοδότηση. Η πιο «κοντινή», συναφής δηλαδή, κατηγορία που περιλαμβάνεται είναι στη σχετική κατηγοριοποίηση είναι η «οργανωμένες τουριστικές κατασκηνώσεις, χώροι στάθμευσης τροχόσπιτων και λοιπές κατασκηνώσεις» όπου προβλέπεται διαδικασία ΑΕΠΟ για δυναμικότητα εκτός περιοχών Natura 2000 μεγαλύτερη των 800 ατόμων και εντός περιοχών Natura 2000 μεγαλύτερη των 300 ατόμων. Εξαίρεση, ώστε να καλύπτονται από διαδικασία Πρότυπων περιβαλλοντικών δεσμεύσεων (αντί ΑΕΠΟ) έχουν τέτοιες εγκαταστάσεις αν έχουν δυναμικότητα Εκτός περιοχών Natura 2000: μικρότερη ή ίση των 150 ατόμων και εντός περιοχών Natura 2000 μικρότερη ή ίση των 100 ατόμων. Κατόπιν ερμηνείας, θα μπορούσε το ΥΠΕΝ να κατατάξει τέτοιες δραστηριότητες σε άλλη κατηγορία (όπως τα συνεδριακά κέντρα ή τα θεματικά πάρκα ή κάτι άλλο σχετικό, που πάλι έχουν κριτήρια δυναμικότητας ή έκτασης για την κατάταξή τους). Μένει να αποδειχθεί αν ακολουθήθηκε τέτοια διαδικασία, διότι στη Διαύγεια και στην ιστοσελίδα της περιβαλλοντικής αδειοδότησης δεν βρήκαμε κάτι σχετικό – και το Υπουργείο επιλέγει προς το παρόν να μην τοποθετείται επί του συγκεκριμένου. Σημειώνουμε πάντως ότι ο γενικός κανόνας για αδειοδότηση σε περιοχές Natura είναι να έχει προηγηθεί, ελλείψει ΠΔ προστασίας, ειδική οικολογική αξιολόγηση. Για τις Πρέσπες δεν έχει ακολουθηθεί η ορθή νομικά οδός της έκδοσης Προεδρικού Διατάγματος αλλά η «προσωρινή» λύση της έκδοσης ΚΥΑ που περιλαμβάνει πληθώρα ειδικών όρων και περιορισμών για την ευρύτερη περιοχή.

Τι απάντησε η Κομισιόν

Η ερώτηση προς την Κομισιόν περιελάμβανε όλους τους ανωτέρω προβληματισμούς και ερωτήματα, κυρίως από την πλευρά της συμβατότητας με την κοινοτική νομοθεσία και της εκ των προτέρων, προ της συμμετοχής Επιτρόπων, ενημέρωσης της ΕΕ για αυτά.

Έτσι, σχετικά με το θέμα, ο Ενρίκο Μπρίβιο, Εκπρόσωπος Τύπου της Κομισιόν για θέματα Περιβάλλοντος (European Commission Spokesperson for the Environment) δήλωσε στη Greenagenda:

«Η Ύπατη Εκπρόσωπος / Αντιπρόεδρος Federica Mogherini και ο Επίτροπος Johannes Hahn αντέδρασαν στη συμφωνία που ανακοίνωσαν οι πρωθυπουργοί Τσίπρας και Ζάεφ για το θέμα της ονομασίας. Ανατρέξτε στη δήλωση μας εδώ. Όσον αφορά την εφαρμογή του κοινοτικού δικαίου από την Ελλάδα, οι εθνικές αρχές μπορούν να χορηγούν άδειες για σχέδια ή έργα σε καθορισμένες περιοχές προστασίας του περιβάλλοντος (Natura 2000), υπό την προϋπόθεση ότι λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα για τη διατήρηση και την αποκατάσταση των ενδιαιτημάτων στη σχετική περιοχή. Σε περίπτωση που έχει προκληθεί ζημιά στον τόπο, οι εθνικές αρχές, ως "πρώτο σημείο επαφής και δράσης" και αρμόδιες για την εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ, θα πρέπει να αναλάβουν τις απαραίτητες ενέργειες για την αποκατάστασή τους. Η πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, ως υποψήφια χώρα, πρέπει να ευθυγραμμιστεί σταδιακά με την περιβαλλοντική πολιτική της ΕΕ, η οποία αποσκοπεί στην προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης και στην προστασία του περιβάλλοντος για τις σημερινές και τις μελλοντικές γενιές».

