Πόσο έχουν αλλάξει την καθημερινότητα στη Ρωσία οι δυτικές κυρώσεις;

ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο και Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν επιβάλει άνευ προηγουμένου οικονομικές κυρώσεις στη Ρωσία λόγω της εισβολής της στην Ουκρανία και εκατοντάδες διεθνείς εταιρείες έχουν αποσυρθεί από τη χώρα.

Ο αντίκτυπος αυτών των μέτρων μόλις αρχίζει να γίνεται αισθητός, με το κόστος των βασικών προϊόντων να αυξάνεται, θέσεις εργασίας να χάνονται, ενώ αρκετοί Ρώσοι νιώθουν απομονωμένοι.

Το ΒΒC εξηγεί πώς έχει αλλάξει η καθημερινότητα των κατοίκων

Μαγειρικό λάδι, ζάχαρη και φάρμακα για την αρτηριακή πίεση

Οι τιμές καταναλωτή εκτινάχθηκαν 2,2% την πρώτη εβδομάδα της εισβολής, με τα τρόφιμα να βρίσκονται μεταξύ των μεγαλύτερων αυξήσεων. Ορισμένα καταστήματα περιορίζουν την πώληση βασικών προϊόντων, μετά από αναφορές για αποθησαύριση.

Ακόμα και οι πωλήσεις φαρμάκων, αν και δεν υπόκεινται σε κυρώσεις, πλήττονται καθώς μεγάλες ναυτιλιακές εταιρείες αναστέλλουν τις υπηρεσίες τους, επηρεάζοντας έτσι τις προμήθειες.

Το ρούβλι έχει πέσει κατακόρυφα μετά την εισβολή, με αποτέλεσμα την αύξηση των τιμών. Η Ντάρια, που ζει στο κέντρο της Μόσχας, λέει ότι δεν έχει δει ακόμα άδεια ράφια. «Το φαγητό δεν θα εξαφανιστεί, αλλά θα γίνει πιο ακριβό», λέει. «Πόσο πιο ακριβό, δεν μπορώ να φανταστώ και φοβάμαι να το σκεφτώ», συμπληρώνει.

Ο Γιαν είναι πολίτης της Ευρωπαϊκής Ένωσης που ζει και εργάζεται στη Μόσχα. «Στις 20 Φεβρουαρίου παρήγγειλα καθημερινά ψώνια που κόστιζαν 5.500 ρούβλια (περίπου 57 δολάρια) και τώρα το ίδιο καλάθι κοστίζει 8.000», λέει. Η τιμή του γάλακτος έχει σχεδόν διπλασιαστεί τις τελευταίες δύο εβδομάδες, προσθέτει.

Οι τιμές της ζάχαρης και των δημητριακών ήταν ήδη περίπου 20% υψηλότερες αυτόν τον Φεβρουάριο από ό,τι πριν από ένα χρόνο. Το ρωσικό κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Tass ανέφερε ότι ορισμένοι πωλητές λιανικής συμφώνησαν να περιορίσουν τις αυξήσεις των τιμών σε ορισμένα βασικά προϊόντα στο 5%. Άλλοι περιορίζουν την ποσότητα των βασικών προϊόντων όπως αλεύρι, ζάχαρη και λάδι που μπορούν να αγοράσουν οι πελάτες.

Η Ντάρια έκανε ήδη... στοκ. «Αγοράσαμε 4 κιλά καφέ, 4 λίτρα ηλιέλαιο, 4 λίτρα ελαιόλαδο και 4 μπουκάλια ουίσκι». Έχει επίσης παραγγείλει φάρμακα για την υψηλή αρτηριακή της πίεση για τρεις μήνες, καθώς, όπως λέει, ορισμένα φάρμακα είναι ήδη πιο δύσκολο να τα βρεις.

«Χρυσές» οι τελευταίες αγορές από ξένες εταιρείες

Η τιμή ορισμένων καταναλωτικών αγαθών έχει αυξηθεί δραματικά. Για παράδειγμα, το κόστος των smartphones και των τηλεοράσεων έχει ανέβει περισσότερο από 10% και οι διακοπές στην Τουρκία για τον μέσο Ρώσο έχουν αυξηθεί κατά 29%.

