Χωρίς νέα ΑΕΠΟ τα έργα στο αεροδρόμιο «Μακεδονία»

του Θοδωρή Καραουλάνη

Με υπογραφή της Γενικής Διευθύντριας Περιβαλλοντικής Πολιτικής του ΥΠΕΝ εγκρίνονται από περιβαλλοντικής σκοπιάς τα έργα που προγραμματίζει η Fraport να εκτελέσει η Intrakat στο αεροδρόμιο «Μακεδονία» της Θεσσαλονίκης. Μάλιστα, το «πράσινο φως» του ΥΠΕΝ δίνεται όχι με νέα ΑΕΠΟ, όπως ανέμεναν ορισμένοι (και έχει γίνει σε κάποια άλλα αεροδρόμια της σύμβασης παραχώρησης της Fraport

με το Ελληνικό Δημόσιο) αλλά με απλή τροποποίηση της ήδη εγκεκριμένης ΑΕΠΟ, καθώς το Υπουργείο κρίνει ότι οι περιβαλλοντικές διαφοροποιήσεις δεν είναι σημαντικές. Αξίζει να σημειώσουμε ότι το ΥΠΕΝ στην έγκρισή του σημειώνει ότι κάποιοι από τους όρους της ΑΕΠΟ βελτιώνονται, όπως και η περιβαλλοντική κατάσταση της περιοχής, μέσα από τα έργα αυτά.

Πιο συγκεκριμένα, τον Σεπτέμβριο του 2017 η Fraport Περιφερειακά Αεροδρόμια της Ελλάδας Α Α.Ε. υπέβαλε στο ΥΠΕΝ φάκελο τροποποίησης των περιβαλλοντικών όρων του αερολιμένα Θεσσαλονίκης. Στις αρχές Οκτώβρη 2017 η Fraport ενημερώνει το ΥΠΕΝ ότι εγκρίθηκε επισήμως το Ρυθμιστικό Σχέδιο και Χρονοδιάγραμμα Υλοποίησης Επικείμενων Έργων (Master Plan) του αερολιμένα Θεσσαλονίκης και ότι τα έργα του φακέλου τροποποίησης της ΑΕΠΟ ευθυγραμμίζονται πλήρως με αυτά του εγκεκριμένου Master Plan. Είχε προηγηθεί τον Ιούλιο του 2017 επιστολή της Fraport προς την Εταιρεία Ύδρευσης και Αποχέτευσης Θεσσαλονίκης (ΕΥΑΘ) σχετικά με τη σύνδεση του αεροδρομίου Θεσσαλονίκης «Μακεδονία» με το τοπικό δίκτυο αποχέτευσης Δήμου Θεσσαλονίκης.

Για την ιστορία, θυμίζουμε ότι το «Αεροδρόμιο Μακεδονία», δηλαδή ο Κρατικός Αερολιμένας Θεσσαλονίκης, έχει εγκεκριμένη ΑΕΠΟ (για τα έργα αναβάθμισης) από τον Νοέμβριο του 2000, με επιμέρους τροποποιήσεις το 2007 και το 2011. Την τελευατία περίοδο το ΥΠΕΝ ενέκρινε, το 2016, τροποποίηση των περιβαλλοντικών όρων του αερολιμένα Θεσσαλονίκης για την προσθήκη του σταθμού διακίνησης αεροπορικών καυσίμων.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι στο πλαίσιο της τροποποίησης ή έκδοσης νέας ΑΕΠο για τη Θεσσαλονίκη και τα άλλα περιφερειακά αεροδρόμια της Fraport, η Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας έκανε το Νοέμβριο του 2017 παρατηρήσεις και ζήτησε βελτιώσεις για την παρακολούθηση της ποιότητας της ατμόσφαιρας και του θορύβου στα αεροδρόμια παραχώρησης.

