Ερευνώντας για θαλάσσιες χελώνες στο Βόρειο Αιγαίο

Η Ελλάδα φιλοξενεί μερικές από τις σημαντικότερες παραλίες ωοτοκίας θαλασσίων χελωνών στη Μεσόγειο, καθώς επίσης σημαντικά πεδία τροφοληψίας και διαχείμασης για τον μόνιμο πληθυσμό ενήλικων και ανήλικων ατόμων. Τα τελευταία χρόνια, έχει αναφερθεί μικρός αριθμός φωλιών σε περιοχές της χώρας διαφορετικές από αυτές που γνωρίζαμε έως τώρα. Επιπλέον, κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας υπάρχει αύξηση της πληροφορίας που αφορά σε εκβρασμένες χελώνες. Οι παράγοντες αυτοί, σύμφωνα με τον Μεσογειακό Σύνδεσμο για τη Σωτηρία των

Θαλάσσιων Χελωνών (MEDASSET), υποδεικνύουν μια αναδυόμενη ανάγκη να διαπιστωθεί και να κατανοηθεί τυχόν αλλαγή στην έως τώρα γνώριμη συμπεριφορά των θαλασσίων χελωνών, καθώς είναι ιδιαίτερα μεταναστευτικά είδη και πιθανόν ανταποκρίνονται στην κλιματική αλλαγή με το να χρησιμοποιούν νέα ενδιαιτήματα για να φωλεοποιήσουν, να τραφούν και να διαχειμάσουν.

Το MEDASSET πραγματοποιεί έρευνα κατά μήκος της ακτογραμμής στο Βόρειο Αιγαίο, σε περιοχή που εκτείνεται από δυτικά στη Θεσσαλία και τη Μακεδονία έως ανατολικά στα σύνορα με την Τουρκία, συμπεριλαμβανομένων των νησιών Σαμοθράκη, Θάσος, Λήμνος, Άγιος Ευστράτιος, Λέσβος και Χίος. Ο σκοπός είναι να διεξαχθεί μια ταχεία αξιολόγηση της περιοχής, με χρήση ερωτηματολογίου σε αλιείς, αρχές και ντόπιους. Το ερωτηματολόγιο στοχεύει στη συλλογή πληροφορίας σχετικά με ύπαρξη φωλιών και παρουσία των χελωνών στο νερό. Τα δεδομένα θα συνδυαστούν με δεδομένα εκβρασμών και παρατήρησης, ώστε να δημιουργηθεί ένα σημείο αναφοράς που θα αποτελέσει την κατευθυντήρια για περαιτέρω έρευνα στοχευμένη στην καταλληλότητα των παραλιών για ωοτοκία και σε πληθυσμιακά δημογραφικά στοιχεία. Προηγούμενη έρευνα του MEDASSET στην ίδια περιοχή, υπέδειξε την καταλληλότητα μερικών παραλιών στη Βόρεια Ελλάδα που θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν φωλιές. Κατά τον πρώτο μήνα της έρευνας στο πεδίο, το MEDASSET σε συνεργασία με τον Γιάννη Γιώβο και το Νίκο Δούμπα, επισκέφθηκαν την περιοχή της Αλεξανδρούπολης και των νησιών, όπου έχει αναφερθεί παρουσία θαλασσίων χελωνών από τους ψαράδες.

«Έως σήμερα η έρευνα στην περιοχή είναι περιορισμένη, όμως είναι ξεκάθαρο από προηγούμενα προγράμματα και δεδομένα εκβρασμών ότι υπάρχει πληθυσμός θαλασσίων χελωνών. Ευελπιστούμε ότι μέσω αυτής της έρευνας και αξιοποιώντας τη γνώση των ντόπιων, θα μπορέσουμε να αυξήσουμε τη γνώση και την κατανόησή μας για το πού και πώς οι θαλάσσιες χελώνες διαβιούν σε αυτήν τη θαλάσσια περιοχή», εξηγεί η Βίκυ Ρέι, Επιστημονική Υπεύθυνη του MEDASSET. Κατά τη διάρκεια της έρευνας η ομάδα θα επιδιώξει την ενεργό συμμετοχή των αλιέων, με την αναφορά τόσο τωρινών όσο και ιστορικών πληροφοριών για οποιαδήποτε δραστηριότητα των θαλασσίων χελωνών. Σύμφωνα με την προηγούμενη έρευνα του MEDASSET, σημαντικοί πληθυσμοί χελωνών είναι γνωστό ότι χρησιμοποιούν τα αβαθή νερά που απαντώνται στο ανατολικό κομμάτι της περιοχής, για να τραφούν και να διαχειμάσουν.  Επιπλέον, υπάρχουν ανεπίσημες αναφορές για σποραδική φωλεοποίηση.