Όπως παρατηρούμε από την απάντηση, η Κομισιόν «νίπτει τας χείρας της» όσον αφορά την εφαρμογή της κοινοτικής νομοθεσίας από την Ελλάδα στην περίπτωση της εκδήλωσης στις Πρέσπες. Ενώ επί της αρχής σημειώνει ότι επιτρέπονται τέτοιες δραστηριότητες, θέτει όμως προϋποθέσεις που πρέπει να εφαρμόσει το κράτος – μέλος. Το οποίο πρακτικά καλεί να εξετάσει αν υπάρχουν επιπτώσεις και να τις αποκαταστήσει. Και αφήνει και ανοιχτό παράθυρο (οι εθνικές αρχές είναι μόνο πρώτο σημείο επαφής και δράσης, όχι αποκλειστικά αρμόδιες…) να εξετάσουν και τα κοινοτικά όργανα το ζήτημα, αν όντως διαπιστωθεί παράβαση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, όπως έχει συμβεί μέχρι σήμερα σε εκατοντάδες περιπτώσεις, τόσο για την Ελλάδα όσο και για άλλα κράτη – μέλη. Και επιπλέον καλεί την ΠΓΔΜ να προσαρμοσθεί γρήγορα, στο πλαίσιο της ενταξιακής της διαδικασίας, στο «πράσινο» κοινοτικό κεκτημένο.

Τι γράφει ο Σταθάκης για τις Πρέσπες

Από την πλευρά του ΥΠΕΝ, ο Υπουργός Γιώργος Σταθάκης, έχων το γενικό πρόσταγμα στο Υπουργείο, αποφάσισε να μην τοποθετηθεί επί των συγκεκριμένων ερωτημάτων. Ορθώς, πιθανόν, αφού χρήζουν διερεύνησης που πιθανόν να μην έχει γίνει ακόμη. Άλλωστε στην πλειοψηφία τους τα ερωτήματα αφορούν αρμοδιότητες του αναπληρωτή υπουργού Σωκράτη Φάμελλου (που δεν μας έχει απαντήσει ακόμη).

Από το γραφείο του κ. Σταθάκη όμως σημείωσαν στη Greenagenda, με έμφαση, ότι ο Υπουργός έχει ασχοληθεί και έχει γράψει, σε ανύποπτο χρόνο, για τα προβλήματα της περιοχής. Και μας δήλωσαν ότι μπορούμε να αξιοποιήσουμε κομμάτια αυτής της εργασίας ως σχολιασμό των ερωτημάτων μας. Συγκεκριμένα στο βιβλίο του «Ο ατελέσφορος εκσυγχρονισμός» που εκδόθηκε το 2007, ο Γιώργος Σταθάκης περιέλαβε ένα ξεχωριστό κεφάλαιο για τις Πρέσπες με τίτλο «είναι κρύος ο χειμώνας στις Πρέσπες», το μοναδικό στο βιβλίο του (που ασχολείται με μια κριτική αποτίμηση του πολιτικού ρεύματος τους εκσυγχρονισμού στην Ελλάδα την περίοδο 1985-2004) το οποίο πραγματεύεται θέματα περιβάλλοντος. Το σχετικό χωρίο είχε πρωτοδημοσιευτεί στο περιοδικό Πολίτης το 2000, ενώ είχε συγγραφεί το 1997 μαζί με τον Βαγγέλη Νικολαϊδη. Παρουσιάστηκε μάλιστα σε επιστημονικό συνέδριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Αγροτοκοινωνιολόγων στο Μεσογειακό Ινστιτούτο Χανίων. Αξίζει να σημειώσουμε ότι οι Γιώργος Σταθάκης και Βαγγέλης Νικολαϊδης είχαν μείνει στις Πρέσπες για τρεις μήνες, στο πλαίσιο προγράμματος που χρηματοδοτούσε η WWF Ελλάς, και το πόνημα πρωτοδημοσιεύτηκε με αφορμή τη συνάντηση των Πρωθυπουργών των τριών συνοριακών στις Πρέσπες χωρών (Ελλάδα, Αλβανία, ΠΓΔΜ) που αργότερα οδήγησε στη συνθήκη για τη πολυμερή συνεργασία στην περιοχή.

