Προϋπολογισμός 2024: «Μεταβλητές» κλιματικής κρίσης, πληθωρισμού και επιτοκίων

Στη Βουλή κατατίθεται σήμερα το Προσχέδιο του Προϋπολογισμού με δεδομένη την καταγραφή των στόχων για πρωτογενές πλεόνασμα και ανάπτυξη, όπως προβλέπονται από τη συμφωνία του 2019 για το χρέος και θέτουν τον "πήχη" σε επίπεδα άνω του 2%.

Σε σχέση με τον στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα ο στόχος είναι για 0,7% του ΑΕΠ το 2023, με το ενδεχόμενο για ένα ποσοστό στο 1% να μην έχει αποκλειστεί, παρά τις μεγάλες ανάγκες για αποζημιώσεις και δράσεις για τις φυσικές καταστροφές, που εκτιμάται ότι θα ξεπεράσουν για φέτος το 1 δισεκ. Πάντως, για το 2024 ο στόχος για το ύψος του πρωτογενούς πλεονάσματος ανεβαίνει στο 2,1% του ΑΕΠ.
Το έλλειμμα του ονομαστικού ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών αναμένεται να βελτιωθεί περαιτέρω κατά περίπου 300 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση υποχωρώντας ως ποσοστό του ΑΕΠ στο 4,2% το 2024 από 4,5% το 2023. Επίσης η ανεργία εκτιμάται στο 11,2% για το 2023 και στο 10,6% για το 2024 με βάση την μεθοδολογία της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού και σε 9% με τους εθνικούς λογαριασμούς. Η συνολική απασχόληση από 1,4% φέτος θα επιβραδυνθεί στο 0,9% το 2024 λόγω της αυξανόμενης στενότητας στην αγορά εργασίας, κάτι που αποτελεί άλλον ένα "πονοκέφαλο". Σε ό,τι αφορά στην πορεία αύξησης του ΑΕΠ, ο στόχος αναθεωρείται προς τα πάνω στο 2,3% για φέτος έναντι αρχικής πρόβλεψης για 1,8%, ενώ για το 2024 ο “πήχης” μπαίνει στο 3%, λόγω κυρίως των ανόδου των δημοσίων και ιδιωτικών επενδύσεων, οι οποίες αναμένεται να αυξηθούν κατά 12,1% τον επόμενο χρόνο από 8,3% το 2023. Η πρόβλεψη για τον εναρμονισμένο πληθωρισμό κινείται στο 4% για το σύνολο του έτους από 5% που έχει εγγραφεί στο προϋπολογισμό για να υποχωρήσει στο 2,4% το 2024. Βέβαια, στα τρόφιμα και βασικά είδη ήδη η "ταχύτητα" αύξησης των τιμών είναι στο 10,7% και η προσδοκία είναι να υπάρξουν, στο φόντο των πρόσφατων μέτρων του Υπ. Ανάπτυξης, κάποιες αποκλιμακώσεις, που θα δώσουν τον τόνο. Πάντως, η πορεία του ΑΕΠ επηρεάζεται από τον πληθωρισμό, ενώ για να εκτιμήσει κάποιος ή κάποια την πραγματική πορεία της οικονομίας θα πρέπει να αποπληθωρίσει τις τιμές. Αλλη μια παράμετρος, βέβαια, που μπαίνει ως “μεταβλητή” στην όλη υπόθεση εργασίας για την πορεία της ανάπτυξης έχει να κάνει και με τα επιτόκια και το κόστος χρηματοδότησης. Ήδη, οι στόχοι πιστωτικής επέκτασης που έχουν θέσει οι τράπεζες δεν φαίνεται να “βγαίνουν”, καθώς η αγορά είναι διστακτική στο να αναλάβει τόσο μεγάλα βάρη σε σχέση με το κόστος χρήματος. Ως “αντίβαρο” στην αρνητική μετενέργεια των επιτοκίων λειτουργεί, βέβαια, το ΕΣΠΑ και το Ταμείο Ανάκαμψης, μένει, όμως, να φανεί το πόσο γρήγορα θα τρέξουν έργα και δράσεις ώστε να καλύψουν τα “κενά” από την ενδεχόμενη ελλειμματική πιστωτική επέκταση.