Μεγάλες μάρκες όπως η Apple, η Ikea και η Nike δεν πωλούν πλέον τα προϊόντα τους στη Ρωσία.

Η Ντάρια σκεφτόταν να αγοράσει νέους φορητούς υπολογιστές για την οικογένειά της και έσπευσε να το κάνει καθώς είδε τις τιμές να αυξάνονται συνεχώς. «Στις αρχές Φεβρουαρίου κόστιζαν περίπου 70.000 ρούβλια (730 δολάρια), αλλά μέχρι το τέλος του μήνα είχαν ανέβει στα 100.000 ρούβλια, όσα πληρώσαμε. Στη συνέχεια ανέβηκαν στα 140.000 πριν εξαντληθούν στη Μόσχα».

Δεν αγόρασαν φορτιστές iPhone, αν και πολλοί άλλοι το έκαναν, αφού η Apple δήλωσε στις 2 Μαρτίου ότι θα σταματήσει όλες τις άμεσες πωλήσεις προϊόντων στη Ρωσία. «Μάλλον θα έπρεπε», λέει η Ντάρια. «Είναι αστείο που τώρα έχουμε όλοι το τελευταίο iPhone».

Οι τιμές των καινούργιων αυτοκινήτων έχουν επίσης ανέβει. «Αγοράσαμε φίλτρα και λάδι για το αυτοκίνητο για όταν χρειάζεται σέρβις», λέει η Ντάρια. «Καταφέραμε να τα αγοράσουμε στις παλιές τιμές πριν σχεδόν διπλασιαστούν μπροστά στα μάτια μας».

Ο Πάβελ, λέκτορας πανεπιστημίου με σύζυγο και δύο παιδιά, έψαχνε να αγοράσει συσκευές για το διαμέρισμά τους στη Μόσχα. Την ημέρα που ξεκίνησε ο πόλεμος, είδε κάποιες τιμές να αυξάνονται σχεδόν κατά 30%. Κατάφερε να αγοράσει ψυγείο, κουζίνα, πλυντήριο ρούχων και βραστήρα και παρήγγειλε ένα κρεβάτι και ένα ντουλάπι από την Ikea μόλις μια μέρα πριν κλείσει. Δεν πιστεύει ότι οι τιμές στην Ikea άλλαξαν. «Απλώς δεν είχαν χρόνο να αυξήσουν τις τιμές», αστειεύεται με πικρία ο Πάβελ.

Η απόφαση για κλείσιμο των 847 εστιατορίων McDonald's έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς ήταν από τις πρώτες δυτικές εταιρείες που άνοιξαν στη Σοβιετική Ένωση πριν από 30 χρόνια. Μέσα σε λίγες ώρες από την ανακοίνωση, χιλιάδες διαφημίσεις εμφανίστηκαν από Ρώσους που μεταπωλούσαν φαγητό από τα εστιατόριά της, έως και 10 φορές πάνω από τη συνηθισμένη τιμή. «Κοτομπουκιές και πίτες που αγοράστηκαν λίγο πριν κλείσει η αλυσίδα εστιατορίων. Η τελευταία σου ευκαιρία να γευτείς ξένη ευδαιμονία», ανέφερε ένα μήνυμα.

Όμως ο Βλαντιμίρ, ο οποίος ζει στο Σαράτοφ στη νοτιοδυτική Ρωσία, λέει ότι δεν έχει αισθανθεί ακόμη τον αντίκτυπο των δυτικών κυρώσεων. «Οι Vatniki (οι υποστηρικτές του Κρεμλίνου) δεν θα επηρεαστούν από την πτώση του ρουβλίου, επειδή δεν αγοράζουν ακριβά ξένα προϊόντα».

Χάνοντας πελάτες και ίσως διαδικτυακές υπηρεσίες

Οι ρωσικές τράπεζες αφαιρέθηκαν από το διεθνές σύστημα πληρωμών SWIFT, ενώ Visa, Mastercard, American Express, Apple και Google Pay περιορίζουν τις υπηρεσίες τους στη χώρα.

