Caulerpa taxifolia: Ένα φύκι δολοφόνος στη Μεσόγειο

του Νίκου Αβουκάτου

Το Caulerpa taxifolia είναι ξενικό είδος φυκιού που προέρχεται από τα τροπικά νερά του Ινδικού, του Ειρηνικού και του Ατλαντικού ωκεανού. Στη δεκαετία του 1980 ένας κλώνος της C. taxifolia, είδος ανθεκτικό στο κρύο, εισήχθη τυχαία στην Μεσόγειο από το δημόσιο ενυδρείο του Μονακό. Από τότε, έχει εξαπλωθεί γρήγορα σε αρκετά μέρη στην Μεσόγειο λόγω του φυσικού μηχανισμού διασποράς του είδους, της έλλειψης φυσικών θηρευτών και της ανθρωπογενούς διασποράς

Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα εισβολικό είδος που έχει αναγνωριστεί ως ένας από τους 100 χειρότερους εισβολείς της Μεσογείου. Για την εξάπλωση του είδους σε όλο και περισσότερες περιοχές στην Μεσόγειο έχει βρεθεί ότι ευθύνεται η ακτοπλοΐα αλλά και η αλιεία μέσω της μεταφοράς του είδους καθώς οι άγκυρες μπορούν να μεταφέρουν στελέχη από τη μία περιοχή στην άλλη, μέσω των αλιευτικών εργαλείων αλλά και με τη βοήθεια των θαλάσσιων ρευμάτων.

«Η C. Taxifolia αναπτύσσεται με ταχείς ρυθμούς και καταπνίγει την αυτόχθονη θαλάσσια βλάστηση προκαλώντας συχνά σημαντικά προβλήματα στα τοπικά οικοσυστήματα με οικονομικές προεκτάσεις. Η αυτόχθονη θαλάσσια βλάστηση έχει τεράστια περιβαλλοντική και οικονομική σημασία καθώς αποτελεί σημαντικό οικότοπο αλλά και καταφύγιο για πολλούς θαλάσσιους οργανισμούς κατά την περίοδο αναπαραγωγής τους. Παράλληλα, το φύκι - δολοφόνος συχνά εμπλέκεται σε δίκτυα μειώνοντας τα αλιεύματα», επισήμανε στη Greenagenda.gr ο εκπαιδευτής της περιβαλλοντικής οργάνωσης iSea, Νίκος Δούμπας.

Σχετικά με την πρόληψη της εξάπλωσης απαιτούνται τοπικοί κανονισμοί και σχετικές νομοθεσίες σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο που να ελέγχουν δραστηριότητες που συμβάλλουν στην εξάπλωση τους είδους, όπως η ναυτιλία και το εμπόριο ειδών ενυδρείου.

«Για την εξάλειψη έχουν προταθεί διάφοροι μέθοδοι όπως η εκρίζωση, χρήση χημικών ουσιών κ.α. ακόμα και μεθοδολογίες βιολογικού χειρισμού με την εισαγωγή φυσικών θηρευτών του είδους. Ωστόσο τέτοιες μέθοδοι είναι αρκετά επικίνδυνες και με απροσδιόριστο αποτέλεσμα. Έτσι το πιο σημαντικό μέτρο είναι η ενημέρωση του κοινού για την αποφυγή της περαιτέρω εξάπλωσης του είδους μέσα από μέτρα καθημερινής πρόληψης», ανέφερε ο κ. Δούμπας.

Η iSea ξεκίνησε τον Μάιο του 2016 το πρόγραμμα έρευνας πολιτών «Σε ξενίζει... Μοιράσου το μαζί μας!» με στόχο τη μελέτη της εξάπλωσης των θαλάσσιων βιολογικών εισβολέων στις ελληνικές θάλασσες.

Στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί περισσότερα από 300 θαλάσσια ξενικά είδη μεταξύ των οποίων αρκετά είδη λαγοκέφαλων, που είναι τοξικά για τον άνθρωπο και η κατανάλωση μπορεί να επιφέρει μέχρι και θάνατο, το σουπιοκαλάμαρο (Sepioteuthis lessoniana), η δηλητηριώδης Μέδουσα νομάδας (Phopilema nomadic) και πιο πρόσφατα το διάσημο λεονταρόψαρο.

Στο πλαίσιο του προγράμματος, χρήστες της θάλασσας (επαγγελματίες/ερασιτέχνες αλιείς, δύτες, τουρίστες κ.ά.) από όλη την Ελλάδα στέλνουν τις παρατηρήσεις τους με θαλάσσια είδη που δεν γνωρίζουν και η ομάδα του προγράμματος τα αναγνωρίζει και καταγράφει όσες παρατηρήσεις έχουν ενδιαφέρον. Στα δύο χρόνια που λειτουργεί το πρόγραμμα έχει συνεισφέρει σημαντικά στην επιστημονική γνώση καταγράφοντας 4 νέα θαλάσσια ξενικά είδη στην Ελλάδα, εκ των οποίων 3 έχουν παρατηρηθεί για πρώτη φορά στη Μεσόγειο.

Για να στηρίξετε την προσπάθεια της iSea επισκεφτείτε το γκρουπ του προγράμματος στο Facebook και στείλτε τις παρατηρήσεις σας.