Στα αξιοσημείωτα της υπόθεσης είναι ο χρόνος ρεκόρ που συνεννοήθηκαν δύο κρατικές υπηρεσίες (μέσα σε μόλις 6 ημέρες) για την τελική έγκριση της τροποποίησης της ΑΕΠΟ. Συγκεκριμένα στις 2 Μαΐου η Ειδική Υπηρεσία Δημοσίων Έργων Κατασκευής και Συντήρησης Συγκοινωνιακών Υποδομών (ΕΥΔΕ ΚΣΣΥ) του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, επισημαίνει στο ΥΠΕΝ ότι υπάρχει «αναγκαιότητα αξιολόγησης της συμβατότητας των τροποποιήσεων που εξετάζονται» στον φάκελο τροποποίησης της ΑΕΠΟ της Fraport με το (γνωστό από τις κόντρες του Υπουργείου με τη Fraport) «δημόσιο έργο που εκτελείται εντός του αερολιμένα Θεσσαλονίκης». Το ΥΠΕΝ διαβιβάζει εκ νέου ολόκληρο το φάκελο στο Υπουργείο Υποδομών δύο ημέρες μετά, και, ως εκ του θάματος, το Υπουργείο Υποδομών δηλώνει ότι δεν έχει αντίρρηση στις 8 Μαΐου! Τέτοια ταχύτητα συνεννόησης μεταξύ ΥΠΕΝ και ΥΠΥΜ δεν υπήρξε ούτε την περίοδο των Ολυμπιακών Έργων!

Τα απόβλητα εκσκαφών και κατεδαφίσεων

Σημειώνουμε ότι στην απόφαση τροποποίησης της ΑΕΠΟ του αεροδρομίου προβλέπεται για την φάση κατασκευής των έργων αναβάθμισης η δυνατότητα να εγκατασταθούν εντός της έκτασης του αερολιμένα, μετά από έγκριση ειδικής Τεχνικής Περιβαλλοντικής Μελέτης (ΤΕΠΕΜ) προσωρινές μονάδες:

Α) παραγωγής σκυροδέματος
Β) παραγωγής ασφαλτομίγματος
Γ) διαχείρισης μπάζων (Απόβλητα Εκσκαφών, Κατασκευών και Κατεδαφίσεων - ΑΕΚΚ)

Ήδη η ανάδοχος του έργου Intrakat, στο πλαίσιο της έγκρισης των νέων περιβαλλοντικών όρων, έχει υποβάλλει τον Δεκέμβρη ΤΕΠΕΜ και θα λειτουργήσει εντός του αεροδρομίου προσωρινή μονάδα διαχείρισης ΑΕΚΚ, με συγκεκριμένους όρους που περιλαμβάνονται στην ΑΕΠΟ, η οποία θα πρέπει να απομακρυνθεί με την ολοκλήρωση των εργασιών. Σύμφωνα με την ΑΕΠΟ, τα περισσευούμενα υλικά από τη μονάδα διαχείρισης των ΑΕΚΚ θα πρέπει να διατεθούν μέσω Συλλογικών Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης Αποβλήτων Εκσκαφών, Κατασκευών και Κατεδαφίσεων (ΣΣΕΔ ΑΕΚΚ), όπως προβλέπει η νομοθεσία. Παράλληλα, τα περισσευούμενα υλικά (χώματα και πέτρες) από τις άλλες εργασίες διατίθενται κατά προτεραιότητα είτε ως υλικό επικάλυψης σε χώρο υγειονομικής ταφής υπολειμμάτων ή αποβλήτων, εφόσον υφίσταται σχετική ανάγκη και πρόβλεψη από τους περιβαλλοντικούς όρους του χώρου, είτε για αποκατάσταση ανενεργού χώρου εξορυκτικής δραστηριότητας, κατόπιν υποβολής, αξιολόγησης και έγκρισης μελέτης περιβαλλοντικής αποκατάστασης από τον Γενικό Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης ύστερα από σχετική εισήγηση του αρμόδιου Δασάρχη, Εάν όμως τεκμηριωθεί ότι δεν υφίσταται τέτοια δυνατότητα, τότε τα πλεονάζοντα υλικά εκσκαφών μπορούν να διατεθούν σε αποθεσιοθάλαμο που θα χωροθετηθεί εκτός δασικών ή αναδασωτέων εκτάσεων κατόπιν υποβολής, αξιολόγησης και έγκρισης Τεχνικής Περιβαλλοντικής Μελέτης (ΤΕΠΕΜ) – κάτι που γενικά επιθυμούν ως πιο εύκολο οι τεχνικές εταιρείες αλλά οι δημόσιες υπξρεσίες οφείλουν να αποφεύγουν.