Η ρωσική κεντρική τράπεζα λέει ότι η οικονομία μπορεί να συρρικνωθεί έως και 8%.

«Η κατάσταση είχε μεγάλο αντίκτυπο στην επιχείρησή μας», λέει η Νατάσα, η οποία εργάζεται στον κλάδο της γυμναστικής. «Οι πελάτες μας έχουν μειωθεί. Οι άνθρωποι μας ζητούν να επιστρέψουμε τα χρήματα για τη συνδρομή τους στο κλαμπ. Και το κόστος ενοικίασης, εξοπλισμού και καθαριότητας αυξάνεται. Τα έξοδα έχουν αυξηθεί κατά 30% κατά μέσο όρο από τότε που επιβλήθηκαν οι κυρώσεις». Περιμένει ότι πολλές επιχειρήσεις σαν τη δική της θα κλείσουν. Όσοι δεν το κάνουν θα δυσκολευτούν να βρουν Ρώσους κατασκευαστές για να αντικαταστήσουν τον εισαγόμενο εξοπλισμό.

Η Εκατερίνα διευθύνει μια σειρά από φροντιστήρια ξένων γλωσσών και λέει ότι οι κυρώσεις της έχουν ήδη προκαλέσει προβλήματα. «Έχουμε δασκάλους σε άλλες χώρες που δεν μπορούμε να πληρώσουμε επειδή όλα τα δίκτυα μεταφοράς έχουν παγώσει. Έχουμε επίσης μαθητές στις ΗΠΑ, τη Γερμανία και τη Λετονία που δεν μπορούν να πληρώσουν τα δίδακτρά τους στους λογαριασμούς μας. Έχουμε βρει τρόπους να το αντιμετωπίσουμε, αλλά αυτή τη στιγμή κάθε εργάσιμη μέρα ξεκινά με εμάς να αναζητούμε τρόπους να αντιμετωπίσουμε μια νέα κρίση».

Η Εκατερίνα ανησυχεί πώς θα διαχειριστούν τα διεθνή ομαδικά τους μαθήματα εάν αποκλειστεί το Zoom και λέει ότι είχε προβλήματα επειδή οι διαδικτυακές της πλατφόρμες συντηρούνταν από μια εταιρεία στην Ουκρανία.

«Όλα σταμάτησαν αμέσως, αν και δουλεύαμε μαζί τους για χρόνια. Ήμασταν πολύ ευχαριστημένοι μαζί τους και η δουλειά τους ήταν κορυφαίας ποιότητας. Είμαστε πολύ αναστατωμένοι για αυτούς και για εμάς τους ίδιους που είμαστε όλοι σε αυτήν την κατάσταση», λέει.

Η Νατάσα δυσκολεύεται να συμβιβαστεί με τις αλλαγές. «Αυτό είναι ένα εντελώς νέο είδος κρίσης που μας κάνει όλους να νιώθουμε χαμένοι και σαστισμένοι. Όχι μόνο στην επιχείρηση αλλά και στη ζωή μας. Η απώλεια εισοδήματος, η ανάγκη να εγκαταλείψουμε έναν ολόκληρο τρόπο ζωής, δυσκολίες στην επικοινωνία, συμπεριλαμβανομένων των μέσων κοινωνικής δικτύωσης , και να μην μπορούμε να ταξιδέψουμε για να δούμε την οικογένεια και τους φίλους που ζουν στο εξωτερικό. Υπάρχουν πολλά πράγματα που έχουμε ήδη χάσει και δεν έχουμε ακόμη κατανοήσει πλήρως».

Η Ντάρια λέει ότι το άκουσμα για απώλεια θέσεων εργασίας καθώς μεγάλες διεθνείς εταιρείες αποχωρούν από τη Ρωσία την ανησυχεί. «Μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν περικοπές στα έργα που χρηματοδοτούνται από την κυβέρνηση στα οποία εργάζομαι», λέει, «αλλά φοβάμαι πολύ μήπως χάσω τη δουλειά μου».

