Οι επιπτώσεις της «πράσινης μετάβασης» στο κόστος ζωής στα νησιά

Πτώση του ΑΕΠ, ειδικά, σε μια από τις “ναυαρχίδες” του Ελληνικού τουρισμού, την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου αναμένεται να καταγραφεί λόγω της δέσμης προτάσεων που προωθεί η ΕΕ με τίτλο «Fit for 55».

Αναλυτικά, με βάση τη μελέτη του ΙΟΒΕ με τίτλο «Επίδραση της δέσμης προτάσεων “Fit for 55” στην επιβατηγό ναυτιλία και στη νησιωτική Ελλάδα», μέχρι το 2026,, εφόσον δεν αναληφθεί δράση και χάραξη μιας

συγκροτημένης στρατηγικής διαχείρισης των κινδύνων, αναμένεται να επέλθει μείωση μεταφορικού έργου κατά 5,4 εκατ. επιβάτες έως το 2026 (-28%), μείωση του ΑΕΠ κατά €903 εκατ. το 2026 (0,3% του ΑΕΠ της Ελλάδας), πτώση του τουρισμού και της τουριστικής δαπάνης, αλλά και απώλεια 29,600 θέσεων εργασίας στο σύνολο της Ελλάδας (νησιωτικές περιοχές και ηπειρωτική χώρα).

Να σημειωθεί ότι με βάση τη μελέτη του ΙΟΒΕ, η υλοποίηση των προτεινόμενων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή πολιτικών για το κλίμα (δέσμη μέτρων Fit for 55) εκτιμάται ότι μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένο κόστος λειτουργίας της εγχώριας ακτοπλοΐας κατά €207 εκατ. το 2026 (σε σύγκριση με σενάριο μη εφαρμογής των μέτρων), εάν δεν ληφθούν κατάλληλα μέτρα προσαρμογής. Αυτή η επιβάρυνση μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των τιμών των εισιτηρίων κατά περίπου 30% και μείωση της ακτοπλοϊκής κίνησης κατά 28% το ίδιο έτος. Η μειωμένη δραστηριότητα του κλάδου και ο χαμηλότερος αριθμός επισκεπτών στα νησιά της χώρας μπορεί να επιφέρει μείωση του ΑΕΠ κατά περισσότερο από €900 εκατ. το 2026.

Σήμα κινδύνου από τον ΣΕΕΝ

Είναι χαρακτηριστικό ότι σχολιάζοντας τη μελέτη του ΙΟΒΕ ο πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας Σπύρος Πασχάλης στη διάρκεια σχετικής ημερίδας που διοργάνωσε χθες ο Σύνδεσμος, αφού περιέγραψε την οριακή κατάσταση που επικρατεί, σήμερα, στον κλάδο, καθώς το 80% του τζίρου αναλώνεται σε κόστη καυσίμων, υπογράμμισε ότι η μετάβαση στην πράσινη ναυτιλία, θα επιφέρει απώλεια θέσεων εργασίας που αντιστοιχεί στο 5,8% των απασχολούμενων στις νησιωτικές περιοχές. Ειδικά, δε, η μείωση της απασχόλησης, λόγω της χαμηλότερης επισκεψιμότητας στα νησιά του Νοτίου Αιγαίου, προέβλεψε ότι θα φτάσει τις 19 χιλ. το 2026 ή 16,1% της συνολικής απασχόλησης στην περιφέρεια.

Τα απόνερα στην οικονομία ανά περιοχή

Στην Κρήτη η επίπτωση στο ΑΕΠ πλησιάζει τα €96 εκατ. το 2026 (1,0% του ΑΕΠ της περιφέρειας). Η απώλεια θέσεων εργασίας ξεπερνά τις 3,4 χιλ. απασχολούμενους το 2026 (1,5% της συνολικής απασχόλησης στην περιφέρεια). Η επίπτωση στο ΑΕΠ της Ζακύνθου και της Κεφαλονιάς από τη χαμηλότερη επισκεψιμότητα κυμαίνεται από €9 εκατ. το 2023 έως €50 εκατ. το 2026. Επίσης, η χαμηλότερη επισκεψιμότητα σε Ζάκυνθο και Κεφαλονιά οδηγεί σε μείωση της απασχόλησης κατά σχεδόν 1,8 χιλ. το 2026 (2,5% της συνολικής απασχόλησης στα δύο νησιά).

Ειδικότερα, η επίπτωση στο ΑΕΠ του Νοτίου Αιγαίου εκτιμάται σε €522 εκατ. το 2026 (8,2% του ΑΕΠ της περιφέρειας).