Έτσι, η συμβολή του Ταμείου Ανάκαμψης στον ρυθμό μεγέθυνσης του 2024 υπολολογίζεται στις 1,7 ποσοστιαίες μονάδες. Σε συνδυασμό, δε, με την αύξηση των εξαγωγών στο 6,3% το 2024 από 2,7% αναμένεται να δώσει “καύσιμο ανάπτυξης”.

Άλλη μια σημαντική πρόκληση έχει να κάνει με την πορεία των οικονομιών της Ευρώπης. Όπως φαίνεται από το Προσχέδιο, η Ελλάδα κινείται σε άλλη ταχύτητα σε σχέση με την ΕΕ, όπου τα σημάδια “κόπωσης” αν όχι ύφεσης των οικονομιών είναι εμφανή. Ερώτημα, λοιπόν, είναι το κατά πόσο η Ελληνική οικονομία, πράγματι. θα κινηθεί τόσο δυναμικά, όταν η βασική της αναφορά η ΕΕ, για εξαγωγές, τουρισμό κτλ, θα κινηθεί σε ταχύτητα επιβράδυνσης.

Η κλιματική αλλαγή

Στο σκηνικό αυτό, και με δηλωμένη την πρόθεση της κυβέρνησης με την επιβολή “πράσινου τέλους” για ενίσχυση του αποθεματικού για την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών, από 300 εκατ. στα 600 εκατ., η παράμετρος “κλιματική αλλαγή” μπαίνει δυναμικά στο “σενάριο εργασίας”. Είναι χαρακτηριστικός, άλλωστε ο προβληματισμός, που κατέθεσε το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, που σημείωσε, πριν λίγες μέρες, στην Έκθεση Β τριμήνου 2023 ότι “οι φυσικές καταστροφές απειλούν τους στόχους”. Όπως, μάλιστα, ανέφερε, “οι οικονομικές εξελίξεις χαρακτηρίζονται από αβεβαιότητα, λαμβάνοντας υπόψη τις καταστροφικές επιπτώσεις των καλοκαιρινών πυρκαγιών και των ακραίων βροχοπτώσεων στην Θεσσαλία που ανέδειξαν αδυναμίες του κρατικού μηχανισμού να ανταπεξέλθει σε σοβαρές προκλήσεις.

Στην τελική αποτίμηση των επιπτώσεων για την οικονομία, πέρα από τις αποζημιώσεις και τα μέτρα στήριξης για τις πληγείσες περιοχές που περιλαμβάνονται στον συμπληρωματικό προϋπολογισμό, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη το ευρύτερο κόστος σε όρους καταστροφής παραγωγικών συντελεστών, το οποίο σε συνδυασμό με το ενδεχόμενο εγκατάλειψης ορισμένων περιοχών θα προκαλέσει μακροχρόνιες απώλειες παραγωγικής δυναμικότητας” ανέφερε το το ΓΠΤΒ, που τόνισε ότι “δύο είναι οι κρίσιμες προϋποθέσεις ώστε να μην υπονομευτεί η δημοσιονομική σταθερότητα είναι αφενός η μέγιστη δυνατή κάλυψη της ανοικοδόμησης από ευρωπαϊκούς πόρους και αφετέρου η χρονική κατανομή των αποζημιώσεων ώστε να μην συγκεντρωθούν εξολοκλήρου σε ένα μόνο έτος. Διαφορετικά, θα πρέπει να αναζητηθούν πρόσθετες πηγές εσόδων, τακτικές ή έκτακτες, ώστε να καλυφθεί το σχετικό κόστος χωρίς απόκλιση από τον δημοσιονομικό στόχο και επιβάρυνση του δημόσιου χρέους.”

Η Έκθεση σημειώνει ακόμα πως οι δημοσιονομικές και ευρύτερες οικονομικές προκλήσεις των φυσικών καταστροφών αποτελούν επιμέρους πλευρές της ευρύτερης υπαρξιακής πρόκλησης που θέτει η κλιματική κρίση” τονίζοντας το ρόλο του κράτους στην όλη διαδικασία “θωράκισης” και σχεδιασμού των αναγκαίων προσαρμογών.