Τα υγρά απόβλητα του Αεροδρομίου

Όπως αναφέραμε, η Fraport έχει ζητήσει από την ΕΥΑΘ τη σύνδεση με το δίκτυο αποχέτευσης της πόλης. Το ΥΠΕΝ δίνει την έγκρισή του για αυτό, αλλά σημειώνει ότι μέχρι την υλοποίησή της τα υγρά απόβλητα αστικού τύπου από τη λειτουργία του αερολιμένα θα οδηγούνται στην υφιστάμενη μονάδα επεξεργασίας λυμάτων του αερολιμένα, στην οποία θα πρέπει άμεσα να πραγματοποιηθούν όλες οι απαραίτητες εργασίες βελτίωσης και συντήρησης.»
Επίσης τονίζεται ότι «η ιλύς της μονάδας επεξεργασίας λυμάτων θα διατίθεται είτε σε χώρο υγειονομικής ταφής υπολειμμάτων/απορριμμάτων, εφόσον αυτό προβλέπεται στους περιβαλλοντικούς του όρους, είτε προς χρησιμοποίηση στη γεωργία, βάσει της απόφασης με α.π. 12/12177/27.10.2010 της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Θεσσαλονίκης ή νεότερης σχετικής με το θέμα απόφασης, εφόσον τέτοια εκδοθεί. Το ανακτημένο νερό από την επεξεργασία των υγρών αποβλήτων, για όσο διάστημα αυτή πραγματοποιείται στη μονάδα του αερολιμένα, διατίθεται στον Θερμαϊκό κόλπο σύμφωνα με τους όρους της υπ’ αρ. 30/4942οικ./1.10.2001 άδειας διάθεσης της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Θεσσαλονίκης».

Τα στερεά απόβλητα

Σε εφαρμογή του Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων, το ΥΠΕΝ τόνιζει στην τροποποίηση της ΑΕΠΟ ότι «κατά τη συλλογή και μεταφορά των αστικών στερεών αποβλήτων από τη λειτουργία του αερολιμένα θα τηρούνται οι υποχρεώσεις που απορρέουν από την εκάστοτε ισχύουσα νομοθεσία αναφορικά με τη διαλογή στην πηγ’η». Το ΥΠΕΝ επιβάλλει δηλαδή στη Fraport άμεση εφαρμογή της νομοθεσίας για διαλογή και ανακύκλωση, με ξεχωριστή συλλογή των τεσσάρων ρευμάτων (γυαλί, πλαστικό, μέταλλα, χαρτί), των υλικών συσκευασίας, των βιοαποβλήτων (υπολείμματα τροφίμων και απόβλητα εργασιών πρασίνου) και λοιπών ρευμάτων ανακύκλωσης. H Fraport θα πρέπει (α) να αναλάβει ειδική μέριμνα για την εφαρμογή των πρακτικών διαλογής στην πηγή, ορθής συλλογής και μεταφοράς των αποβλήτων από όλα τα φυσικά και νομικά πρόσωπα που δραστηριοποιούνται εντός αερολιμένα κατόπιν σχετικής σύμβασης και (β) να υποβάλλει ηλεκτρονικά μέσω της πλατφόρμας του Ηλεκτρονικού Μητρώου Αποβλήτων (ΗΜΑ) (http://wrm.ypeka.gr/) την ετήσια Έκθεση Αποβλήτων κάθε έτους μέχρι το τέλος Μαρτίου του επόμενου έτους. Απόβλητα που υπόκεινται σε ειδικές απαιτήσεις συλλογής και διάθεσης (π.χ. Απόβλητα Ηλεκτρικών Στηλών και Συσσωρευτών, Απόβλητα Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού, ελαστικά οχημάτων ή αεροσκαφών κ.ά.) θα συλλέγονται χωριστά και θα διατίθενται σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες σχετικές διατάξεις. Η συλλογή τοξικών ή επικίνδυνων αποβλήτων που ενδέχεται να προκύψουν κατά τη λειτουργία του αερολιμένα θα πραγματοποιείται με τρόπο που θα εξασφαλίζει την αποτροπή διαρροών ή αέριων εκπομπών ή οποιασδήποτε άλλης μορφής ρύπανση, ενώ η διάθεσή των αποβλήτων αυτών σε κατάλληλα αδειοδοτημένο διαχειριστή θα πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τις ισχύουσες σχετικές διατάξεις. Μάλιστα το ΥΠΕΝ δίνει στη Fraport τη δυνατότητα, η συλλογή και μεταφορά των αστικών στερεών αποβλήτων από τη λειτουργία του αερολιμένα, να πραγματοποιείται είτε με ίδια μέσα είτε σε συνεργασία με τον οικείο Δήμο.