Κλείσιμο ΜΜΕ και αναμνήσεις Ψυχρού Πολέμου

Ο νέος νόμος απειλεί με φυλάκιση οποιονδήποτε θεωρείται ότι διέδωσε «ψευδείς» ειδήσεις σχετικά με την εισβολή. Ανεξάρτητα και διεθνή μέσα υπόκεινται σε αυστηρούς περιορισμούς, ενώ περισσότερα από 13.000 άτομα συνελήφθησαν σε αντιπολεμικές διαδηλώσεις.

Η Ντάρια θεωρεί τον Πρόεδρο Πούτιν υπεύθυνο για τις κυρώσεις, αλλά οι περισσότεροι Ρώσοι ενημερώνονται από κρατικά μέσα ενημέρωσης, τα οποία μεταφέρουν την αντι-ουκρανική προπαγάνδα του Κρεμλίνου. Πολλοί άνθρωποι τον υποστηρίζουν και μπορεί να καταλήξουν να κατηγορήσουν τη Δύση για τις κυρώσεις.

Άλλοι δεν εγκρίνουν τον πόλεμο, αλλά μένουν σιωπηλοί, καθώς είναι επικίνδυνο για τους Ρώσους να επικρίνουν τον ηγέτη τους. Οι δυτικές κυβερνήσεις ελπίζουν ότι οι κυρώσεις που επιβάλλονται στους Ρώσους θα βλάψουν αρκετά τον Πούτιν ώστε να φέρουν αλλαγή στην ηγεσία, αλλά αυτό μπορεί να πάρει χρόνο.

Η άποψη ότι μόνο οι Ρώσοι που βρίσκονται σε καλύτερη κατάσταση θα νιώσουν τον πόνο των κυρώσεων είναι αμφισβητήσιμη. Κανείς δεν είναι σίγουρος για το τι πρόκειται να συμβεί στη συνέχεια, αλλά οι οικονομικές επιπτώσεις αναμένεται να είναι σοβαρές και μακροχρόνιες. Η κεντρική τράπεζα της Ρωσίας δήλωσε ότι υπήρξε μια «δραστική» οικονομική αλλαγή μετά την εισβολή.

Επιφανειακά μπορεί να μην συνειδητοποιείς τι ακριβώς συμβαίνει στη Μόσχα, λέει η Ντάρια. Τα καφέ και τα εστιατόρια της πόλης είναι γεμάτα, το μετρό λειτουργεί, το μποτιλιάρισμα στο κέντρο δεν έχει πάει πουθενά. «Αυτό είναι αν δεν δείτε τις διαμαρτυρίες, τις αναζητήσεις και τις αποχωρήσεις δημιουργικών ανθρώπων που φεύγουν προκαλώντας αίσθηση. Πολλοί άλλοι μάλλον φεύγουν αθόρυβα επίσης. Αυτό μου δημιουργεί ένα αίσθημα ασφυξίας», λέει.

Τα σημερινά γεγονότα φέρνουν μνήμες από τη δεκαετία του 1990, όταν η οικονομία της Ρωσίας κατέρρευσε μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης. «Ήταν ενδιαφέρον να μιλάμε με ανθρώπους στα 30 τους για εκείνες τις εποχές και τις μερίδες που είχαμε για φαγητό. Είχαμε κουπόνια και μάρκες για να αγοράσουμε ζάχαρη, βούτυρο και βότκα», λέει η Ντάρια.

«Θυμάμαι τις τεράστιες ουρές για να αγοράσω λουκάνικο... Υπήρχαν συχνά έντονες διαφωνίες, κατά της πώλησης πραγμάτων στους αγοραστές εκτός πόλης. Ήταν ντροπή. Ελπίζω να μην ξαναγίνει αυτό.

Φοβάμαι ότι θα υπάρξουν περισσότερες διαρρήξεις και ληστείες λόγω της ξαφνικής αύξησης της φτώχειας και της απώλειας θέσεων εργασίας», λέει.