Από το κεφάλαιο για τις Πρέσπες που έγραψε ο Γιώργος Σταθάκης, ξεχωρίζουμε, αντί σχολίου στα ερωτήματά μας, τα εξής κομμάτια που αφορούν την περιβαλλοντική προστασία:

«Αυτό που τελικά οι μελέτες υπογραμμίζουν είναι πως ο τεράστιος πλούτος της χλωρίδας και της πανίδας δεν είναι το αποτέλεσμα της άγριας φύσης αλλά αντίθετα η ανθρώπινη δραστηριότητα έχει συμβάλει καθοριστικά στην αειφορία και τη διατήρηση των ισορροπιών στο συγκεκριμένο οικοσύστημα» (σελ.116-117)
(αναφερόμενος στην κήρυξη του Εθνικού Δρυμού Πρεσπών το 1974…): «μπορεί το κράτος να εξέδωσε το διάταγμα αλλά στη συνέχεια απέφυγε να εκδώσει την ειδική νομοθεσία η οποία θα ρύθμιζε το καθεστώς λειτουργίας και διαχείρισης του δρυμού. Έτσι το νομικό πλαίσιο παρέμεινε ημιτελές και φυσικά δεν ιδρύθηκε ποτέ κάποιος οργανισμός που θα αναλάμβανε τη διαχείριση του εθνικού δρυμού» (σελ. 122-123, σσ: το κείμενο γράφτηκε το 1997, προ των θεσμικών εξελίξεων)
«Το κράτος συντηρεί μέχρι τις μέρες μας την ασάφεια περί της περιβαλλοντικής προστασίας των Πρεσπών και συντηρεί την καταστροφική αναπτυξιολογία των καζίνο και των μεγάλων ξενοδοχείων (σσ: αναφέρεται στα τέλη της δεκαετίας του 1990). Και εν πάση περιπτώσει απέχει από οποιαδήποτε έστω στοιχειώδη μέριμνα για την κοινωνική πραγματικότητα της περιοχής». (σελ.126)
«Αντιμέτωπος με τη διαλεκτική του οικουμενικού και του τοπικού στην ακραία του μορφή, λεχεις αυτό το πρωτόγνωρο αίσθημα της μη επεμβατικότητας, της αποχής από κάθε ενέργημα. Αντιμέτωπος μ’ ένα εκπληκτικά σύνθετο και αρμονικό οικοσύστημα που σου δημιουργεί την αίσθηση ότι αν μετακινήσεις κάτι αυτό μπορεί να καταρρεύσει, τότε η έννοια σύνορο, όριο, διαχωριστική γραμμή αίρεται» (σελ. 127)

Ο Γιώργος Σταθάκης ολοκληρώνει το ειδικό κεφάλαιο για τις Πρέσπες με συνοπτικές προτάσεις, όπου στο τέλος του κειμένου αναφέρεται: «Με μια λέξη, η διατήρηση τέτοιων περιοχών προϋποθέτει τη θεσμοθέτηση της ασυλίας τους από τον εμπορικό κόσμο που κινεί τις σύγχρονες κοινωνίες. Οι οικονομικές δραστηριότητες των τοπικών κοινοτήτων εντάσσονται πλήρως στην αειφορία του οικοσυστήματος και το οικονομικό κόστος από την επιλογή δραστηριοτήτων χαμηλότερης εισοδηματικής απόδοσης πληρώνεται από ειδικούς πόρους. Η διαχείριση του οικοσυστήματος ανατίθεται σε ειδικό θεσμό και διέπεται από ειδική νομοθεσία. Μέχρις ότου γίνουν κάποια θαρραλέα βήματα προς την κατεύθυνση αυτή, οι Πρέσπες θα υφίστανται τους βανδαλισμούς που απορρέουν από την αναντιστοιχία θεσμών, πολιτικών, πρακτικών και νοοτροπιών με το συγκεκριμένο περιβάλλον» (σελ.129).