Το έργο και οι διαφοροποιήσεις της ΑΕΠΟ

Σύμφωνα με το ΥΠΕΝ, οι κυριότερες διαφοροποιήσεις που εξετάζονται στο φάκελο που κατέθεσε η Fraport αφορούν σε έργα βελτίωσης των υποδομών, καθώς και σε έργα συντήρησης και επέκτασης του υφιστάμενου κτιρίου του αεροσταθμού και πιο συγκεκριμένα σε:

Γενικές προκαταρκτικές εργασίεςΕπέκταση αεροσταθμού με νέο κτίριο συνολικού εμβαδού περίπου 34.081 m2 σε τρία επίπεδα.Νέος πυροσβεστικός σταθμός περίπου 1.505 m2Δυο νέα φυλάκια εμβαδού περίπου 103 m2 έκαστο.Οδικό δίκτυο εξυπηρέτησης νέου κτιρίου αεροσταθμού.Εργασίες βελτίωσης υφιστάμενης ΕΕΛ για προεπεξεργασία και εργασίες σύνδεσης της αποχέτευσης με το Δίκτυο της πόλης.Απαραίτητες βελτίωσης δικτύων αποχέτευσης, ύδρευσης και Η/Μ εξοπλισμού για την εξυπηρέτηση των νέων κτιρίων αεροσταθμού και του πυροσβεστικού σταθμού.Εγκατάσταση ελαιοδιαχωριστών σε κατάλληλες θέσεις.Συντήρηση και ανακατασκευή οδοστρωμάτων στο χώρο ελεγχόμενης πρόσβασηςΣυντήρηση πεδίου ελιγμών, συντήρηση, μόνωση και επισκευές κτιρίων και εργασίες ηλεκτρομηχανολογικών υποδομών και δικτύων κοινής ωφέλειας.Συνήθεις εργασίες συντήρησης, επισκευών, αντικατάστασης και βελτιώσεων. 24.1.12. Τοποθέτηση προσωρινών λυόμενων ή/και ελαφρών κατασκευών μετά των μετακινήσεων αυτών.

Η κρίση του ΥΠΕΝ

Το ΥΠΕΝ κρίνει στην απόφαση του ότι «η κλίμακα των διαφοροποιήσεων είναι περιορισμένη, ενώ το είδος των εργασιών που θα απαιτηθούν για την υλοποίησή τους είναι όμοιο με εκείνων που λήφθηκαν υπόψη για τα περιβαλλοντικά αδειοδοτημένα έργα του αερολιμένα»

Επιπλέον, σύμφωνα με το Υπουργείο, «οι διαφοροποιήσεις δεν μεταβάλλουν κατά ουσιαστικό τρόπο τις επιπτώσεις του αερολιμένα στην προστατευόμενη περιοχή του Δικτύου NATURA «Λιμνοθάλασσα Αγγελοχωρίου» με κωδικό GR1220005 με την οποία γειτνιάζει ο αερολιμένας (απόσταση 12km). Επομένως εξακολουθεί να είναι επαρκής η τήρηση αφενός των μέτρων αντιμετώπισης των επιπτώσεων αυτών, αφετέρου των μέτρων παρακολούθησης του περιβάλλοντος».