Επιπλέον, με βάση το ΙΟΒΕ, η δέσμη Fit-for-55 στον κλάδο της επιβατηγού ναυτιλίας επιβαρύνει το κόστος διαβίωσης των κατοίκων στις νησιωτικές περιοχές κατά €58 εκατ. το 2026. Αντιστοιχεί σε επιβάρυνση κατά €48 για κάθε κάτοικο της περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, €42 ανά κάτοικο για την περιφέρεια Κρήτης και €35 ανά κάτοικο για την περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, περιοχών με στρατηγική σημασία για την διασφάλιση της εδαφικής συνοχής της χώρας.

Μάλιστα, όπως αναφέρεται, η μείωση της επισκεψιμότητας των νησιών της χώρας από ημεδαπούς και ξένους επισκέπτες που χρησιμοποιούν τις ακτοπλοϊκές υπηρεσίες εκτιμάται ότι μπορεί να πλησιάσει τα 4,0 εκατ. ταξιδιώτες το 2026.

Επιπλέον, οι απώλειες εσόδων, λόγω της δέσμης “Fit for 55”, για τις επιχειρήσεις του κλάδου αναμένεται να φτάσουν τα 183 εκατ. ευρώ το 2026, ενώ η απώλεια εσόδων για τις τουριστικές επιχειρήσεις στις νησιωτικές περιοχές φτάνει σχεδόν το 1,0 δισεκ. ευρώ το 2026.

Η τρέχουσα συγκυρία

“Ενώ λέγανε ότι το 2023 θα ήταν μια ήταν χρόνια κανονικότητας ήρθε ο πόλεμος και εκτόξευσε τις τιμές καυσίμων που πλέον ανεβάζουν το λειτουργικό ενεργειακό κόστος στο 80% του συνολικού τζίρου”. Αυτό ανέφερε, επίσης, χθες ο πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας Σπύρος Πασχάλης στη διάρκεια σχετικής ημερίδας που διοργάνωσε χθες ο Σύνδεσμος για να παρουσιάσει τη μελέτη του ΙΟΒΕ.

Ο κ. Πασχάλης αφού περιέγραψε την οριακή κατάσταση που επικρατεί, σήμερα, στον κλάδο, καθώς το 80% του τζίρου αναλώνεται σε κόστη καυσίμων, υπογράμμισε ότι έτσι καταγράφεται capital drain, δηλαδή, γίνεται μια αφαίμαξη κρίσιμων κεφαλαίων που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν από τις εταιρείες για να προσαρμόσουν το στόλο τους στα νέα δεδομένα λόγω της πράσινης μετάβασης.

Οι τιμές

Να σημειωθεί ότι όπως ανέφερε ο κ. Πασχάλης οι τιμές των καυσίμων σε σχέση με τον περασμένο Δεκέμβριο είναι διπλάσιες και με βάση πρόχειρες εκτιμήσεις του ΣΕΕΝ η επιβάρυνση που δέχονται οι εταιρείες λόγω της εκτίναξης του κόστους υπολογίζεται σε ένα ποσό 230-280 εκατομμύρια ευρώ.

Στο φόντο αυτό ο κ. Πασχάλης τόνισε την ανάγκη να χαραχθεί μία πολυετής Εθνική Στρατηγική για την απανθρακοποίηση της Ακτοπλοΐας, που χρησιμοποιεί ετησίως 700 χιλιάδες τόνους πετρέλαιο. "Πρέπει να διευκολυνθεί η χρηματοδότηση των επενδύσεων για ανανέωση του στόλου με πλοία χαμηλών και μηδενικών εκπομπών, με τη μορφή επιδοτήσεων για το πράσινο κομμάτι της επένδυσης, με την πρόσβαση σε διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, του ΕΣΠΑ και του Νέου Αναπτυξιακό Νόμο και να συσταθεί ένα ειδικό ταμείο στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Συστήματος Εμπορίας Ρύπων (ETS) προκειμένου να επανεπενδύονται τα έσοδα από το ETS κατευθείαν στον κλάδο" αναφέρθηκε σχετικά.

Μάλιστα σημειώνεται ότι στο όλο “σενάριο” δεν ελήφθη υπόψη η έκτακτη συνθήκη που επικρατεί στην αγορά ενέργειας λόγω του πολέμου, αλλά μια μέση εκτίμηση στη βάση των δεδομένων του 2021 μια και υπάρχει ελπίδα για να μια αποκατάσταση κανονικότητας. Σε διαφορετική περίσταση τα πράγματα αναμένεται να πάρουν ακόμη χειρότερη τροπή.

Πάντως, όπως προκύπτει από την μελέτη του ΙΟΒΕ, η υλοποίηση των προτεινόμενων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή πολιτικών για το κλίμα (δέσμη μέτρων Fit for 55) εκτιμάται ότι μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένο κόστος λειτουργίας της εγχώριας ακτοπλοΐας κατά 207 εκατ. ευρώ το 2026 (σε σύγκριση με σενάριο μη εφαρμογής των μέτρων), εάν δεν ληφθούν κατάλληλα μέτρα προσαρμογής.

Γιώργος Αλεξάκης

πράσινη μετάβασηΝΗΣΙΑ