Ο καθένας μπορεί να βγάλει τα συμπεράσματά του συγκρίνοντας την επιστημονική προσέγγιση του Γιώργου Σταθάκη με την πρακτική της κυβέρνησης. Έχει αποδειχθεί μεγάλη άλλωστε η δυσκολία του περάσματος από τη θεωρητική επιστημονική ανάλυση στην εφαρμοσμένη πολιτική.

Για την ολοκλήρωση του ρεπορτάζ, τονίζουμε ότι αντίστοιχα ερωτήματα απευθύναμε και στους αρμοδίους του Υπουργείου Εξωτερικών (στο γραφείο του Υπουργού Νίκου Κοτζιά και στην Υπηρεσία Ενημέρωσης και Δημόσιας Διπλωματίας) που χειρίστηκαν το θέμα της τελετής, αλλά μέχρι τη στιγμή που δημοσιεύονται αυτές οι γραμμές δεν έχουμε επίσημη απάντηση από αυτήν την πλευρά.

Τέλος σημειώνουμε ότι δεδομένης της συμμετοχής και της χρόνιας δραστηριοποίησης αρκετών περιβαλλοντικών ΜΚΟ στην ευρύτερη περιοχή, μέσω και της συμμετοχής τους στα όργανα της διεθνούς σύμβασης για την Προστασία και Αειφόρο Ανάπτυξη της Περιοχής του Πάρκου Πρεσπών, της συγκρότησης του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου-Δρυμού, εντυπωσιάζει το γεγονός ότι δεν έχουν τοποθετηθεί δημόσια για κάτι από όλα αυτά που συνέβησαν…

Πηγή φωτογραφιών: Eurokinissi, Intime

Keywords
natura, natura, wwf ελλάς, ελλαδα, ΠΓΔΜ, συγκεκριμένο, διαδηλωσεις, καστορια, υπεκα, μμε, συμμετοχή, διαυγεια, λύση, κυα, european, τσιπρας, wwf, αειφορία, σελ, μκο, σταση εργασιας, κυβερνηση εθνικης ενοτητας, νεα κυβερνηση, σκοπια, κοινωνικη συμφωνια, θεμα εκθεσης 2012, Τελετή Έναρξης, τελος του κοσμου, αξιολογηση, χλωριδα και πανιδα, το θεμα, αδεια, αλβανια, δημοκρατια, εθνικη, εικονες, θεμα, μκο, μμε, πλαισιο, υπεκα, χαρτες, αειφορία, αξιζει, αφορμη, βιβλιο, βρισκεται, γεγονος, γινει, γινονται, δηλωση, δωδεκα, δωσει, εγινε, υπαρχει, εκθεσεις, εκτιμηση, εννοια, εργα, ζημια, ζωνες, ειδος, υπηρεσια, υπηρεσιες, ιση, κατασκηνωσεις, κεφαλαιο, κυβερνηση, κειμενο, κυα, λύση, μεριμνα, μηνες, μειωση, μορφη, οδος, ουσια, υπογραφη, προβληματα, πρεσπες, συγκεκριμένο, συγκεκριμενα, συζητηση, συνεχεια, συμμετοχή, σκαφη, σωμα, σχεδια, σχεδιο, τεντες, τρια, φυσικα, χημικα, χλωριδα, βηματα, εφαρμογη, ειδη, ελληνικα, εμφαση, εθνικο, χωρα, υπουργειο, καρδια, κρυος, κυριακη, μεινει, οργανα, θεματα, wwf, wwf ελλάς, χειμωνας
Τυχαία Θέματα