Το ΥΠΕΝ σημειώνει ότι η διαχείριση των ΑΕΚΚ από τις ως άνω εργασίες κατασκευής σε μονάδα εντός αερολιμένα συντελεί στην πληρέστερη ανακύκλωσή τους συμβάλλοντας στην ορθολογική χρήση φυσικών πόρων, ενώ παράλληλα περιορίζει τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις μεταφοράς αποβλήτων και πρώτων υλών κατασκευής.
Όπως τονίζεται στην απόφαση, στο φάκελο που υπέβαλλε η Fraport περιλαμβάνεται πρόταση βελτιωμένου συστήματος παρακολούθησης των επιπτώσεων της λειτουργίας του αερολιμένα στην ποιότητα του αέρα και στο ακουστικό περιβάλλον.

Έτσι το Υπουργείο Περιβάλλοντος κρίνει ότι με βάση τα παραπάνω, «οι διαφοροποιήσεις ως προς τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις του τροποποιημένου έργου σε σχέση με τον περιβαλλοντικά αδειοδοτημένο σχεδιασμό, δεν αναμένεται να προκαλέσουν ουσιαστικές μεταβολές ως προς τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις του αερολιμένα Κέρκυρας» (εννοεί Θεσσαλονίκης, το copy-paste χτύπησε και τις ΑΕΠΟ του ΥΠΕΝ…) και «ως εκ τούτου δεν απαιτείται η υποβολή νέας ΜΠΕ. Απαιτείται ωστόσο, αφενός η ένταξη των τροποποιήσεων στην απόφαση έγκρισης των περιβαλλοντικών του όρων και αφετέρου η ενσωμάτωση των μέτρων προστασίας και παρακολούθησης του περιβάλλοντος που προτείνονται».

Μπορείτε να δείτε ολόκληρη την απόφαση με τους νέους όρους εδώ.

Η βελτιωμένη περιβαλλοντική παρακολούθηση

Σύμφωνα με τις προτάσεις της ίδιας της Fraport και την προηγούμενη ΑΕΠΟ, το ΥΠΕΝ σηεμιώνει ότι η εταιρεία οφείλει να εκπονήσει κατάλληλο πρόγραμμα περιβαλλοντικής παρακολούθησης της λειτουργίας του αερολιμένα και να συντονίζει την εφαρμογή του, ώστε να παρακολουθείται η επίδραση του έργου και η εφαρμογή των περιβαλλοντικών όρων που αφορούν στη λειτουργία του. Στο πλαίσιο του προγράμματος αυτού, θα πρέπει να συλλέγονται και να υποβάλλονται σε επεξεργασία και αξιολόγηση τα απαραίτητα στοιχεία σχετικά με τα ακόλουθα θέματα:

Ενέργειες που πραγματοποιούνται για την τήρηση των περιβαλλοντικών όρων.Ποιότητα των επιφανειακών και υπόγειων νερών στην έκταση του αερολιμένα, με έμφαση στην περίμετρό του και γύρω από το πάρκο καυσίμων.Ρυθμοί διάβρωσης της ακτής με εποχιακές και ετήσιες τοπογραφικές και βυθομετρικές αποτυπώσεις μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής του έργου επέκτασης του διαδρόμου και εφόσον καταγραφούν διαβρωτικές τάσεις λήψη κατάλληλων τεχνικών μέτρων για την εξισορρόπησή τους, όπως π.χ. τεχνητός εμπλουτισμός ακτής, κατασκευή κυματοθραυστών, κατασκευή εγκάρσιων βραχιόνων κ.λπ.Παρακολούθηση της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας υποβάθρου κατόπιν ειδικής μελέτης τουλάχιστον σε ετήσια βάση.Συγκεντρώσεις των αέριων ρύπων που σχετίζονται με τις εκπομπές κατά τη λειτουργία του αερολιμένα, μέσω του προγράμματος που έχει προτείνει η ίδια η FraportΔείκτες του αεροπορικού θορύβου που προέρχεται από τη λειτουργία του αερολιμένα, μέσω του προγράμματος που έχει προτείνει η ίδια η Fraport και με τις εξής ειδικότερες απαιτήσεις:

