Πράσινο στους νέους κανόνες για τα απόβλητα - Οι νέοι στόχοι για κάθε ανακυκλώσιμο

Τους νέους κανόνες για την ανακύκλωση αποβλήτων στο πλαίσιο των ευρύτερων πολιτικών για την κυκλική οικονομία, ενέκριναν σήμερα τα κράτη μέλη της ΕΕ, στη βάση σχετικών προτάσεων της Κομισιόν που θέτουν στόχο για ανακύκλωση του 55 % των αστικών αποβλήτων ώς το 2025, του 60% ώς το 2030 και του 65% ώς το 2035.

Οι νέοι κανόνες προβλέπουν τη σταδιακή κατάργηση της υγειονομικής ταφής και εισαγάγουν τη μέθοδο της «ιεράρχησης των αποβλήτων», όπου θα υφίσταται υποχρέωση χωριστής συλλογής για το χαρτί και το χαρτόνι,

το γυαλί, τα μέταλλα και το πλαστικό. Οι νέοι κανόνες χωριστής συλλογής θα ενισχύσουν την ποιότητα των δευτερογενών πρώτων υλών και την αξιοποίησή τους: τα επικίνδυνα οικιακά απόβλητα θα πρέπει να συλλέγονται χωριστά έως το 2022, τα βιολογικά απόβλητα έως το 2023 και κλωστοϋφαντουργικά έως το 2025.

Η Κομισιόν σημειώνει ότι η υγειονομική ταφή των αποβλήτων δεν έχει νόημα σε μια κυκλική οικονομία και μπορεί να προκαλέσει μόλυνση του νερού, του εδάφους και του αέρα. Έως το 2035, η ποσότητα των αστικών αποβλήτων που καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής πρέπει να μειωθεί στο 10% ή λιγότερο, της συνολικής ποσότητας των παραγόμενων αστικών αποβλήτων.

Η νέα νομοθεσία προβλέπει μεγαλύτερη χρήση αποτελεσματικών οικονομικών μέσων και άλλων μέτρων για την υποστήριξη της ιεράρχησης των αποβλήτων. Οι παραγωγοί αποκτούν σημαντικό ρόλο στη μετάβαση αυτή καθώς καθίστανται υπεύθυνοι για τα προϊόντα τους όταν αυτά γίνονται απόβλητα. Νέες απαιτήσεις για προγράμματα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού θα οδηγήσουν σε βελτίωση των επιδόσεών τους και της διαχείρισης. Επιπλέον, πρέπει να δημιουργηθούν υποχρεωτικά προγράμματα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού για όλες τις συσκευασίες έως το 2024.

Ο Επίτροπος Περιβάλλοντος, τις Θαλάσσιας Πολιτικής και Αλιείας, Καρμένου Βέλα, δήλωσε σχετικά, ότι η τελική έγκριση νέων ενωσιακών κανόνων για τα απόβλητα από το Συμβούλιο σηματοδοτεί μια σημαντική στιγμή για την κυκλική οικονομία στην Ευρώπη. «Οι νέοι στόχοι για την ανακύκλωση και την υγειονομική ταφή χαράζουν μια αξιόπιστη και φιλόδοξη πορεία για την καλύτερη διαχείριση των αποβλήτων στην Ευρώπη. Από εδώ και στο εξής, η κύρια αποστολή μας είναι να διασφαλίσουμε ότι οι υποσχέσεις που περιλαμβάνονται στην εν λόγω δέσμη μέτρων για τα απόβλητα θα επιτευχθούν στην πράξη. Η Κομισιόν θα καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να υποστηρίξει τα κράτη μέλη και να επιτευχθούν οι νέες νομοθετικές διατάξεις στην πράξη», τόνισε.

Τα κράτη μέλη έχουν προθεσμία μέχρι την 1η Ιανουαρίου 2025 για να εφαρμόσουν τη χωριστή συλλογή των προϊόντων κλωστοϋφαντουργίας και των επικίνδυνων αποβλήτων από τα νοικοκυριά. Επιπλέον, θα πρέπει να φροντίσουν ώστε τα βιολογικά απόβλητα είτε να συλλέγονται χωριστά είτε να ανακυκλώνονται στην πηγή (λ.χ. με οικιακή κομποστοποίηση), με σχετική προθεσμία την 31η Δεκεμβρίου 2023. Οι πρακτικές αυτές έρχονται να προστεθούν στη χωριστή συλλογή που ισχύει ήδη για το χαρτί και το χαρτόνι, το γυαλί, το μέταλλο και το πλαστικό.