Το νέο ερευνητικό πρόγραμμα θα συμβάλει στην κάλυψη κενών στη γνώση για την εμφάνιση θαλασσίων χελωνών στη Βόρεια Ελλάδα. Το πρόγραμμα υλοποιείται από το MEDASSET[1] και αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου προγράμματος στη Μεσόγειο το οποίο χρηματοδοτείται από το Ίδρυμα MAVA[2].

_______________________________________________________________________

[1] Στη Μεσόγειο απαντώνται τρία από τα επτά είδη θαλασσίων χελωνών. Η καρέτα (Caretta caretta) και η πράσινη χελώνα (Chelonia mydas) ωοτοκούν στη Μεσόγειο, ενώ η δερματοχελώνα (Dermochelys coriacea) είναι περιστασιακός επισκέπτης. Όλα τα είδη περιλαμβάνονται στην Κόκκινη Λίστα των Απειλούμενων Ειδών της IUCN. Οι θαλάσσιες χελώνες είναι ψυχρόαιμα είδη, έχουν πνεύμονες και αναπνέουν αέρα, είναι ερπετά που ωοτοκούν και διαβιούν μια ζωή γεμάτη μυστήριο στη θάλασσα, επιστρέφοντας κάθε καλοκαίρι στην περιοχή που εκκολάφθηκαν για να αποθέσουν τα αυγά τους στην άμμο. Τους παίρνει περίπου 20-30 χρόνια να ωριμάσουν και μπορεί να ζήσουν μέχρι τα 100. Παρότι ταξιδεύουν στις θάλασσες του κόσμου από την εποχή των δεινοσαύρων, η επιβίωσή τους απειλείται από την ανάπτυξη της παράκτιας ζώνης, τη ρύπανση, τις συγκρούσεις με πλεούμενα, την αλιεία και την κλιματική αλλαγή.

[2] Το 1991, το MEDASSET πραγματοποίησε την έρευνα με τίτλο «Θαλάσσιες Χελώνες στην Ελλάδα: Αποτελέσματα της έρευνας για πιθανές παραλίες ωοτοκίας στη Θάλασσα του Βόρειου Αιγαίου» κατόπιν αιτήματος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Ακολούθως, το 2018, το MEDASSET ερεύνησε τις τυχαίες συλλήψεις θαλασσίων χελωνών σε σημαντικά λιμάνια της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένων της Νέας Μηχανιώνας, Καβάλας και Αλεξανδρούπολης, στο πλαίσιο του προγράμματος «Αλιείς, Θαλάσσιες χελώνες και Καρχαρίες: Συμμαχία για Συμβίωση» που χρηματοδοτήθηκε από το Πράσινο Ταμείο, τα αποτελέσματα του οποίου κατέδειξαν σημαντική παρουσία των θαλασσίων χελωνών στα νερά του Βορείου Αιγαίου.

[3] Το πρόγραμμα «Αυξάνοντας τη γνώση για τις μεταναστευτικές διαδρομές και τα τροφοληπτικά πεδία στο Βόρειο Αιγαίο (Ελλάδα)» (2019-2020) πραγματοποιείται από το MEDASSET σε συνεργασία με τον Ι. Γιώβο και τον Ν. Δούμπα με τη χρηματοδότηση του Ιδρύματος MAVA. Η έρευνα είναι μέρος του προγράμματος «Διατήρηση των θαλασσίων χελωνών στη Μεσόγειο», το οποίο πραγματοποιείται από τον ΑΡΧΕΛΩΝ, DEKAMER, MEDASSET, MedPAN, Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου, RAC/SPA (συντονιστής), WWF Ελλάς, WWF Τουρκίας σε συνεργασία με τοπικούς εταίρους.