Πάντως, ο υπουργός Εθνικής Οικονομμίας και Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης, μιλώντας στον Αντ1 το πρωί της Κυριακής, επεσήμανε ότι παρά τις καταστροφές και τις θεομηνίες, “ο Προϋπολογισμός υπεραποδίδει, όπως υπεραποδίδει και η οικονομία. Χάρη στην συνολική προσπάθεια της κυβέρνησης, η Ελλάδα είναι δεύτερη σε ρυθμό ανάπτυξης στην Ευρώπη, έχει αυξήσει τις επενδύσεις και έχει δημιουργήσει 300.000 θέσεις εργασίας από το 2019. Η Ελλάδα αποτελεί “παράθυρο ευκαιρίας”, λόγω και της πολιτικής σταθερότητας”.

"Οι πρωτόγνωρες φυσικές καταστροφές έφεραν στο προσκήνιο, με τον πλέον οδυνηρό τρόπο, τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης και την ανάγκη δημιουργίας μιας νέας γενιάς ανθεκτικών έργων υποδομής" ανέφερε, παράλληλα, από την πλευρά, του, σε ανάρτηση του ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Χρηστος Σταϊκούρας και προσθέσε: “Από την πρώτη στιγμή σπεύσαμε δίπλα στους πολίτες, κάναμε μια πρώτη καταγραφή των προβλημάτων και των ζημιών και ξεκινήσαμε άμεσα τις προσπάθειες για την αποκατάσταση των οδικών και σιδηροδρομικών συνδέσεων, καθώς και των υποδομών συνολικά.

Οι αξιολογήσεις

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η κυβέρνηση καταθέτει το Προσχέδιο, με “θρησκευτική προσήλωση” στους δημοσιονομικούς στόχους, με το βλέμμα στραμμένο στις δύο επόμενες αξιολογήσεις της ελληνικής οικονομίας. Η μία είναι προγραμματισμένη για τις 20 Οκτωβρίου από S&P Ratings και η δεύτερη στις 2 Δεκεμβρίου από την Fitch Ratings, όπου η προσδοκία είναι να δοθεί το “πράσινο φως” για την επενδυτική βαθμίδα.

Οι ενισχύσεις

Στο προσχέδιο του προϋπολογισμού, επίσης, θα περιλαμβάνονται σημαντικές ενισχύσις σε περίπου 3 εκατ. νοικοκυριά συνολικού ύψους 2,5 δισ. ευρώ. Σε αυτές περιλαμβάνονται οι αυξήσεις στους δημοσίους υπαλλήλους, οι αυξήσεις για δεύτερη συνεχή χρονιά στους συνταξιούχους και βέβαια η καταβολή έκτακτων και μόνιμων επιδομάτων. Αναλυτικά: Το 2023

* Market Pass: Ήδη, ξεκίνησανμ οι πρώτες πληρωμές για την έκτακτη ενίσχυση στους δικαιούχους για τους μήνες Αύγουστο, Σεπτέμβριο και Οκτώβριο. Η δεύτερη πληρωμή προγραμματίζεται για τις αρχές Νοεμβρίου ενώ οι πληγέντες της Θεσσαλίας και του Έβρου θα λάβουν επίδομα και για τους μήνες Νοέμβριο και Δεκέμβριο, το οποίο θα είναι διπλάσιο

* Αγροτικό πετρέλαιο: Οι αγρότες θα εισπράξουν την επιστροφή του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης για το 2023.

* Youth Pass: Περίπου 200.000 νέοι και νέες 18 και 19 ετών θα λάβουν το επίδομα των 150 ευρώ.

* Επίδομα προσωπικής διαφοράς: Θα χορηγηθεί εφάπαξ σε 750.000 συνταξιούχους όλων των ταμείων με προσωπική διαφορά άνω των 10 ευρώ θα καταβληθεί έκτακτο επίδομα από 100 έως 200 ευρώ ανάλογα με το ύψος των συντάξιμων αποδοχών.

* Ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα: Αναπροσαρμόζεται κατά 8% το ποσό που θα λάβουν 225.000 ευάλωτα νοικοκυριά. Τα νέα αυξημένα ποσά θα κυμαίνονται από 216 έως και 432 ευρώ.

* Επίδομα θέρμανσης: Θα ξεκινήσει η καταβολή της ενίσχυσης από 100 - 1.000 ευρώ στα νοικοκυριά που πληρούν τα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια.

Το 2024 Για το νέο έτος προβλέπονται:

* Αυξήσεις στους δημοσίους υπαλλήλους: Μετά από 14 χρόνια 660.000 δημόσιοι υπάλληλοι θα λάβουν από την 1η Ιανουαρίου 2024 αυξήσεις που κατά μέσον όρο κυμαίνονται από 6,5% έως 10,5% στους βασικούς μισθούς και τα επιδόματα θέσης ευθύνης ενώ εκατοντάδες χιλιάδες δημόσιοι υπάλληλοι με παιδιά θα λάβουν πρόσθετες αυξήσεις λόγω της αύξησης των οικογενειακών επιδομάτων. Έτσι ο κάθε δημόσιος υπάλληλος θα λάβει επιπλέον 1.292 ευρώ μικτά ή 800 ευρώ καθαρά το χρόνο. Αν συνυπολογιστούν η κατάργηση της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης, της εισφοράς 1% υπέρ του Ταμείου Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων, η αύξηση του αφορολόγητου για κάθε παιδί και άλλες παρεμβάσεις τότε το μέσο ετήσιο όφελος ανά υπάλληλο ανεβαίνει σε 2.084 ευρώ μικτά ή 1.476 ευρώ καθαρά.

* Αυξήσεις στους συνταξιούχους: Περίπου 1,8 εκατ. συνταξιούχοι χωρίς προσωπική διαφορά ή με προσωπική διαφορά κάτω από 10 ευρώ θα δουν αυξήσεις τουλάχιστον 3% στις μηνιαίες αποδοχές τους.

* Αύξηση ειδικών επιδομάτων: Για τους ελεύθερους επαγγελματίες και αγρότες το επίδομα μητρότητας από τους 4μήνες θα διαμορφωθεί στους 9 μήνες και στο ύψος του κατώτατου μισθού από 150 έως 200 ευρώ που είναι σήμερα.

* Αύξηση αφορολόγητου ορίου: Αυξάνεται κατά 1.000 ευρώ και αφορά περίπου 1,3 εκατ. μισθωτούς και συνταξιούχους με παιδιά. Η ελάφρυνση σε ετήσια βάση κυμαίνεται από 90 ευρώ έως 220 ευρώ ανάλογα με τον αριθμό των παιδιών ενώ αντίστοιχη μείωση θα έχουν και οι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες αλλά αυτή θα φανεί στο εκκαθαριστικό που θα λάβουν το 2025 μετά την υποβολή της φορολογικής δήλωσης για τα εισοδήματα του 2024.

* ΕΝΦΙΑ: Έκπτωση 10% στον ΕΝΦΙΑ του 2024, για πάνω πάνω από 1 εκατ. φυσικά πρόσωπα που έχουν ασφαλίσει την κατοικία τους έναντι φυσικών καταστροφών (πυρκαγιά, σεισμός, πλημμύρες).

* Δωρεάν φάρμακα: Μονιμοποιείται η απαλλαγή των πρώην δικαιούχων Ε.Κ.Α.Σ. από τη συμμετοχή τους στη φαρμακευτική δαπάνη.

* Κεφαλαιαγορά: Μειώνεται ο φόρος συγκέντρωσης κεφαλαίων από 0,5% στο 0,2% και κατά 50% ο φόρος Χρηματιστηριακών συναλλαγών.

Γιώργος Αλεξάκης ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣΕΛΛΑΔΑΒουλήπροσχέδιοΟΙΚΟΝΟΜΙΑπληθωρισμός