Η νομοθεσία ορίζει συγκεκριμένους στόχους ανακύκλωσης για τις συσκευασίες:

Έως 2025 Έως 2030Όλες οι συσκευασίες 65% 70%Πλαστικό 50% 55%Ξύλο 25% 30%Σιδηρούχα μέταλλα 70% 80%Αλουμίνιο 50% 60%Γυαλί 70% 75%Χαρτί και χαρτόνι 75% 85%

Η νομοθεσία περιλαμβάνει στόχο για τη μείωση της υγειονομικής ταφής και ορίζει ελάχιστες απαιτήσεις για όλα τα προγράμματα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού. Οι παραγωγοί προϊόντων που καλύπτονται από τα προγράμματα αυτά πρέπει να αναλάβουν την ευθύνη για τη διαχείριση των αποβλήτων σε σχέση με τα προϊόντα τους και θα υποχρεούνται να συνεισφέρουν οικονομικά. Επιπλέον, θεσπίστηκαν υποχρεωτικά προγράμματα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού για όλες τις συσκευασίες. Τα κράτη μέλη προσπαθούν να εξασφαλίσουν ότι από το 2030 δεν θα γίνονται δεκτά για υγειονομική ταφή απόβλητα —ιδίως αστικά— που είναι κατάλληλα για ανακύκλωση ή άλλου είδους ανάκτηση.

Η δέσμη μέτρων για τα απόβλητα θα ενισχύσει την ανακύκλωση αποβλήτων και θα συμβάλει έτσι στη δημιουργία μιας κυκλικής οικονομίας. Θα ενθαρρύνει τη χρήση ανακυκλώσιμων και επαναχρησιμοποιήσιμων συσκευασιών και θα βελτιώσει τον τρόπο διαχείρισης των αποβλήτων.

Ιστορικό και επόμενα βήματα

Στις 3 Δεκεμβρίου 2015 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε αναθεωρημένο πακέτο για την κυκλική οικονομία, το οποίο περιελάβανε και τη λεγόμενη δέσμη μέτρων για τα απόβλητα, που αποτελείται από τέσσερις νομοθετικές προτάσεις. Η δέσμη αυτή ρυθμίζει περιβαλλοντικά προβλήματα με διακρατικές επιπτώσεις, καλύπτοντας τον αντίκτυπο της ακατάλληλης διαχείρισης αποβλήτων στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, την ατμοσφαιρική ρύπανση και τη δημιουργία απορριμμάτων, μεταξύ άλλων και στο θαλάσσιο περιβάλλον. Εξασφαλίζει ότι πολύτιμα υλικά που είναι ενσωματωμένα στα απόβλητα επαναχρησιμοποιούνται, ανακυκλώνονται και αναδιοχετεύονται αποτελεσματικά στην ευρωπαϊκή οικονομία και βοηθάει έτσι στη μετάβαση προς μια κυκλική οικονομία και στη μείωση της εξάρτησης της ΕΕ από την εισαγωγή πρώτων υλών, προωθώντας τη συνετή, αποδοτική και ορθολογική χρήση των φυσικών πόρων.

Στις 19 Μαΐου 2017 οι αντιπρόσωποι των κρατών μελών στην ΕΕ κατέληξαν σε εντολή σχετικά με τη δέσμη μέτρων, ανοίγοντας τον δρόμο για τριμερείς διαλόγους, οι οποίοι άρχισαν στις 30 Μαΐου 2017. Στις 18 Δεκεμβρίου και έπειτα από αρκετούς γύρους διαπραγματεύσεων, επιτεύχθηκε μεταξύ της εσθονικής Προεδρίας και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προσωρινή συμφωνία, την οποία ενέκριναν στη συνέχεια οι αντιπρόσωποι των κρατών μελών στην ΕΕ στις 23 Φεβρουαρίου.

Εφόσον έχει πλέον εγκριθεί από το Συμβούλιο, η νομοθεσία θα τεθεί σε ισχύ 20 ημέρες μετά τη δημοσίευσή της στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Οδηγία για τα απόβληταΟδηγία για την υγειονομική ταφή των αποβλήτωνΟδηγία για τα οχήματα στο τέλος του κύκλου ζωής τους, τις ηλεκτρικές στήλες και τα απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμούΟδηγία για τα απορρίμματα συσκευασίαςΟι πρέσβεις στην ΕΕ θεσπίζουν νέους κανόνες σχετικά με τη διαχείριση των αποβλήτων και την ανακύκλωση (δελτίο τύπου, 23 Φεβρουαρίου 2018)Το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο καταλήγουν σε προσωρινή συμφωνία σχετικά με νέους κανόνες ΕΕ για τα απόβλητα (δελτίο τύπου, 18 Δεκεμβρίου 2017)