-Η παρακολούθηση θορύβου θα πρέπει να ικανοποιεί τις απαιτήσεις της ισχύουσας νομοθεσίας, ήτοι της Οδηγίας 2002/49, όπως ενσωματώθηκε στο εθνικό δίκαιο με τις κ.υ.α. 13586/724/28.3.2006 (Β΄ 384) και 211773/27.4.2012 (Β΄ 1367). Ωστόσο είναι σκόπιμο από τώρα να ληφθεί μέριμνα για ανταπόκριση στις απαιτήσεις της νέας Οδηγίας 2015/996 και κυρίως στη νέα μέθοδο αξιολόγησης (CNOSSOS-EU) αντί της ECAC 2nd edition
-Τα αποτελέσματα της υπολογιστικής προσέγγισης θα πρέπει να επικαιροποιούνται με 3 τουλάχιστον 24ωρες μετρήσεις ανά έτος, κατά την περίοδο αιχμής, με παράλληλη αξιολόγηση της εξέλιξης της αεροπορικής κυκλοφορίας.
-Η ως άνω παρακολούθηση θορύβου του αερολιμένα εφαρμόζεται για όσο χρόνο δεν υφίσταται υποχρέωση στρατηγικής χαρτογράφησης θορύβου και σχετικού σχεδίου δράσης βάσει της Οδηγίας 2002/49/ΕΚ. Εάν προκύψει τέτοια υποχρέωση, η παρακολούθηση του θορύβου και η αντιμετώπιση των επιπτώσεών του διεξάγεται με βάση τις προβλέψεις της Οδηγίας.

Στο τέλος της διετούς περιόδου του προγράμματος που πρότεινε η Fraport (δηλαδή της πρώτης περιόδου εφαρμογής των σχετικών όρων της ΑΕΠΟ) υποβάλλεται Τεχνική Έκθεση Αξιολόγησης στη Διεύθυνση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης και στη Διεύθυνση Κλιματικής Αλλαγής και Ποιότητας της Ατμόσφαιρας του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με προτάσεις για το καταλληλότερο μόνιμο σύστημα παρακολούθησης ποιότητας ατμοσφαιρικού και ακουστικού περιβάλλοντος, σύμφωνα με τα έως τότε αποτελέσματα και την ισχύουσα νομοθεσία. Στην εν λόγω έκθεση λαμβάνονται υποχρεωτικά υπόψη και οι επισημάνσεις της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας

Ο περιβάλλων χώρος του αεροσταθμού θα διαμορφωθεί μέσω αρχιτεκτονικών και φυτοτεχνικών επιλογών που θα λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαιτερότητες της περιοχής και της θέσης του έργου.

Τα αποτελέσματα του προγράμματος παρακολούθησης υποχρεωτικά θα πρέπει να δημοσιοποιούνται στον ιστότοπο του φορέα λειτουργίας του αερολιμένα με τη μορφή έκθεσης τουλάχιστον ετησίως.

Τέλος στην απόφαση σημειώνεται ότι η Fraport οφείλει να ορίσει οργανωτική μονάδα ή στέλεχος που θα έχει την ευθύνη παρακολούθησης της τήρησης των περιβαλλοντικών όρων, ενώ έχει τη δυνατότητα να ζητήσει ανάλογο προσδιορισμό από τα τρίτα μέρη.